با آسیب شناسی مصوبه اردیبهشت ماه سال جاری دولت مبنی بر اصلاح نظام پرداخت یارانه نان، مرکز پژوهش های مجلس رسما اعلام کرد: با افزایش قیمت گندم و در نتیجه تفاوت قیمت آرد یارانه ای و قیمتی. آرد آزاد تقویت شده، زمینه برای خروج آرد از زنجیره تولید نان فراهم می شود.
با آسیب شناسی مصوبه اردیبهشت ماه سال جاری دولت مبنی بر اصلاح نظام پرداخت یارانه نان، مرکز پژوهش های مجلس رسما اعلام کرد: با افزایش قیمت گندم و در نتیجه اختلاف قیمت آرد یارانه ای با قیمت آرد آزاد افزایش یافت و زمینه خروج آرد از زنجیره تولید نان فراهم شد و حتی برخی نانوایی ها راه های جدیدی برای فروش آرد دولتی به قیمت آزاد پیدا کردند و عملاً دولت را دور زدند.
بر اساس مصوبه دولت مقرر شد پرداخت یارانه از ابتدای زنجیره به انتهای زنجیره تولید نان به گونه ای باشد که نانوایان آرد را با قیمت آزاد بخرند اما نان را با همان قیمت بفروشند. مانند گذشته و دولت مابه التفاوت قیمت را به حساب تولیدکنندگان نان واریز می کند. امید است انگیزه توزیع آرد خارج از شبکه رسمی کاهش یابد، فساد در مغازه آرد فروشی برطرف شود و از مصرف نان به عنوان مواد غذایی غیر انسانی جلوگیری شود و ضایعات نان نیز کاهش یابد.
واحد پژوهش مجلس در گزارش خود از تخلفات گسترده در نانوایی ها از جمله کم فروشی، فروش اجباری نان تخصصی، ثبت نام ساختگی فروش نان برای عرضه آرد یارانه ای خارج از شبکه، عدم پخت کامل سهمیه آرد روزانه و گران فروشی خبر داد.
این سازمان تحقیقاتی ریشه این تخلفات را عدم سودآوری نان برای نانوایی ها به دلیل افزایش هزینه های تولید و همچنین تفاوت فاحش قیمت آرد یارانه ای نسبت به قیمت آرد آزاد دانست و تاکید کرد: در حال حاضر تعداد قابل توجهی از تولیدکنندگان نان خیلی بیشتر از درآمد حاصل از پخت نان پرداخت نمی کنند و گلایه دارند زیرا معتقدند با افزایش هزینه های تولید مانند هزینه های کارگری، بیمه، انرژی و سوخت، مخمر، اجاره بها و سایر هزینه های خانوار، قیمت نان به همین نسبت افزایش پیدا نکرده و این مشکل باعث کاهش سود حاصل از پخت نان شده و از سوی دیگر قیمت پایین آرد انگیزه نانوایان را برای صادرات آرد خارج از شبکه تقویت کرده است.
چک لیست تخلفات نانوایی
قیمت گذاری – مرکز پژوهش های مجلس می گوید: در حال حاضر یکی از تخلفات اصلی تعدادی از نانوایی ها کم کردن وزن چانه است و به عنوان مثال وزن استاندارد چانه در نان لواش 160 گرم اعلام شده است، اما برخی نانوایی ها در به منظور جبران هزینه های خود، آن را کوچکتر می کند وزن ریش نان و فروش کم معکوس شده است. از سوی دیگر، وقتی اعتقاد بر این است که نانوایان معوقه نان را بر اساس وزن می فروشند، معمولا سعی می کنند نان را در سنگین ترین شرایط ممکن به مشتری بفروشند تا سود بیشتری کسب کنند.
گران فروشی نان مخصوص – این گزارش می افزاید: برخی از نانوایی های دولتی مشتریان را مجبور به خرید نان به اشکال مختلف مانند نان کنجدی، نان زعفرانی، نان سبزی و غیره می کنند و با افزودن مقداری کنجد اعلام می کنند که نان معمولی ندارند. و همین نان را به قیمتی بالاتر از قیمت مصوب می فروشند و 5 قرص را در دستگاه کارت خوان هوشمند ثبت می کنند، اما در عمل 2 نان را به دست مشتریان می رسانند و برخی نانواها مقداری سبوس گندم یا جو اضافه می کنند تا قیمتی که می فروشند دو برابر شود.
استفاده از سایر دستگاه های کارتخوان – واحد پژوهش های مجلس می گوید: ثبت فروش نان تقلبی با جابجایی دستگاه های کارتخوان و انتقال آنها به واحد تجاری دیگر و در نتیجه ایجاد معاملات نادرست توسط برخی نانوایی ها از دیگر تخلفات برخی نانوایی ها به شمار می رود. تا جایی که برخی نانوایی ها کارتخوان هوشمند خود را در یکی از سوپرمارکت های همجوار نصب می کنند و صاحب مغازه مبالغ ناچیزی مانند 10 یا 15 هزار تومان با این دستگاه معامله می کند تا دستگاه های نظارتی متوجه واقعی نبودن تراکنش نشوند. از سوی دیگر، برخی دیگر از نانوایان با چند کارت نقدی در خود نانوایی خریدهای ساختگی کرده اند تا به جای پخت نان، آرد را به قیمت آزاد بفروشند.
نانوایی های نیمه تعطیل – یکی دیگر از تخلفات موجود پخت بخشی از سهمیه روزانه آرد و خروج مابقی از شبکه است که منجر به کاهش ساعت کاری برخی از نانوایی ها شده است و مشاهدات نشان می دهد برخی از نانوایی های سطح شهر قبل از پایان کار، مغازه را تعطیل می کنند. از ساعات کار نکته حائز اهمیت این است که وجود این گونه مجرمان ایجاد داده و ایجاد تراکنش های جعلی در دستگاه های هوشمند مستقر در نانوایی ها از نقاط آسیب پذیر این طرح خواهد بود و نظارت و اقدامات مستمر برای کاهش انگیزه نانوایان برای قاچاق آرد خارج از شبکه برای تهیه آرد باید انجام شود. در دستور کار قرار گیرد
گران فروشی و سوء استفاده – این گزارش می افزاید: برخی از نانوایی های سنتی دور از دید مشتریان دستگاه را نصب می کنند و گاه از حواس پرتی مشتریان سوء استفاده می کنند و نان بیشتری نسبت به تعداد نان درخواستی مشتری انتخاب می کنند و پول بیشتری دریافت می کنند. مثلاً برای اینکه مشتری ها را نبینند، به جای هر سنگ 5 نان، 6 نان را در دستگاه انتخاب می کنند، اما همان 5 نان را تحویل می دهند و به این ترتیب نان ها را با قیمت بالاتری می فروشند. البته در صورت اطلاع و اعتراض مشتریان، نانوایان این اقدام فجیع را اینگونه توجیه می کنند که ناخواسته شماره نان را اشتباه گرفته اند و عمدی نبوده است.
راهکارهای پیشنهادی برای تغییر یارانه نان
قیمت آراد مقطوع و نرخ کاملا آزاد باشد
گفتگو با مردم برای اطلاع رسانی و رفع ابهامات
آموزش خانوارها برای اصلاح الگوی مصرف نان در کشور
تامین نقدینگی نانوایی ها پس از اجرای فاز خرید آرد به قیمت آزاد
با تحقق قیمت نان با هزینه، نانوایی ها را سودآور کنید
فراهم نمودن شرایط لازم جهت خرید اینترنتی نان
اصلاح روند کنترل کیفیت و قیمت نان و مجازات متخلفان
تشویق نانوایی ها به بهبود کیفیت نان پخته شده
ایجاد یک سیستم مدیریت یکپارچه برای زنجیره آرد و نان
تعیین تکلیف خرید نان برای خارجی ها
نظرسنجی مشتریان برای تشویق و جریمه نانوایی ها
تجهیز نانوایی های سراسر کشور به دستگاه کارتخوان هوشمند