برخی ناآرامی ها و مشکلات اقتصادی و تحریم های گسترده، مشکل جدیدی نیست که دولت رئیس جمهور مدعی غافلگیری از آن است. هم مجلس یازدهم و هم دولت سیزدهم با آگاهی کامل از شرایط اقتصادی کشور مسئولیت را بر عهده گرفتند و با شعار توجه به معیشت مردم و رفع موانع اقتصادی وارد میدان شدند، اما با وجود وحدت همه ارکان دولت، تاکنون نتوانسته است برای حل مشکلات مردم اقدام معناداری انجام دهد.
برخی ناآرامی ها و مشکلات اقتصادی و تحریم های گسترده، مشکل جدیدی نیست که دولت رئیس جمهور مدعی غافلگیری از آن است. هم مجلس یازدهم و هم دولت سیزدهم با آگاهی کامل از شرایط اقتصادی کشور مسئولیت را بر عهده گرفتند و با شعار توجه به معیشت مردم و رفع موانع اقتصادی وارد میدان شدند، اما با وجود وحدت همه ارکان دولت، تاکنون نتوانسته اقدام اساسی برای حل مشکلات مردم انجام دهد. حتی تغییر رئیس کل بانک مرکزی نیز نتوانست جلوی گرانی افسارگسیخته ارز و طلا را بگیرد و قیمت تمام کالاهای اساسی که نیاز اساسی مردم است افزایش چشمگیری پیدا کرد. مشکلی که به تدریج توده مردم را کوچکتر و کوچکتر کرد. اما مجلس و دولت ائتلافی به جای تلاش برای حل مشکلات، به طراحی با رمز «بنیانگذاران وضع موجود» روی آوردند و با گذشت دو سال از عمر دولت سیزدهم، همچنان دولت روحانی را مقصر وضعیت موجود می دانند. رئیسی البته در دیدار مسئولان و رهبری به آنها و مردم وعده داد: «بدون شک شرایط تورمی کنونی را کنترل خواهیم کرد» اما نگفت که در این شرایط با این اقتصادی چگونه می خواهد چنین اظهار نظری کند. تیمی که عملکرد آن مورد انتقاد جدی مجلس و مردم است از سوی دیگر در شرایط فعلی نه از نظارت دولت بر بازار خبری است و نه از ابزار نظارتی مجلس بر کار دولت! هر چند هر از چند گاهی با فشار افکار عمومی تعدادی از نمایندگان استیضاح وزیری را آغاز می کنند، اما اندکی پس از لابی دولت، مردم بهارستان یکی پس از دیگری امضاهای خود را پس می گیرند و استیضاح به گوش نمی رسد. حد نصاب هر چند به سختی روزی در راهروی ساختمان هرم مجلس باقی مانده است، اما خبری از جمع آوری امضا برای استیضاح فلان وزیر نیست، اما آنچه جبار کهکی نژاد نماینده چهار دوره مجلس رشت در مجلس شورای اسلامی است. «ضعف مجلس یازدهم» را موجب عدم راه اندازی استیضاح ها دانست. سوالی که هر چند مورد انتقاد خود نمایندگان مردم است اما در نظر افکار عمومی غیر قابل توضیح و تصور است. جبار کوچکی نژاد که در مجلس یازدهم به عضویت کمیسیون برنامه و بودجه درآمده است در گفت و گو با شارک به تشریح دلایل ضعف نظارت مجلس بر دولت پرداخت. او شکست رویه استیضاح در این مجلس را ناشی از دلبستگی بیش از حد برخی از نمایندگان مردم به دولت می داند، اما تاکید کرد که همراه با برخی از همکارانش که متوجه این «ضعف» هستند، به دنبال تقویت هستند. اهرم های نظارتی مجلس . مشروح مصاحبه کوچکی نژاد نماینده اصولگرایان چهار دوره مجلس رشت با «کوسه» را در ادامه می خوانید.
با توجه به نزدیک شدن به ایام پایانی سال، انتظار مردم از دولت برای نظارت و کنترل بر بازار است، اما هر روز شاهد افزایش مستمر قیمت کالاها و عدم نظارت بر بازار هستیم. این بدان معناست که دولت نه تنها کنترل کاملی بر بازار ندارد، بلکه مجلس نیز از نظر نظارتی ضعیف بوده است. چرا نظارتی وجود ندارد؟
با توجه به نزدیک شدن به ایام پایانی سال معمولا دولت برای مهار و جلوگیری از افزایش قیمت وارد عمل می شود اما امسال با وجود شرایط خاص اقتصادی و تحریم ها و افزایش شدید نرخ ارز و افزایش قیمت از کالاهای متاثر از نرخ ارز، دولت نیز همه چیز را رها کرده و کنترلی ندارد. در حالی که باید قانون مجلس را که به صراحت در بودجه 1401 آمده است اجرا کند و کالاهای اساسی را با نرخ مصوب شهریور 1400 در اختیار مردم قرار دهد. اما دولت علیرغم داشتن منابع بودجه ای برای این قانون، همچنان فقط برای سه استان اعمال می شود. به صورت آزمایشی در مورد یارانه ها، دولت باید طبق قانون عمل کند و صورتحساب الکترونیکی را معرفی کند. همانطور که سفره مردم به شدت تحت تاثیر لغو ارز 4200 تومانی قرار گرفت و دولت باید کالاهای اساسی را با قیمت 1400 شهریور برای مردم تامین کند.
موضوع بعدی ورود وزیر کشاورزی به بازار شب عید و اقلامی مانند میوه و تره بار است. این کنترل هر سال انجام می شد اما امسال وزیر کشاورزی بازار شب بیرم را به طور کامل رها کرد و کنترل قیمتی وجود ندارد. به همین دلیل این وظیفه مجلس است که وارد این امور شود و دولت را موظف کند که نظارت جدی بر بازار داشته باشد و تا حد امکان از ابزارهای قانونی خود برای رفع نگرانی مردم در این زمینه استفاده کند.
همانطور که گفتید، مجلس در زمینه نظارت بر کار دولت کار خوبی انجام نداده است. البته گاهی پیش می آید که استیضاح وزیری مطرح می شود و برای او امضا جمع آوری می شود، اما دیری نپایید که نمایندگان مردم امضای خود را پس می گیرند و استیضاح مردود می شود. دلیل این چیست؟
این بزرگترین ضعف مجلس یازدهم است. شاید مطالعات و بررسی های زیادی انجام شده باشد اما اگر نمایندگان مردم بخواهند استیضاح وزیری را که برای آن امضا جمع آوری کرده اند کامل کنند، این قسمت از مجلس یازدهم به شدت ضعیف است. به عبارت دیگر او این قدرت را ندارد که از اهرم فشار و ابزار نظارتی خود برای استیضاح وزیر ضعیف استفاده کند. به همین دلیل هنوز استیضاح صورت نگرفته و امضای خود را پس می گیرند.
پیشنهاد شما چیست؟ در مورد آنچه ضعف مجلس می‌دانید چه باید کرد؟
مجلس باید با جدیت بیشتری به این مشکل رسیدگی کند. اگر نماینده سوال کننده در کمیسیون مربوطه از توضیحات وزیر قانع نشد و موضوع در مجلس مطرح شد، باید جدی گرفته شود. حتی اگر نیاز باشد قبل از اینکه موضوع به دادگاه برود باید جلسات غیرعلنی تشکیل شود و موضوع در آنجا مطرح شود تا تا حدودی اوضاع کنترل شود. اما اگر وضعیت به همین منوال باشد، دولت به شیوه ضعیف خود در کنترل بازار ادامه می دهد و از قانون مجلس تبعیت نمی کند.
چرا مجلس نظارت خود را جدی نمی گیرد؟
شاید دلیل این امر وابستگی شدید این مجلس به دولت باشد. حمایت این مجلس و برخی نمایندگان از دولت فعلی به حدی است که باعث می شود نمایندگان از حقوق قانونی و ابزار نظارتی خود علیه این دولت استفاده نکنند. چون فکر می کنند چیز خوبی نیست. در حالی که امروز مردم از نمایندگان انتظار دارند که نظارت خود را افزایش دهند و حتی از رئیس جمهور به عنوان رئیس دولت پاسخگوی سوالاتی باشند.
با توجه به همراهی برخی از نمایندگان مردم با دولت، آیا قدرت مجلس فعلی را در حدی می بینید که بخواهد از رئیس جمهور بپرسد؟
در حال حاضر با تعدادی از همکاران در حال انجام یک سری اقدامات هستیم. امیدواریم در صورتی که دولت قادر به انجام کارهای خلاف شرایط فعلی نباشد و یا وزرا نتوانند وظایف محوله را انجام دهند، از اهرم های نظارتی قوی تری علیه دولت استفاده کنیم. همچنین تلاش می کنیم یک سری هماهنگی های داخلی مجلس برای تقویت جنبه نظارتی انجام دهیم.
منظور شما از “ما” دقیقا چه کسی است؟
نمایندگان زیادی به دنبال این مشکل هستند. چه نمایندگان قدیم و چه نمایندگان جدید مردم که معتقدند مجلس از نظر کنترلی ضعف جدی دارد و باید این ضعف را جبران کند.
پس مجلس به این جمع بندی و اعتقاد راسخ رسیده است که در بعد نظارتی ضعف وجود دارد و باید این ضعف برطرف شود؟
بله همینطور است ما این ضعف را قبول داریم و باید رفعش کنیم.
به غیر از بازار شب عید، قیمت کالاها در این مدت افزایش می یابد و دولت تنها به گفتار درمانی روی می آورد و وعده کنترل قیمت ها و تورم را می دهد، اما به این وعده ها عمل نمی کند. این یک ضعف است؛ به نظر شما چه باید کرد؟
نباید فراموش کرد که تقویت تحریم های اقتصادی تا حدودی در این نابسامانی اقتصادی موثر است. فشارهای خارجی بر دولت بیش از گذشته افزایش یافته و دولت را با مشکل مواجه کرده است. البته ضعف بخشی از کابینه یازدهم وقتی در کنار عوامل دیگر قرار می گیرد، این ضعف دولت را دو چندان می کند.
همانطور که گفتید مجلس همسو یا همراه با دولت است و این همسویی در برخی مواضع مانع از نظارت جدی مجلس بر دولت می شود. در همان ابتدا که انتقادات علیه وی جدی شد و زمزمه هایی مبنی بر استیضاح وی به گوش می رسید، وزیر اقتصاد از مجلس درخواست کرد که برای رفع خلأها و مشکلات یک ماه فرصت دهد. اما در واقع هیچ اتفاقی نیفتاد. چرا مجلس به طور جدی وارد موضوع نشد و وزرای اقتصادی را مجبور به پاسخگویی یا استیضاح نکرد؟
مشکلی که وجود دارد این است که مثلا مجلس در مورد ارز 28500 تومانی که دولت به یکباره برای کالاهای اساسی تصمیم گرفت، سکوت کرد. در حالی که ارز 4200 تومانی به دلیل فساد آن حذف شده بود، توزیع ارز 4200 تومانی می تواند فسادآور باشد، بنابراین ارز 28500 تومانی نیز می تواند فساد کند. اما مجلس در برابر این تصمیم اشتباه سکوت کرد. در حالی که باید وارد تصمیمات غلط و نادرست دولت شود. اگر او واکنشی نشان ندهد و سکوت کند فقط مردم متضرر می شوند اما متاسفانه مجلس در مورد بسیاری از تصمیمات نسنجیده دولت سکوت کرده است.
متاسفانه همینطوره مثلا استیضاح وزیر ضعیف امضا می شود اما کلید نیست. لطفا به من بگویید چه خبر است
نمایندگان مردم بدانند اگر وزیر استیضاح نشود مجلس زیر سوال می رود. اگرچه همیشه اینگونه بوده است، اما گاهی هیات رئیسه در رد استیضاح دخالت می کند و گاهی لابی با دولت مانع از وقوع استیضاح می شود و نمایندگان امضای خود را پس می گیرند. تاکید می کنم ما در این زمینه ضعف هایی داریم و نمی توانیم منکر این ضعف ها شویم.