روز جدید : نشست «شهید بهشتی و مشکلات امروز ما» عصر دوشنبه ششم تیرماه با حضور دانشکده علوم اجتماعی و اقتصادی دانشگاه الزهرا(س) و جامعه نظارت بر شفافیت و ریشه کنی فقر و فساد اداری برگزار شد. سخنرانی رحیم نوبهار و فرشاد مومنی.
فرشاد مومنی در این نشست گفت: با توجه به عنوان بحث امروز یعنی شهید بهشتی و مشکلات امروز ما، فکر کردم در یک بازه زمانی محدود روی کدام موضوع تمرکز کنیم که عملاً می تواند متداول ترین بحران های فعلی را تحمل کند. در کشور ما برای پوشش؟ پاسخی که من به این سوال پیدا کردم این است که اگر بخواهیم به این سوال از منشور شهید بهشتی پاسخ دهیم، پاسخ شهید بهشتی پرسش «عدالت» است.
استاد دانشگاه علامه طباطبایی افزود: می گویند اگر حامل حق و عدالت نباشی محال است که از بعد فردی و اجتماعی عزت پیدا کنی. اگر همه ما عدالت و عدالت را بیاوریم، راه رستگاری ممکن است. بنابراین اگر بخواهیم صادقانه و عادلانه به دنبال راه حلی برای وضعیت موجود باشیم، باید عدالت به عنوان یک نیاز نجات ملی در دستور کار قرار گیرد. بنابراین آنچه مایه تعجب است این است که ما با رفتاری از سوی دولت سروکار داریم که چنین موضوع خطیری را فراموش کرده است و فراتر از آن جهت گیری های سیاسی و کلیدی به سمت گسترش و تعمیق نابرابری های غیرموجه است.
وی افزود: بحث آقای بهشتی این است که یکسری دگم ها در حوزه امور عمومی از منظر اسلام وجود دارد که حکومت اسلامی اعتبار، دقت و مشروعیت خود را از آن می گیرد. از منظر شهید بهشتی عدالت با همه فروع در رأس این جزمات است. متأسفانه ما در بحران هستیم زیرا از این اصول عدول کرده ایم و حاکمان ما باید این را درک کنند. توجه داشته باشید که ضروری ترین مسئله برای رستگاری این است که باید در همه محورهای سیاسی، اجتماعی و فرهنگی در محور عدالت بازنگری همه جانبه صورت گیرد.
مومنی تاکید کرد: تشخیص شهید بهشتی این است که برای تحقق عدالت، مهم ترین و جامع ترین حکمی که اسلام قرار داده است، نهی از شخصیت محوری و حقانیت جامعه مرکزی است. او از این منظر حرف هایی دارد که من در آثار هیچ یک از روشنفکران قرن بیستم ندیده ام. می گویند این حکم دین حاتم است که حتی پیامبر اسلام (ص) را هم نباید شخص دانست. ببینید افکاری که امروز به نام دین در حال رخ دادن است چه ربطی به قرآن و اندیشه شهید بهشتی دارد؟! قرآن می گوید کتاب و حکمتی که به شما می دهم برای این نیست که شما بت شوید و هیچ پیامبری نباید بت باشد.
وی ادامه داد: شهید بهشتی می گوید برای اینکه این نظم اجتماعی مستقل پایدار بماند و رشد کند باید روی علم، قانون و برنامه متمرکز شود. زیرا آنها هستند که همه چیز را قابل پیش بینی می کنند و سپس می توان تمدن ساخت و اگر ارتباط غیرقابل پیش بینی باشد، انباشت نیروی کار مشکل می شود. دانشمندان بزرگ توسعه همچنین می گویند زمانی که نسبت به عدالت بی احساس شوید، جهان یا منطقه ای که نادیده گرفته شده است دچار بحران کمبود خواهد شد. زیرا خلاقیت و تولید مجازات می شود و چاپلوسی و چاپلوسی عادی می شود.
استاد دانشگاه علامه طباطبایی گفت: اگر نمی توانستیم همکاری کنیم محکوم به نابودی بودیم. این فقط در حوزه اقتصاد نیست که 90 درصد بنگاه‌ها به دلیل نابرابری توسط یک نفر (مالک) هستند. بنابراین از نظر عدالت فکر می کنم بتوانیم تعمیرات اساسی انجام دهیم. اینکه شهید بهشتی می گوید ما از نظر شخصی با اصل اخلاق روبرو هستیم خیلی غیرعادی است. می گویند اگر می خواهی کسی را امتحان کنی ببین مدارا می کند یا دروغگو و به دیگران تهمت بزن.
وی ادامه داد: از منظر اجتماعی اگر دولتی را می بینید که مدعی عدالت اجتماعی است، 10 متغیر کنترلی وجود دارد که با آن این ادعاها را محک بزنید. به عنوان مثال، اصل مشارکت; وقتی شهید بهشتی آیات 25 به بعد از سوره حدید را تفسیر می کند، می گویند در صورت عدم مشارکت فعال و گزینشی مردم در سرنوشت اقتصادی و سیاسی، انبیا هم نمی توانند عدالت را برقرار کنند. متغیر دیگری که معرفی کرده اند «شفافیت» است. ما به خوبی درک می کنیم که اساس روابط اجاره ای عدم شفافیت است. وقتی به شفافیت پشت کردیم، مافیاها رشد کردند. چرا مافیاها اول انقلاب بزرگ نشدند؟ موضوع دیگر هزینه غفلت از عدالت است. به عنوان مثال ما یکی از مولفه های اصلی بحران جهانی آب هستیم و وانمود می کنیم که می خواهیم این بحران را حل کنیم. گزارش جهانی می گوید که هیچ عنصری به اندازه نابرابری های ناموجه بر بحران آب تأثیر نداشته است.
لحظاتی یادآور شد: آقای بهشتی سوالاتی را از منظر تفکر مطرح کردند که بسیار بدیع به نظر می رسد. می گویند اگر از عدالت فاصله بگیرید به نام دین با تعطیلی عقل و سخت گیری و تعصب برخورد می کنید و در حوزه ارزش های اخلاقی با هرج و مرج مواجه می شوید. آقای بهشتی می گوید اگر از عدالت فاصله بگیرید، استفاده ابزاری از دین عادی می شود. یعنی دین سربار تجارت شخصی می شود. بنابراین، به نظر من، اگر این اصل که ریشه همه مشکلات و ناامیدی هایی که با آن روبه رو هستیم، به حاشیه راندن عدالت است، به جرات می توانم بگویم یکی از خارق العاده ترین کارها، ورود از منشور اندیشه های شهید است. بهشتی که می تواند بسیار نجات بخش باشد.
وی افزود: طنز تلخی در 10 سال گذشته وجود دارد و آن این است که کسانی که با تورم می خواهند عدالت را ایجاد کنند. تورم ناامید کننده ترین مالیاتی است که دولت از فقرا به نفع ثروتمندان دریافت می کند. اما در بودجه 1401 آنقدر فریاد زدیم که کشور را دچار بحران کرد و گفتیم ما عدالت خواه هستیم و در عین حال مدارکی ارائه دادیم که این ادعا را کاملاً رد می کرد، اما ظاهراً دوستان ما گوش هایی دارند که شنیده ام. . اگر به افکار شهید بهشتی در حوزه و نظر برگردید برای آبروی شما خوب است، سطح زندگی مردم بهتر می شود و کشور ما جایگاهی در دنیا پیدا می کند.