روز جدید طبق آمار، طی یک سال فعالیت دولت سیزدهم (از 21 مرداد 1300 تا 21 مرداد 1401) و به مدت 241 روز کاری، رقمی به ارزش 63 هزار و 238 میلیارد تومان از بورس اوراق بهادار تهران برداشت شد. که ناشی از عوامل متعددی است که سرمایه از بورس خارج می شود. یکی از مهم ترین عواملی که کارشناسان به خروج این حجم از منابع مالی از بورس اشاره می کنند، عدم اعتماد سرمایه گذاران به این بازار و اینکه سرمایه گذاران بزرگ با وسواس بیشتری در رابطه با فعالیت این بازار عمل می کنند، است. که دلیل آن را باید در رفتار دولت جستجو کرد با توجه به عبور دلار و بازارهای موازی از سقف تاریخی و همچنین افزایش انتظارات تورمی، همچنان شاهد خروج پول از بورس هستیم. بازار و عدم پذیرش بورس از سوی مردم به عنوان سپر تورمی.
چه عواملی باعث خروج 63 هزار میلیارد تومان پول واقعی از بورس شد؟
ابوذر مشایخی، کارشناس بازار سرمایه در این خصوص به اعتماد گفت: علیرغم تمام وعده هایی که دولت به فعالان و سرمایه گذاران بورس به ویژه در ایام انتخابات داد، هنوز اعتماد لازم به بورس برنگشته است. این فعال بورسی با اشاره به عوامل مهم و تاثیرگذار نوسانات بازار سرمایه در یک سال گذشته گفت: یکی از مهم ترین عوامل سیاست خارجی و اخبار مرتبط با بازگشت یا عدم بازگشت به برجام در این مدت این است که وجود داشته باشد. تاثیر زیادی بر نرخ ارز دارد و کسری بودجه داشتند که به طور مستقیم و غیرمستقیم بر شرکت های بورسی تاثیر گذاشت. مورد دوم قیمت جهانی کالاها به ویژه قیمت نفت و مواد معدنی بود که قیمت این مواد در 8 ماه گذشته به دلیل جنگ در اوکراین به شدت افزایش یافت. وی ادامه داد: همچنین سیاست های بانکی و مالی دولت به ویژه حذف ارز 4200 تومانی و تاثیر آن بر فروش و درآمد شرکت های بورسی، نرخ سود بانکی و محدودیت های دولت در صادرات نیز بر این بازار تاثیر گذاشته و باید گفته می شود مجموعه این عوامل باعث بی اعتمادی می شود.در این بازار بیشتر سرمایه گذاران حضور دارند. مشایخی ادامه داد: البته باید گفت در اولین سال روی کار آمدن هر دولت جدید، سرمایه گذاران با احتیاط و مکث سرمایه گذاری می کنند تا از سیاست ها و جهت گیری اقتصادی دولت جدید مطمئن شوند. و شرکت های دولتی تاثیر زیادی در بورس دارند زیرا اکثر شرکت های سهامی به طور مستقیم و غیر مستقیم تحت کنترل دولت هستند و سهم قابل توجه و زیادی در این بازار دارند. یکی از این شرکت ها «شستا» و هلدینگ های زیرمجموعه آن است که به عنوان غول های بازار سرمایه شناخته می شوند و از بازیگران مهم این بازار نیز محسوب می شوند که در یک سال اخیر دستخوش تغییرات زیادی شده و این تغییرات بر آنها تأثیر گذاشته است. در بازار سهام این فعال بورسی تصریح کرد: به عنوان مثال در یک سال گذشته شستا دستخوش تغییرات زیادی شده و دو مدیر عامل در این مجموعه تغییر کرده اند و سایر شرکت های دولتی نیز دستخوش تغییرات مشابهی شده اند.
80 درصد شرکت های ثبت شده متاثر از سیاست های ارزی و گمرکی هستند
مشایخی با اشاره به چشم انداز بورس ادامه داد: سیاست های بورس مانند سایر بازارها با سیاست های کلان اقتصادی دولت و هرگونه تغییر در مالیات، ارز، بودجه و … مرتبط است. تاثیر مستقیم بر این بازار داشته باشد. این فعال بورسی خاطرنشان کرد: لازم به ذکر است که 80 درصد شرکت های بورسی متاثر از سیاست های ارزی و گمرکی دولت هستند، چرا که بیشتر این شرکت ها صادرکننده مواد اولیه و مواد اولیه هستند و سیاست های ارزی بر فروش این شرکت ها تاثیرگذار است. شرکت ها این کارشناس بازار سرمایه با اشاره به نرخ ارز گفت: این بخش به طور مستقیم وابسته به احیا یا عدم احیای برجام است که تاثیر زیادی در عمده فروشی شرکت های بورسی دارد و همواره محل بحث بوده است. در میان کارشناسان که اگر مذاکرات به پایان برسد یا خیر، نارسد تاثیر زیادی بر آینده این شرکت ها خواهد داشت. مشیحی در ادامه به تامین کسری بودجه دولت اشاره کرد و افزود: سیاستی که برای این منظور اجرا می شود، انتشار اوراق بدهی و نحوه تامین مالی آن از بازارهای مالی است که تاثیر زیادی نیز بر نرخ سود و نرخ سود دارد. قیمت گذاری شرکت ها نیز وجود دارد
بازار سهام منعکس کننده سیاست های دولت در حوزه های مختلف اقتصادی است
وی با بیان اینکه بورس انعکاسی از سیاست های دولت در حوزه های مختلف اقتصادی است، گفت: سیاست های ارزی و مالیاتی و همه سیاست های پولی بر این بازار تاثیر می گذارد، به عنوان مثال; پس از جنگ اوکراین و روسیه، قیمت مواد اولیه به شدت افزایش یافت و قیمت نفت حتی به بالای 120 دلار رسید و قیمت مواد معدنی و پتروشیمی نیز رشد صعودی داشت، اما با وجود این رشدها، شرکت‌های سهامی ایران این رشد را نداشتند. رشد بسیار زیادی داشت و اگرچه چند روزی شاخص ها رشد داشت اما این رشد چندان چشمگیر نبود و دلیل آن را باید در عدم اعتماد مردم به سرمایه گذاری در این بازار جستجو کرد که به دو سال گذشته بازمی گردد. این فعال بورسی گفت: متاسفانه در این میان گاهی اوقات با سیاست های متناقض دولت در حوزه ارز، گمرک و… مواجه می شویم که همگی آثار مخربی بر بازار سرمایه دارند. مشایخی ادامه داد: راه پس انداز این بازار برای بازگرداندن اعتماد به بورس و عدم اتخاذ سیاست های جنجالی از سوی دولت است. به عنوان نمونه دولت نمی تواند به دنبال حذف ارز 4200 تومانی و قیمت آزاد باشد و از سوی دیگر به دنبال تثبیت قیمت کالا و خدمات و جلوگیری از صادرات و واردات کالا باشد. این کارشناس بازار سرمایه گفت: اگر در سال گذشته بیش از 63 هزار میلیارد تومان از بازار سرمایه خارج شد به دلیل احتیاط بیش از حد سرمایه گذاران برای سرمایه گذاری در این بازار بود اما در این مدت مشکلات دیگری مانند تورم و ارز وجود داشت. نوسانات و سیاست های پولی هر دو سیاست مالی و مالی در بازارهای موازی مورد بحث قرار گرفتند که در خروج این منابع از بازار سرمایه بی تاثیر نبودند. وی تصریح کرد: نمی توان انکار کرد که دولت علاقه مند به حل مشکلات بازار سرمایه است، اما تا زمانی که سیاست های واحد در خصوص اقتصاد داخلی و سیاست خارجی شکل نگیرد و فعالان بازار سرمایه به ثبات مشترکی در تصمیم گیری های خود دست یابند، این نوسانات در پایتخت وجود دارد. ما شاهد خواهیم بود زیرا این بازار بازتابی از ترس ها، امیدها، اقدامات احتیاطی و محدودیت ریسک است.
چرا افزایش تورم بر شاخص های بورس تاثیری نداشت؟
این فعال بازار سرمایه بیان کرد: این نکته مهمی است که تورم می تواند در کوتاه مدت شاخص بورس را مثبت کند یا شاخص ها را افزایش دهد اما تاثیر آن در بلندمدت باعث بی ثباتی می شود و به همین دلیل است که با وجود تورم 40 تا 50. درصد در سال گذشته و رشد 25 درصدی نرخ ارز بوده است، اما شاخص بورس علیرغم پیش بینی ها در همین نسبت تغییری نکرد که ریشه آن را باید در جهت کلان اقتصادی جستجو کرد. . مشاییکی با اشاره به چشم‌انداز بازار سرمایه در سال آینده گفت: به‌نظر می‌رسد شاخص‌های بورس با همین نوسانات به حرکت خود ادامه دهند و این روند تا زمانی که بودجه کل کشور در سال 1402 مشخص شود به چه سمتی و در نهایت احیا به کجا خواهد رفت ادامه خواهد داشت. دستیابی به برجام و اینکه سیاست‌های پولی و مالی دولت شفاف‌تر شود.