روز جدید در سال‌های اخیر به دلیل تغییرات اقلیمی، خشکسالی و بحران کم‌آبی، با مشکلاتی مانند ایجاد کانون‌های گرد و غبار در شهرهای مختلف کشور مواجه هستیم و این امر بر اقتصاد مردم منطقه نیز تأثیر می‌گذارد.
دریاچه ارومیه هنوز به طور کامل خشک نشده است اما قسمت های شمالی و جنوبی آن از هم جدا شده و حدود 1000 کیلومتر مربع از دریاچه باقی مانده است.
حساسیت دریاچه ارومیه به خشک شدن و ایجاد طوفان های نمکی به حدی است که برخی کارشناسان معتقدند در صورت خشک شدن دریاچه ارومیه و گسترش طوفان های نمک، نمک برخاسته از این دریاچه هزاران کیلومتر منتقل می شود و به سمت شمال شرق می رسد. با توجه به اهمیت این موضوع به 11 نکته از سخنان علیرضا شریعت – رئیس سابق سرویس نظارت و پایش ستاد احیای دریاچه ارومیه اشاره می کنیم:
*طبق گزارش‌های تحقیقاتی دانشگاه‌های علوم پزشکی تبریز و ارومیه – که در همان ابتدای راه‌اندازی کارخانه انجام شد – ذرات ریزگردهای نمکی دریاچه ارومیه حاوی ترکیبات کلسیم، آهن، آلومینیوم و منیزیم هستند.
* کلسیم موجود در محیط خطر ابتلا به سنگ کلیه، انسداد مجاری کلیه و عروق خونی را افزایش می دهد.
* آهن موجود در این غبارهای ریز می تواند باعث تورم و آسیب به چشم شود و جذب آن از طریق تنفس طولانی مدت نیز باعث التهاب ریه ها می شود.
* استنشاق منیزیم موجود در ریزگردها باعث افسردگی، گیجی و ضعف عمومی می شود، اما در مورد آلومینیوم وضعیت بدتر است و حتی استنشاق کوتاه مدت ذرات حاوی آلومینیوم باعث سرفه، تحریک ریه و آسیب به دستگاه تنفسی می شود.
* اگرچه خشکی دریاچه ارومیه طیف وسیعی از بیماری ها یا اختلالات را به همراه دارد، اما مهم ترین و شایع ترین این اختلالات ریه، مری، سیستم عصبی و اندام های داخلی را درگیر خواهد کرد.
* طوفان نمک علاوه بر تاثیر بر استان های همجوار دریاچه ارومیه، استان های تهران، قم، خراسان شمالی، خراسان رضوی و سمنان را نیز در بر خواهد گرفت. در بهترین حالت، این امر حدود 6 میلیون نفر از ساکنان سواحل این دریاچه را مجبور به ترک منطقه می کند.
*این پدیده علاوه بر مناطقی در ایران، کشورهای همسایه را نیز تحت تأثیر قرار می دهد.
*هر چه رطوبت دریاچه ارومیه بیشتر باشد، احتمال برخاستن گرد و غبار نمک از سطح آن کمتر می شود. در صورت ادامه خشکی دریاچه و تغییر بافت کف دریاچه، این ذرات نمک هزاران کیلومتر از غرب تا شمال شرق کشور را با کمترین وزش باد در بر می گیرد.
* نشستن این گرد و غبار بر روی برگ درختان و گیاهان نیز آنها را از بین می برد. از نظر شیمیایی، مواد و املاح این گرد و غبار به گونه ای است که زندگی گونه های جانوری منطقه را تحت تأثیر قرار می دهد.
* ابتدا باید بپذیریم که نمی توان جلوی طوفان نمک را گرفت، اما باید خشکی دریاچه ارومیه را رفع کرد.
* چالش اصلی عدم احیای دریاچه ارومیه عوامل غیر مهندسی و غیرفنی است و قطعاً عامل اصلی عدم ایمان، اعتقاد و همکاری همه دستگاه های حاکمه اعم از مراجع سه گانه و نهادها و سازمان های مختلف است. ، و تضاد منافع که آنها ممکن است بخش ها و بخش های ماموریت گرا متفرقه اضافه شده است.