اینکه ایران و عربستان پس از هفت سال درگیری جدی تصمیم به اولویت بندی تفاهم گرفته اند، می تواند یکی از مهم ترین تحولات برای هر دو کشور و البته منطقه مهم خاورمیانه باشد و به مهم ترین تحولات منجر شود. دستاوردها در حوزه امنیت و اقتصاد
ایران با پایان دادن به درگیری با عربستان در شرایطی که در فضای اقتصادی با مشکلات زیادی مواجه است، موافقت کرده است. علاوه بر این، عربستان سعودی که در چند سال گذشته «رشد و توسعه» را بسیار جدی می‌گرفت، علاقه خاصی به همکاری با ایران دارد. خاور میانه وزارت امور خارجه که به شرح زیر است:
رابطه با عربستان چقدر برای اقتصاد ایران مهم است؟
– وعده ها و توافقات صورت گرفته بین ایران و عربستان در راستای برقراری روابط دیپلماتیک است، با این توضیح که تلاش برای تعامل دو کشور بر اساس دو توافقنامه امنیتی صورت گرفته در دولت اصلاحات صورت گرفته است. بنابراین به نظر نمی رسد در مورد سایر موارد از جمله روابط اقتصادی توافقی صورت گرفته باشد. باید منتظر ماند و دید این رابطه تا کجا پیش می رود.
همکاری اقتصادی ایران و عربستان بدون لغو تحریم ها و پیوستن به FATF امکان پذیر نیست
علاوه بر این، باید در نظر داشت که اقتصاد ایران و عربستان مکمل هم نیستند، یعنی هر دو صادرکننده جدی در بازار نفت هستند و در اوپک حضور دارند. البته عربستان قدرت سرمایه گذاری بسیار بالایی دارد و اگر بخواهد در ایران یا هر کشور دیگری سرمایه گذاری کند، پتانسیل و قابلیت های لازم را دارد. اما در شرایط کنونی مسائل دیپلماتیک مورد بحث دو طرف است. البته باید پذیرفت که اگر دو کشور بخواهند وارد مبادلات تجاری شوند، موانع جدی پیش روی آنهاست، یعنی تا زمانی که تحریم ها برداشته نشود و ایران با پیوستن به FATF موافقت نکند، راهی وجود ندارد. برای همکاری های اقتصادی – تجاری .
* آیا ممکن است در روابط دیپلماتیک هدف مهم تری از اقتصاد وجود داشته باشد؟
– بله اینطور نیست که روابط دیپلماتیک فقط به منظور توسعه اقتصادی دنبال شود. در شرایط کنونی همه کشورهای دنیا به این نوع روابط نیاز دارند. ایران با چندین کشور آفریقایی روابط دیپلماتیک دارد، حجم تجارت با این کشورها به بیش از چند صد میلیون دلار در سال نمی رسد. بنابراین، روابط اقتصادی نهادی لزوماً عامل روابط دیپلماتیک نیست.
*البته تردیدهای زیادی در مورد پتانسیل تجاری عربستان وجود دارد.
– دقیقا! عربستان فقط نفت و پول دارد و هیچ قدرت فنی و صنعتی ندارد و به همین دلیل نمی توان روابط با این کشور را به اندازه روابط با چین، آلمان، فرانسه، ژاپن یا کره جنوبی برای ما فرصت ارزشمندی دانست. در واقع، هم ایران و هم عربستان سعودی واردکننده کالا و انرژی هستند و نمی توانند شریک مکمل یکدیگر باشند.
توافق ایران و عربستان بیشتر جنبه امنیتی دارد تا اقتصادی
*پس این ذهنیت را که «ایران به خاطر تشدید تحریم ها به روابط چراغ سبز نشان داد» را قبول ندارید؟
– ایران برای رسیدن به اهداف اقتصادی چراغ سبز نشان داد. این پیوند برای نیازهای امنیتی هر دو کشور ایجاد شده است. در واقع، از آنجایی که ایران در داخل درگیر چالش‌های جدی است، ابتکار عمل را برای پایان دادن به جنگ با دولت سعودی در دست گرفته است تا بتواند از موقعیت منطقه‌ای بهتری برخوردار شود. البته عربستان هم دلایلی داشت چون سرمایه گذاری های قابل توجهی انجام داد تا به عنوان کشوری توسعه یافته شناخته شود. به همین دلیل باید تهدیدهای اطراف خود را کاهش دهد.
* رابطه بن سلمان با عربستان چه تفاوتی با دهه های قبل دارد؟
– محمد بن سلمان و حکومت او یا پدرش منجر به تغییرات عمده ای در نگاه عربستان به منطقه و نظام بین الملل و حتی مدیریت امور داخلی این کشور شد. از جمله اینکه برخلاف گذشته، عربستان به دنبال مشکلات ایدئولوژیک، مذهبی و ژئوپلیتیکی نیست و تلاش می کند تا به قدرت صنعتی و اقتصادی پیشرو در خاورمیانه و شاید حتی در جهان تبدیل شود. از این رو توسعه اقتصادی اولویت اول آنان است با این توضیح که توسعه اقتصادی بدون امنیت و ارتباط گسترده با کل جهان امکان پذیر نیست.