سفر گروسی مهم بود اما آیا او می تواند انتظارات ایران را برآورده کند؟ / باید منتظر گزارش مدیرکل آژانس باشیم

اردشیر سنایی کارشناس روابط بین الملل می گوید با توجه به اتفاقاتی که اخیرا رخ داده مشکلات جدی بر سر راه برجام وجود داشته است و از سوی دیگر با نگاه به این گزارش که به دلیل دسترسی ایران به تقریبا غنی سازی نود درصد و ما نیز در سه جلسه قبلی شورای حکام در دو بیانیه و یک قطعنامه شرکت کردیم و احتمالاً قطعنامه جدیدی ایجاد کردیم و پرونده ایران را به شورای امنیت فرستادیم، به نظر می رسد طرفین می خواستند میانجی پیدا کنند. راه حل و بنابراین این سفر را در آن جهت سازماندهی کرد. این سفر مهم بود اما آیا می توانست انتظارات ایران را برآورده کند؟

سفر رافائله گروسی به تهران و گفتگوهای مثبت مدیرکل آژانس با مقامات ایرانی نشان می دهد که ایران بر تهدید شورای امنیت و نتیجه نسبتا مثبت شورای حاکم در ماه مارس غلبه کرده است. این در حالی است که برخی آگاهان معتقدند سفر گروسی نتیجه چندانی نداشته و پس از توافق با وی هیچ امتیازی از جمله نصب دوربین به آژانس داده نشد. از سوی دیگر، غنی سازی بیش از 80 درصد شاید یکی از دلایل نگرانی غرب از سفر اخیر گروسی به ایران باشد.

اردشیر سنای، استاد دانشگاه و کارشناس روابط بین الملل در گفت و گو با خبرنگار انتگاه، درباره ماهیت سفر گروسی به تهران و تاثیر افزایش غنی سازی در این سفر گفت: به طور معمول رویه سال های اخیر در پرونده هسته ای جمهوری اسلامی ایران وجود دارد. قبل از هر جلسه فصلی شورای حکام و به ویژه زمانی که تصور می شد مشکلاتی در مسیر پرونده وجود داشته باشد، چنین سفرهایی بنا به درخواست مدیرکل آژانس یا حتی به درخواست ایران انجام شده است. ، و این یک پدیده غیرعادی نیست. البته در دو جلسه قبل این اتفاق نیفتاد و برخی ایران مواضع مدیرکل و شورای حاکمیتی را تحلیل سیاسی کردند و تمایل چندانی به مذاکره مستقیم در تهران با مدیرکل آژانس نداشتند.

وی افزود: با توجه به اتفاقاتی که اخیرا رخ داد و مشکلات جدی بر سر راه برجام وجود داشت و از سوی دیگر با نگاهی به گزارشی که به دلیل دسترسی ایران به غنی سازی تقریبا نود درصدی است و آن را نیز در سه جلسه شورای حکام ما قبلاً در دو بیانیه و یک قطعنامه شرکت داشتیم و احتمالاً با ایجاد قطعنامه جدید و ارسال پرونده ایران به شورای امنیت، به نظر می رسد کشورها می خواستند حد وسطی پیدا کنند و به همین دلیل این سفر را در آن راستا ترتیب دادند. این سفر مهم بود اما آیا می توانست انتظارات ایران را برآورده کند؟

وی در خصوص نتایج سفر گروسی به ایران افزود: این سفر خالی از فایده نبود، به این معنا که در نهایت گفت وگوی ایران و آژانس در مورد مسائل فنی عمده را باز نگه داشت. اما نتیجه سفر و بیانیه ای که صادر شد و طرفین بر سر یک سری مسائل به توافق رسیدند، باید منتظر باشیم تا ببینیم این موضوع تا چه اندازه در گزارش گروسی و تصمیم شورای حاکمیت موثر خواهد بود. تجربه گذشته نشان می دهد که سفرهای گروسی به ایران و توافقات صورت گرفته بین ایران و آژانس نمی تواند مشکل ما را در شورای حکام حل کند و یکی از اصلی ترین گره هایی که مانع اجرای برجام در کنار سایر گره ها شد، همین مشکلات بود. بین ایران و آژانس بین المللی انرژی اتمی به نظر من بعد از این سفر و توافقی که منعقد شد، جمهوری اسلامی ایران با خیال راحت از جلسه مارس شورای حکام عبور خواهد کرد و به نظر می رسد این انتظار که ایران در اسفندماه به شورای امنیت می رود، این موضوع را افزایش داده است. کمی ملاقات کنیم ببینیم بعداً چه می شود. جمهوری اسلامی نیز از اسفند ماه سعی در انکار این موضوع داشته است.

بالاخره سنایی از اینکه چرا آمریکا نامه به ایران درباره برجام را پنهان می کند و مذاکرات هسته ای را از اولویت های خود خارج کرده است، به جای واقعیت جلوه می دهد. واضح است که در چند ماه گذشته و پس از توسعه پرونده پهپادهای ایرانی در جنگ اوکراین و اعتراضی که در داخل ایران در حال شکل گیری است، آمریکایی ها مذاکرات برای از سرگیری برجام را از اولویت خود خارج کردند و به طور غیررسمی نیز درباره مرگ برجام صحبت کردند، مرگی که نتوانستند علنی کنند، اما به هر حال اعلام کردند که دیگر در اولویت نیست و می‌توانیم قاطعانه درباره آن صحبت کنیم. به این نتیجه رسیدند که احیای برجام بسیاری از مشکلات را حل می کند، شاید اراده طرفین به این سمت برود، نمی توان گفت که آمریکا برجام را رها کرده یا می خواهد به آن بازگردد. نکته اینجاست که اولویت آنها نیست.