این روزها اگر در فضای مجازی با معلمان گفت و گو می کنید یا به گروه معلمان سر می زنید، بیشتر آنها در مورد رتبه بندی، نحوه جمع آوری اوراق، کسب امتیاز بالاتر، گرفتن اوراق برای انجام کارهای خیر و کمک به دانش آموزان نیازمند و در یک کلام صحبت می کنند. با بیان اینکه برخی معلمان با کاغذبازی سر و کار دارند.
در حالی که ارتقای کیفیت در نظام آموزشی مهمترین هدف رتبه بندی معلمان بود، اما در نهایت آنچه از شرایط فعلی مشهود است این است که نه تنها خبری از ارتقای کیفیت نیست، بلکه نارضایتی های گسترده ای در حال شکل گیری است و اکثریت معلمان و حتی کارکنان وزارت آموزش و پرورش بر حل مشکل متمرکز شده اند، مشکلات این طرح در شرایطی است که آموزش و پرورش وظایف مختلفی دارد، مثلا امتحانات نهایی دانش آموزان در خردادماه و پس از آن ثبت نام دانش آموزان. با مشکلات مختلفی روبرو می شود که هر سال تکرار می شود.
معلمان بر اساس شاخص های تجربه، صلاحیت عمومی، تخصصی و حرفه ای و معیارهایی مانند ارتباط و تعامل مؤثر، مهارت تفکر و حل مسئله، خلاقیت و اصلاح طلبی، اعتقاد به ارزش های اسلامی، ملی و انقلابی و روحیه جهادی آزمون می شوند. صلاحیت های عمومی محسوب می شود.
بخش تجربه سالها تجربه کاری، ارزیابی عملکرد، گواهینامه آموزش ضمن خدمت، تجربه تدریس همتا و اخذ گواهینامه را در نظر می گیرد.
رضا مراد صحرایی; وزیر موقت وزارت آموزش و پرورش با تاکید بر اینکه به همه اعتراضات معلمان رسیدگی می شود، می گوید: امکان بارگذاری مدارک جدید تا 14 اردیبهشت وجود دارد و پس از آن ارزیابان نسبت به ارزیابی اقدام می کنند، همچنین کار بر روی بازنگری ضوابط ارزشیابی معلمان با نتایج آن آغاز شده است در صورت توجه به ایرادات می توانیم قوانین را تغییر دهیم.
خطاهای ارزیاب در ارزشیابی معلم
به گفته برخی معلمان، شاخص های رتبه بندی نمی تواند معلمان را به درستی ارزیابی کند و باید با معلمان مصاحبه حضوری و بررسی شود که تاکنون این اتفاق نیفتاده است.
از سوی دیگر، در فرآیند ارزشیابی، معلمان به صورت سیستماتیک ارزشیابی می شدند که دارای خطاهای فراوانی بود، در حالی که برای ارزشیابی حرفه ای، ارزیابان نیاز به مشاهده و بررسی دقیق جایگاه معلم دارند.
عدم تطابق رشته ارزیابان با رشته معلمان یکی دیگر از مشکلاتی است که در فرآیند ارزشیابی وجود دارد، به عنوان مثال معلم فیزیک فقط توسط فردی که در رشته فیزیک تحصیل کرده باشد، در یک رشته تخصصی و حرفه ای قابل ارزشیابی است. اما در ارزشیابی معلمان این اتفاق نیفتاده است.
مورد سوم مربوط به «نقص در آیین نامه رتبه بندی معلمان» است که رئیس مجلس بر آن تاکید کرده و بسیاری از مشکلات رتبه بندی به همین دلیل است و تا اصلاح آیین نامه وجود خواهد داشت. در نظر گرفتن اعتراضات فایده ای ندارد.
ضمن اینکه مهلت اجرای رتبه بندی تعیین شده از سوی مجلس در مدت سه ماه برای بررسی 900 هزار معلم کافی نیست و در چنین زمان محدودی قطعا مشکلات زیادی وجود خواهد داشت.
با این حال، معلمان از فرآیندهای ارزشیابی، نمره گذاری انجام شده توسط ارزیابان، نحوه امتیازدهی و امکان کسر نمره خود به دلیل محدودیت اعتبار ارزشیابی شکایت دارند.
ابتدا رتبه 3 و سپس به رتبه 2 تنزل دهید!
معلمی با 5 سال سابقه که رتبه دوم را کسب کرده است می گوید: «من تمام مدارک و مدارک لازم از جمله گواهینامه مهارت را بارگذاری کرده ام. ضمناً نویسنده دو کتاب هستم که به همراه شماره شبک در سامانه رتبه بندی بارگذاری شده است. سه هفته قبل از صدور احکام، از اداره سنجش پرسیدم، رتبه من را سه اعلام کردند، اما در اسفند ماه با احکامی که مشخص شد، من را در رتبه دوم قرار دادند و 54 امتیاز از من کسر کردند و اداره سنجش اعلام کرد که امتیاز به دلیل کمبود بودجه کسر شد!
به دلیل نگرانی از اینکه بعد از اعتراض دوباره رتبه ام باطل می شود اعتراض را ثبت نکردم اما به عنوان معلم احساس می کنم این رتبه بندی ها دقیق نیست زیرا بدون بررسی مهارت معلم در مدیریت کلاس و تدریس امکان پذیر نیست. در مورد او نظر دقیق بدهید، از طرفی معلمان را محدود کنید، در هنگام گرفتن رتبه درست نیست فردی با کمتر از 15 سال سابقه، رتبه بالاتر از سه را نگیرد.
بعد از 31 سال سابقه امکان ارتقاء وجود ندارد!
یکی دیگر از معلمان با 31 سال سابقه تدریس از استان البرز می گوید: خدمت خود را از استان خوزستان شروع کردم و اکنون حدود یک دهه است که در استان البرز زندگی می کنم و تا کنون به عنوان مدیر و معاون مدرسه، سرپرست مهدکودک، متوسطه اول فعالیت داشته ام. و معلم ابتدایی در مورد فعالیت و رتبه من “رتبه 3” را گرفتم با اینکه فقط در یکی از معیارها رتبه 3 و در سایر معیارها 4 هستم و حتی مجموع امتیازهای من از حداقل رتبه 4 بالاتر است.
معلمان بسیار مجرب از جمله خود من با 31 سال خدمت دیگر فرصت سندسازی و ارتقای رتبه آنها را نداریم، آیا معلمان باید هزینه 12 سال تاخیر در اجرای رتبه را پرداخت کنند؟! هیچ راهی وجود ندارد که معلمی با 31 سال سابقه کار شاخص هایی در رتبه بندی نداشته باشد، بیشتر معلمان بر وظایف تدریس خود متمرکز هستند و در طول سال های خدمت خود به دنبال جمع آوری اسناد رتبه بندی نبوده اند. به دنبال یک نام.»
چگونه باور معلمان به ارزش ها را آزمودند؟!
این معلم در ادامه با انتقاد از ارزیابی صلاحیت های عمومی معلمان در رتبه بندی می گوید: ارزیابان در بخش صلاحیت های عمومی در قالب شاخص هایی مانند اعتقاد به ارزش های اسلامی، ملی و انقلابی در مورد وضعیت دینداری دانش آموز اظهار نظر کردند. روحیه جهادی در شرایطی که مدیر مدرسه در بخش صلاحیت مردم به من نمره کامل دادند اما ارزیابان بدون اطلاع من 60 نمره کسر کردند!
ضمناً در قسمت صلاحیت های تخصصی و حرفه ای نیاز به بارگذاری مدارک وجود داشت، اما اگر از ابتدای تدریس یا حداقل 10 سال پیش اعلام کرده بودند که معلمان باید تمام فعالیت های خود را مستند کرده و گواهینامه دریافت کنند، اکنون ما تکلیف روشن خواهد شد! به عنوان مثال من مسئول کمیته پشتیبانی مدارس بودم و دانش آموزان نیازمند را شناسایی می کردم اما هیچ مدرکی برای این اقدام ندارم و برای تهیه آن باید به استان خوزستان بروم.
آیا پس از 31 سال فعالیت و کار، فرصت، حوصله و زمان برای جمع آوری مدارک داریم؟ این کار وقت معلمان زیادی را می گیرد. مثلا مدارک فعالیت من در بسیج استان خوزستان برای تهیه آن باید به خوزستان بروم؟ آیا مسئولین متوجه شده اند که تدریس یک هنر است و قابل مستند نیست و تنها بخش کوچکی از کار معلمان قابل مستندسازی است؟ از معلم کار دیگری نخواهید، زیرا در سال های آینده خواهید دید که معلمان تدریس نمی کنند!»
انتصاب به «رتبه اول» پس از 22 سال خدمت خالصانه موجب ناامیدی و نارضایتی می شود.
همچنین یکی از معلمان با 22 سال سابقه که رتبه اول را کسب کرده بود گفت: در دوران خدمت سه بار به استان های مختلف منتقل شدم. بار اول 4 سال به تهران آمدم، بار دوم کرمان و بار سوم به هرمزگان رفتم که هنوز هم مشغول به کار هستم.
در طول خدمتم نیازی به جمع آوری مدارک نمی دیدم به همین دلیل مدارک زیادی برای آپلود در سامانه رتبه بندی نداشتم و از طرفی برای جمع آوری مدارک با مدیران سازمان تماس گرفتم. مدارسی که من در آن تدریس می کردم و آنها گفتند که باید حضوری بیایید، اما چگونه؟ باید کلاس را ترک کنم و به تهران و کرمان بروم!»
این معلم یک سال است که سرپرستی گروه معلمان منطقه خود را برعهده داشته است اما برای دریافت مدارکی که درخواست کرده است نامه ای با تاریخ اشتباه صادر شده است. او در این باره می گوید: حالا چطور می توانم مدیران مدارس مختلف را پیدا کنم و از آنها بخواهم برای فعالیت های مختلفی که انجام داده ام گواهی بدهند.
وی در این گفتگو ضمن تشریح سال های اول خدمت و زحمات خود برای دانش آموزان روستا، توضیح داد: سال اول خدمتم در روستایی که حتی آب هم نداشت معلم بودم. از صبح تا ظهر این ساعت فعالیت مدرسه بود، اما به دلیل چند سطح بودن کلاس و سطح پایین دانش آموزان، عصر هم کلاس برگزار کردم یا چند سال بعد دانش آموزی داشتم که نیامد. به دلیل اعتیاد والدینش به مدرسه، بارها به خانه اش رفتم تا اینکه بالاخره توانستم او را به ادامه تحصیل وادارم. کسب رتبه اول پس از سال ها تلاش و خدمت واقعاً باعث شد من احساس ناامیدی زیادی کنم.