ادعای ایران بر هیرمند یکی از چالش برانگیزترین موضوعات بین ایران و افغانستان در دهه گذشته بوده است. پس از قدرت گرفتن مجدد طالبان در افغانستان (24 اوت 1400) و آزاد نشدن هیرمند تحت اشغال ایران، مردم سیستان و بلوچستان ناراضی شدند. طالبان وجود آب در هیرمند را انکار می کنند، اما روی چشمه هیرمند بند می سازند. وضعیت به گونه ای شد که رئیس جمهور به طالبان اولتیماتوم داد تا به ایران وضعیت بدهند. از سوی دیگر احداث 90 سد بر روی بازوهای رود ارس توسط ترکیه در استان های شمالی و شمال غربی و حتی دریای خزر با مشکلات اقلیمی مواجه خواهد شد. در ادامه تذکر سه نماینده مجلس و کارشناس آب را می خوانید.
عضو انجمن هیدروپلیتک ایران:
شرایط شمال غرب کشور 10 برابر هیرمند خواهد بود
یکی از اعضای انجمن هیدروپلیتیک ایران در نشست علمی “بررسی پروژه های DAP و GAP ترکیه از منظر حقوق بین الملل” که در دانشگاه آزاد تهران مرکزی برگزار شد، گفت: پیش بینی می شود پروژه DAP 90 تا 120 سد در هر ارس احداث کند که اگر تکمیل این سدها در استان های آذربایجان غربی، شرقی و اردبیل خشک می شود. وضعیت ما در هیرمند بد است اما اگر از ارس خارج شویم وضعیت ما در شمال غرب کشور 10 برابر هیرمند می شود.
معنی دلالت; یک مدرس دانشگاه و عضو انجمن هیدروپلیتیک ایران گفت: ترکیه کشورمان را در 2 حوضه ارس، دجله و فرات قرار داده است. در حوزه دجله و فرات پروژه گپ را داریم که مشکلات زیست محیطی در عراق و سوریه ایجاد کرده است. در زمینه آب، ترکیه عضو هیچ کنوانسیون بین المللی آب نیست و در قبال هیچکس مسئولیتی ندارد. سدهای بیشمار ترکیه بر روی دجله و فرات باعث خشک شدن عراق شده است اما رسانه های ترکیه جوی ایجاد کرده اند که عراقی ها ایران را مقصر خشکی کشورشان می دانند! این سدسازی ها در کشور ما تاثیر مستقیمی بر استان خوزستان دارد و باعث ایجاد طوفان های گرد و غبار در این استان شده است که در واقع آب و نان کشورمان را تامین می کند و امکان مهاجرت های اقلیمی مردم خوزستان را ممکن کرده است. پروژه ترکی “DAP” بر روی رودخانه ارس درست بر روی شاخه اصلی ارس ساخته شده است. در زمان پهلوی شاه، شعبه اصلی ارس را به ترکیه داد و ما را پایین دست! هدف از پروژه DAP حمایت از کشورهای پایین دستی تحت فشار معاهده و مشکلات سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و امنیتی در آن کشورها است.
وی ادامه داد: پروژه DAP ترکیه در 3 استان آذربایجان غربی، آذربایجان شرقی و اردبیل مشکلاتی ایجاد می کند و در صورت سرازیر نشدن آب ارس به دریای خزر، تعادل اکولوژیکی دریای خزر نیز به هم می خورد. این موضوع دامنگیر استان های شمالی کشور نیز خواهد شد. منطقه آزاد ماکو و منطقه آزاد ارس نیز بیشترین کشت های گلخانه ای را در کشور دارند که با ادامه سدسازی از بین می رود و امنیت غذایی کشور با تهدید جدی مواجه خواهد شد. این استاد دانشگاه تاکید کرد: بحث آب و به ویژه آب های مرزی باید اولین مسئله کشور باشد. اگر به این موضوع رسیدگی نشود، کشور با مشکل مهاجرت اقلیمی و در نتیجه مشکلات امنیتی مواجه خواهد شد. با تکمیل سدهای ارس ترکیه، معیشت مردم استان های شمال غرب کشور در آستانه نابودی قرار می گیرد و در آینده با اختلافات قومیتی، تنش های بین استانی، امنیت، بهداشت و درمان با مشکلات اساسی مواجه خواهیم شد. مسائل بهداشتی و غیره
هشدار نماینده زاهدان:
طالبان باید آب را باز کنند
فدا حسین مالکی، عضو کمیسیون امنیت ملی و نماینده مردم زاهدان در گفت وگو با شفقنا گفت: تذکر رئیس جمهور به عنوان رئیس شورای عالی امنیت ملی بخشی از شعار است. بر این اساس نهادهای مختلف کشور باید به تعهدات قانونی خود عمل کنند تا آب سریعتر وارد منطقه سیستان و بلوچستان شود. همچنین به دولت طالبان اعلام کردیم که استفاده از ادبیات نامناسب به نفع مردم افغانستان نیست و حق مردم ایران بر آب از هیرمند یک حق قانونی است که باید رعایت شود. طالبان می گویند پشت بند آب نیست، اما اگر آب ندارند، پس چرا آن را به «گودال زرهی» منحرف می کنند، پس آب هست. بنابراین طبق معاهدات بین المللی، طالبان باید به مردم ایران حق آبیاری از هیرمند و رهاسازی آب بدهند.
نماینده مردم:
ترکیه بر روی شاخه اصلی ارس سد ساخته است
محمود عباس زاده مشکینی، نماینده و عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس در گفت و گو با خبرنگار شفقنا اظهار داشت: اولاً منابع آبی جهان محدود و روز به روز محدودتر می شود. در طول تاریخ شاهد بوده ایم که در دنیا آب از مرزها عبور کرده و وارد کشورهای دیگر می شود. رودخانه‌های دجله و فرات را در نظر بگیرید که توسط مردم ترکیه، سوریه و عراق مورد استفاده قرار می‌گیرند. اکنون که ترکیه 2 سد آبی ساخته است، روابط آبی متفاوت خواهد بود. در مورد ایران، افغانستان و کشورهای همسایه هم همینطور است و حتی ممکن است ترکیه در مورد شعب ارس کاری انجام دهد. زیرا روابط بین الملل و رژیم های حقوقی حاکم بر آب های جهان کارشناسی نشده و دارای ضمانت لازم الاجرا است و تا چه اندازه ضمانت لازم الاجرا مشخص و قوی نیست.
نماینده چابهار:
از امکانات سخت افزاری و نرم افزاری علیه طالبان استفاده کنید
معین الدین سعیدی نماینده مردم چابهار نیز گفت: وزارت امور خارجه با فشار رئیس مجلس و رئیس جمهور برای احقاق حقوق ملت ایران تلاش می کند. از زمانی که طالبان زمام امور را در دست گرفتند، ما اعلام کردیم که فکر نکنید که طالبان روش و نگرش خود را تغییر داده است. اما متأسفانه سفارت افغانستان به چنین گروهی واگذار شد، در حالی که باید مطالبات جدی و پیش شرط های جدی در مورد حقوق آبه می گذاشتیم که متأسفانه انجام نشد. کشورهای غربی در مواجهه با ایران اعلام می‌کنند که همه گزینه‌ها روی میز است، پس چرا همه گزینه‌ها برای گروهی مانند طالبان که با سدسازی‌های نامنظم خود حقوق مردم ایران را به چالش می‌کشند، روی میز نباشد! طرف افغان می گوید ما پشت بند آب نداریم، اما نقشه های هوایی چیز دیگری می گوید. بنابراین کارشناسان ما باید حضور داشته باشند و در صورت وجود آب در پشت سد از تمام توان سخت افزاری و نرم افزاری برای احقاق حقوق ملت ایران استفاده شود.