سرزمین آب ها و فاجعه دریاچه ارومیه/ نبض فیروزه گرانبهای آذربایجان در دستان میاندوآب

به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا ؛ به گزارش اروم نیوز، «سرزمین آب ها» نام مستندی تحقیقی است که شنبه شب از شبکه مستند سیما پخش شد. مستندی که حاصل 12 سال تحقیق مستند ساز میداندوآبی است.

در این مستند که در مرکز میاندوآب تولید شده و نمایی کامل از کشور آذربایجان ایران است در 6 قسمت پخش می شود و مردم ایران اسلامی از زیبایی، تاریخ و آداب و رسوم مردم این منطقه جغرافیایی دیدن می کنند. در هر یک از شش قسمت این مستند به بررسی سوالات می پردازد.

قسمت اول این مستند با نام «از سرچشمه تا دریاچه» به خشک شدن دریاچه ارومیه، قسمت دوم به خلق طبیعت در سرزمین آب ها، قسمت سوم این مستند به حیات وحش می پردازد. سرزمین آبها و قسمت چهارم «نگاهی به تاریخ و تمدن» این منطقه است و قسمت پنجم «آیین و آداب و سنن» سرزمین آب را به تصویر می کشد و قسمت ششم تلاشی است. تا از زندگی مردم این منطقه در روزگار ما بگوید.

میاندو را «سرزمین آب» می نامند. زمین با رودخانه های دائمی و فصلی در مکان های مختلف از جغاتو و تاتائو تا آجارلو، غوری چای و لیلان چای.

رودخانه زیبای زرین (جغتای) میاندوآب که از شهر میاندوآب می گذرد یکی از رودخانه های پرآب است و اطراف این رودخانه در ایام تعطیلات و در کنار رودخانه سیمینه (تاتائو) تفرجگاه اهالی می باشد. میاندوآب که دور تا دور آن را مناظر سرسبز و پل احاطه کرده است و بر روی آن داستان تاتائو قرار دارد و نام میاندوآب را نیز منشا آن می دانند.

«لیلان چای» یکی دیگر از رودخانه های جاری در رگه های میاندوآب است که از کوه های سهند آذربایجان شرقی سرچشمه می گیرد و در نهایت به رودخانه زرینه این شهرستان می ریزد.

غوری چای و آجارلو چای نیز رودخانه های منتهی به باروک هستند که فصلی بوده و از ارتفاعات سهند سرچشمه می گیرند و پس از عبور از روستاها و شهر باروک به رودخانه زرینه رود میاندوآب می پیوندند.

اما آنچه در قسمت اول مستند سرزمین آب ها دیدیم موضوعی حیاتی و مهم به نام دریاچه ارومیه و نقش رودخانه های زیبای میاندوآب در حیات آن بود.

رودخانه زرینا و رودخانه سیمینه میاندوآب تامین کننده 60 درصد آب دریاچه ارومیه

بر اساس گزارش ها و برآوردهای کارشناسی، زرینه رود میاندوآب و سیمینه رود به تنهایی 60 درصد آب دریاچه ارومیه را تامین می کنند و از این رو حیات و زمزمه این رودخانه ها حکایت از حیات و احیای دریاچه ارومیه دارد.

اما متأسفانه رودخانه زرين جانور و نگین خروشان این شهر است که همراه با رودخانه سیمینه این شهر نیمی از آب دریاچه ارومیه را تامین می کند، نفسی برای رساندن آب به دریاچه ارومیه ندارند.

همانطور که در این مستند اشاره شد، رودخانه زرینه میاندوآب با مشکلات عدیده ای از جمله آلودگی و ورود فاضلاب، جمع آوری غیرقانونی شن و ماسه، به خطر انداختن اکوسیستم و حیات موجودات زنده، نقض حریم خصوصی و بستر مواجه است.

اما در این مستند علاوه بر نقش زرینه رود و سیمینه رود میاندوآب در حیات دریاچه ارومیه به وضعیت دریاچه ارومیه و دلایل خشک شدن آن نیز پرداخته شده است که در آن استاد ناصر آگ نظرات جالبی را ارائه کرده است. .

هیچ برنامه ای برای کاهش تبخیر آب در دریاچه وجود ندارد

پروفسور ناصر آغ از اعضای هیئت علمی دانشگاه ارومیه در این باره می گوید: وضعیت بحرانی دریاچه ارومیه عمدتاً ناشی از افزایش دمای کره زمین، کاهش بارندگی، سدسازی بی رویه در حوضه آبریز آن است. توسعه بی رویه کشاورزی و برداشت بی رویه آب در مناطق اطراف و دستکاری های غیر حرفه ای در ساختار دریاچه و برنامه ریزی و مدیریت نادرست. این نکته ای است که تحلیلگران محیط زیست بر آن اتفاق نظر دارند.

آگ در ادامه سخنان خود گفت: در این سال ها که ستاد احیای دریاچه ارومیه تشکیل شد، طرح های احیای زیادی در دریاچه ارومیه اجرا شده است اما برنامه ای برای کاهش تبخیر آب دریاچه وجود ندارد. پیشنهاد من که از سال 1384 ارائه کرده بودم «کوچک کردن سطح دریاچه ارومیه» بود. زیرا تنها با کاهش حوض می توان میزان تبخیر را کاهش داد. متأسفانه در همان دوره با این پیشنهاد مخالفت شد. دلیل آنها این بود که ما باید دریاچه را به همان روش قبلی احیا کنیم.

وی با تاکید بر اینکه ستاد احیای دریاچه ارومیه در دولت قبل تعادل اکولوژیکی و احیای اکولوژیکی دریاچه ارومیه را تعیین کرد که بر این اساس دریاچه حدود 4 هزار و 300 کیلومتر مربع وسعت و حدود 15 میلیارد متر مکعب آب خواهد داشت. برای اجرای این طرح برنامه ریزی شده و پروژه های زیادی نیز آغاز شده است. اما از همان ابتدا مشخص بود که این پروژه ها پاسخ نهایی برای احیای دریاچه ارومیه نخواهد بود، زیرا تغییرات ژئومورفولوژیکی در کف دریاچه در نظر گرفته نشده است.

پروفسور آگ گفت: کف دریاچه ارومیه به دلیل حجم عظیم رسوبات به ویژه رسوبات نمک بالا آمده است. در گذشته که این دریاچه بزرگ بود و عمق متوسط ​​آن 6 متر بود، کف آن گل آلود بود و در کف آن نمک نداشتیم، در حالی که اکنون حدود 7 میلیارد تن نمک کف دریاچه را پوشانده است.

وی اذعان داشت: در حال حاضر میانگین عمق دریاچه ارومیه حدود یک متر است که نسبت به سال گذشته کمتر است. زمانی که بارندگی کم باشد، ذخایر آب پشت مخازن سدها نیز بسیار کم است. مسئولان مربوطه باید این میزان آب را حفظ کنند. زیرا آب پشت سدها تنها برای احیای دریاچه استفاده نمی شود. این آب هم برای شرب و هم برای کشاورزی منطقه و صنعت استفاده می شود و طبیعی است که به نیازهای شهر و صنعت فکر کنیم.

این استاد دانشگاه افزود: با توجه به حفر چاه های فراوان در حوضه آبریز دریاچه ارومیه – چه در آذربایجان غربی و چه در آذربایجان شرقی – و همچنین پایین آمدن سطح آب های زیرزمینی، آب شیرین ورودی به دریاچه ارومیه تبدیل شده است. شور چاه های اطراف نیز باید نمک زده شوند. اکنون آب بسیاری از چاه های کشاورزی شور است. بنابراین نمی توان با این روش ادامه داد و نیاز به تفکر عمیق تری است.

استاد آق تصریح کرد: در حال حاضر بیش از 90 درصد آب در بخش کشاورزی مصرف می شود. ستاد احیای دریاچه ارومیه تلاش زیادی کرد تا این میزان را به 40 درصد برساند. نمی دانم چقدر این طرح موفق بود، اما اگر موفق می شد، باید تاثیر آن را روی دریاچه می دیدیم و وضعیت دریاچه بهتر می شد.

رودخانه زرين و رودخانه سيمين از شناورهاي حياتي درياچه اروميه هستند

نماینده مردم میاندوآب در شورای اسلامی در این زمینه در گفتگو با خبرنگاران با اشاره به موضوع دریاچه ارومیه و ضرورت احیای آن اظهار داشت: رودخانه زرین و رودخانه سیمینه میاندوآب این دو هستند. رودخانه هایی که این شهر را آراسته و بر دریاچه ارومیه جان می بخشد.»

مهدی عیسی زاده افزود: رودخانه زرینه میاندوآب (جاگاتو) و سیمینه رود (تاتائو) شناورهای حیاتی دریاچه ارومیه هستند و خروشان زرینه رود میاندوآب و رودخانه سیمینه نویدبخش احیای دریاچه ارومیه و کمبود آب و تلفات است. نفس این جواهرات میاندوآب مانند نابودی دریاچه ارومیه است.

باید گفت توجه به رودخانه زرینه در ابعاد مختلف نه تنها می تواند از خسارات احتمالی ناشی از خشک شدن دریاچه بکاهد، بلکه با توجه و حفظ آب کافی در بستر آن، منافع اقتصادی و فرهنگی مستقیم به دست می آید. از جمله توانایی تقویت سطح آب های زیرزمینی منطقه، حفظ اکوسیستم رودخانه زرینه، حفظ و ایجاد زیبایی های طبیعی و امکان احیای تالاب های پایین دست و حتی تقویت طبیعت گردی در منطقه، بهبود اقلیم منطقه و ایجاد زیبایی بصری و نشاط اجتماعی، ایجاد روحیه امید و رفع نگرانی از نابودی کشاورزی در منطقه و سایر مواردی است که کارشناسان و دست اندرکاران شهرستان می توانند در ادامه این موضوع به بحث و بررسی بپردازند.

انتهای پیام/