ایمان ربیعی
رشیدی کوچی نماینده مجلس معتقد است که ما از قرعه کشی خودرو به حراج انگلیسی رفته ایم زیرا با فروش خودرو در بورس نوعی حراج قانونی ایجاد شده است.
عرضه خودرو در بورس به همان اندازه طرفداران دارد که مخالفان جدی دارد. اما ماجرا از این قرار است که می توان ابهام و ابهاماتی را در روند سیاست گذاری دولت در این زمینه و همچنین در سایر زمینه ها مشاهده کرد. ابهام و سردرگمی که می تواند اعتماد به هر سیاستی را غیرممکن کند.
چهار روز پیش امید کلیباف، سخنگوی وزارت صنعت، معدن و تجارت گفت: تا زمانی که مکانیزم قیمت گذاری مشخص نشود، خودروی جدید در بورس عرضه نمی شود.
امید کلیباف افزود: عرضه خودرو که پیش از این در بورس انجام می شد، می تواند تا رسیدن به چارچوب قیمتی مشترک با شورای رقابت ادامه یابد.
وزیر اقتصاد سپس تاکید کرد که با توجه به مصوبه شورای عالی بورس و اوراق بهادار و عدم تایید سایر نهادها، عرضه خودرو در بورس باید بر اساس مصوبه شورای عالی بورس ادامه یابد. مانند گذشته مبادله کنید.
وی در پاسخ به نامه مجید عشقی، رئیس سازمان بورس نوشت: سیاست وزارت اقتصاد و دارایی حمایت از سرمایه گذاران و افزایش شفافیت است. بر اساس مصوبه شورای عالی بورس و اوراق بهادار و عدم تایید سایر نهادها، تحویل خودرو به بورس طبق مصوبه شورای عالی بورس طبق روال گذشته ادامه خواهد داشت. و پس از وصول درخواست از سایر ارگان ها و نهادها، موضوع به شورای عالی بورس ارجاع می شود و «افزایش اوراق بهادار» انجام می شود.
مخالفان چه می گویند؟
بخش مهمی از مخالفان عرضه خودرو در بورس در شورای اسلامی حضور دارند. رشیدی کوچی نماینده مجلس در خصوص فروش خودرو در بورس کالا گفت: من قاطعانه مخالف فروش خودرو در بورس هستم. استدلال مخالف من گران فروشی قانونی خودروهای با قیمت کارخانه است. قطعا راه حل های زیادی برای رفع نیاز مردم وجود دارد که اصلی ترین آن رفتن به سمت ادعای خودروسازان یعنی افزایش عرضه است.
یکی از اعضای کمیته امور داخلی شورای اسلامی تصریح کرد: باید با افزایش عرضه، قیمت را کنترل کنیم. آیا عرضه یک شبه کاهش یافته است تا بتوانیم یک شبه آن را افزایش دهیم؟ این اتفاق در سال های متوالی رخ داده است و قطعاً بازار سهام بیش از حد ارزش گذاری شده است، اما دوستان ذائقه کالاهایی که به طور قانونی بیش از حد ارزش گذاری شده اند را دارند.
وی افزود: دنا پلاس در بورس کالا با قیمت 440 میلیون به فروش می رسد و قیمت کارخانه آن 180 میلیون تومان است. قیمت این محصول در بازار آزاد 600 میلیون تومان است. این فروش گران در مقایسه با کارخانه به این معنی است که ما از بخت آزمایی خودرو به حراجی های انگلیسی منتقل شده ایم. رشیدی کوچی تصریح کرد: روندی برای کنترل وجود دارد که 9 میلیون نفر برای خرید 20 هزار خودرو ثبت نام کرده اند. چه کسی قیمت خودرو را از 180 میلیون به 600 میلیون رساند و حالا بورس چاره کار است؟
وی معتقد است: حل بحران بازار سرمایه با واردات خودرو و سپردن کار به کاردان قابل انجام است.
روح الله ایزدا که از منتقدان شکل فعلی واردات است، دلایل مخالفت خود با این اقدام را اینگونه بیان کرد: با روند کنونی واردات خودرو، اهداف مجلس برای ایجاد تعادل در بازار و کاهش قیمت خودرو محقق نشده است. از سوی دیگر، شیوه کنونی فروش خودرو در بورس کالا محقق نشده و دارای ایرادات اساسی است که مجلس در برنامه خود به دنبال اصلاح آن است.
عضوکمیسیون صنایع درباره وضعیت واردات خودرو و همچنین عرضه بورس کالا گفت: مجلس تلاش کرد واردات خودرو را عاملی برای ایجاد تعادل در بازار خودرو هم از نظر عرضه قیمت و هم از نظر کمیت خودرو کند. و هدف واردات بود. خودرو کمبود عرضه را پر می کند و قیمت را پایین می آورد، اما متأسفانه به دلیل ایرادات کمیسیون نظارت بر سیاست های کلی، طرح مجلس به هم ریخت و در ادامه آیین نامه ای برای واردات خودرو نوشته شد که مورد نظر مجلس نبوده و نمی خواست. .
رئیس سازمان بازرسی کل کشور در عین حال در پاسخ به سوال خبرنگاری مبنی بر ورود سازمان بازرسی به ماجرای التهاب بازار خودرو توضیح داد; به موجب بند 5 ماده 58 قانون اجرای اصل 44 قانون اساسی تنظیم قیمت; محدوده و شرایط دسترسی به کالاها و خدمات با جنبه انحصاری بر عهده شورای رقابت می باشد.
ذبیح اله هدیان تاکید کرد؛ اگرچه شورای رقابت هنوز از تصمیم قبلی خود عدول نکرده و نباید اقدام به فروش خودرو در بازار برای کالاهای انحصاری کند، اما این امر موجب افزایش قیمت ها به گونه ای شد که قیمت اصلی خودرو نسبت به قیمت 100 درصد افزایش یافت. خودرویی که در بازار عرضه شد.
تاکنون تنها 3600 نوع خودرو در بورس کالا معامله شده است و بر اساس اعلام رسمی عشقی رئیس سازمان بورس بیش از 11 هزار میلیارد تومان رانت ضرر کرده است. در حالی که این تعداد خودرو درصد بسیار کمی از کل تولید خودرو در کشور است، نسبت آن به کل تولید رانت حکایت از بیش از 100 هزار میلیارد تومان در این بازار دارد.
طرفداران چه می گویند؟
اکنون نه تنها وزیر صمت، بلکه حتی دو خودروساز بزرگ کشور نیز طرفدار فروش خودرو در بورس هستند زیرا معتقدند کشف قیمت از این طریق می تواند هم به نفع مصرف کننده و هم برای تولیدکننده باشد. قیمت پایین خودروی عرضه شده از کارخانه و مسافت طولانی آن، اجاره ویژه ای را برای خریدار فراهم می کند. اما با وجود خودرو در بازار این اجاره بها کاهش می یابد. حالا وزیر صمت با فروش خودرو در بورس مهر موافقت کرده است.
تاکنون تنها 3 هزار و 600 نوع خودرو در بورس کالا معامله شده است و بر اساس اعلام رسمی رئیس سازمان بورس، بیش از 11 هزار میلیارد تومان از محل رانت ضرر شده است. اگرچه این تعداد خودرو درصد بسیار کمی از کل خودروهای تولیدی کشور است، اما نسبت آن به کل تولیدات اجاره ای بیش از 100 هزار میلیارد تومان را در این بازار نشان می دهد.
به هر حال، به نظر می رسد بازار سهام به عنوان یک راه میانبر برای مقابله با قیمت گذاری اجباری خودرو تلقی می شود، زیرا طی سالیان گذشته خودروسازان نتوانسته اند دولت را متقاعد کنند که روند قیمت گذاری اجباری را کنار بگذارد و در نتیجه، آنها ترجیح می دهد برای رسیدن به قیمت واقعی تر بازار از میانبر استفاده کند.این میانبر بخشی از این افزایش قیمت را به خریدار و بخشی را به فروشنده می دهد. دستور رئیس جمهور مبنی بر عدم عرضه خودروهای خارج از ضوابط نشان می دهد که همچنان رانت های عمیقی در این بخش وجود دارد و عرضه بورس کالا چراغی در تاریکی عرضه خودروهای دولتی است که نسبت به بازار بسیار ارزان تر هستند. به هر حال بلاتکلیفی هنوز به پایان نرسیده و هر لحظه می توان اخبار ضد و نقیضی از تحویل خودرو به گوش رسید، چرا که در چهار روز گذشته اخبار زیادی مبنی بر لغو تحویل خودرو منتشر شد اما در نهایت دناپلاس بورس را باز کرد.