موسویان: انتظار معامله به این زودی ها را نداشته باشید

او می گوید در دوره قبل به گفته روس ها 90 درصد و به گفته برخی اروپایی ها 80 درصد متن نهایی شده بود و عراقی به جایی رسیده بود که سریع می توانست بقیه را نهایی کند. در نهایت کشور تصمیم به ادامه مذاکرات با دولت جدید می گیرد و دولت آقای رئیسی این فرصت را دارد که توافق را نهایی کند.

گفت و گوی انصاف نیوز با سید حسین موسویان، از اعضای تیم مذاکره کننده هسته ای در دولت سید محمد خاتمی در خصوص وضعیت کنونی وین و چالش های توافق احتمالی را بخوانید:

وضعیت فعلی مذاکرات در وین چگونه است؟ زیرا نظرات مختلفی از جمله از اروپا، روسیه، آمریکا و ایران وجود دارد.

موسویان: نباید انتظار داشت با دو دور مذاکره به تفاهم رسید. نظرات متفاوت نیز ناشی از دیدگاه ها و برداشت های متفاوت و متناقض است. در نهایت، گزارش‌های رسانه‌ها حاکی از آن است که ایران دو طرح جدید برای لغو تحریم‌ها و تعهدات هسته‌ای پیشنهاد کرده است و انتظار دارد این متون مبنای مذاکرات باشد. شش قدرت جهانی نیز اصرار دارند که جمع بندی شش دور مذاکرات با تیم قبلی باید مبنای مذاکرات باشد.

ظاهراً روس‌ها پیشنهاد کرده‌اند که مبنای مذاکرات، همان پروژه‌ای باشد که با آقای اراکچی توافق شده است و این موضوع باعث شد که تیم‌های مذاکره کننده بررسی کنند که کدام یک از دو پیشنهاد ایران می‌تواند به پروژه اضافه شود. بنابراین باید فهرستی از اختلافات تهیه شود و هیأت ها در مورد آنچه می توانند به توافقات قبلی با آقای اراکچی بیفزایند، بحث کنند. با این حال، چند واقعیت وجود دارد:

اولا، به دلیل کاهش بدهی ایران، آژانس بین المللی انرژی اتمی با ایران در تضاد است و خواهان دسترسی بیشتر به حوزه فعالیت های هسته ای – به ویژه در سایت کرج – است. در صورت عدم حصول توافق، مدیرکل آژانس ممکن است درخواست تشکیل جلسه اضطراری شورای حکام و صدور قطعنامه ای علیه ایران کند که طبیعتاً تأثیر منفی بر روند مذاکرات خواهد داشت.

دوم اینکه در دوره قبل به گفته روس ها 90 درصد و به گفته برخی اروپایی ها 80 درصد متن نهایی شده بود. آقای اراکچی به جایی رسیده بود که سریع می توانست بقیه را نهایی کند. در نهایت کشور تصمیم گرفت به مذاکرات با دولت جدید آقای رئیسی ادامه دهد. بنابراین دولت آقای رئیسی این فرصت را دارد که توافق را نهایی کند.

سوم، هر دو طرف میز مذاکره دارای اهرم فشار هستند. ایران دارای اهرم هایی مانند غنی سازی 20 و 60 درصد و سانتریفیوژهای پیشرفته است و می تواند تا 90 درصد انجام دهد. قدرت های غربی نیز می توانند با یکی دو قطعنامه در شورای حکام پرونده را به شورای امنیت سازمان ملل برگردانند، قطعنامه های قبلی را احیا کنند و در جهت مخالف حرکت کنند.

چهارم، بعید است آمریکا وارد جنگ با ایران شود. اسرائیل که بدون آمریکا بلوف می زند، این ظرفیت را ندارد. از سوی دیگر، ایران به دلیل فتوای مقام معظم رهبری حتی اگر از برجام و حتی از معاهده منع گسترش سلاح های هسته ای خارج شود، بمب هسته ای نخواهد ساخت. بنابراین در غیاب برجام یک تقابل کاملا باخت – باخت خواهیم داشت.

کارکنان فعلی باید بسیار مراقب عواقب شغلی خود باشند

کار تیم مذاکره کننده چیست و آیا فرصتی برای توافق با چین و روسیه برای هماهنگی پیشنهادات جدید وجود دارد؟

باید به تیم مذاکره کننده زمان داده شود و به هیچ وجه در روند مذاکره تضعیف نشوند. هماهنگی با روسیه و چین هم خوب و هم ضروری است، اما کافی نیست زیرا آمریکا کشور اصلی است. اروپا، چین و روسیه نمی توانند بدون رضایت آمریکا توافق را نهایی کنند.

پایان توصیه دلسوزانه من به کارکنان فعلی این است که در مورد عواقب اظهارات حرفه ای خود بسیار مراقب باشند. به عنوان مثال هفته گذشته یکی از مقامات اعلام کرد که در صورت عدم توافق برجام، ایران روابط خود را با قدرت های شرقی گسترش خواهد داد. طبیعتاً نیروهای بلوک شرق با شنیدن چنین سیاستی تمایلی به احیای مخفیانه برجام نخواهند داشت زیرا ممکن است تصور کنند با سقوط برجام، ایران به دامان آنها خواهد افتاد.

جامعه ای که به توافق امیدوار است، جامعه ای که از توافق ناامید است، جامعه ای که از روند مذاکره و توافق بی خبر است. با توجه به اصرار برخی مبنی بر جداسازی امید اجتماعی و جایگاه اقتصادی از روند مذاکره و احتمال توافق، چه چیزی ممکن و درست است؟

نکته قابل ذکر است:

اولین نکته این است که جامعه را نباید ناامید کرد و باید امید داد. در آخر خط، مردم به میز خود نگاه می کنند و بسته به وضعیت مالی خود امیدوار یا ناامید می شوند. دوران امید دادن به مردم با حرف و شعار، محکوم کردن این یا آن جناح، سرزنش این یا آن شخص. گذشته گذشته است و مردم برای بهبود وضعیت اقتصادی نتیجه عملی می خواهند.

دوم اینکه چه بخواهیم و چه نخواهیم نتیجه مذاکرات و احیای برجام و رفع تحریم های اقتصادی تاثیر بسزایی در وضعیت اقتصادی مردم و کشور خواهد داشت. این در حالی است که نه باید همه مشکلات اقتصادی کشور با برجام حل می شد و نه در صورت احیای برجام، همه مشکلات اقتصادی کشور حل نمی شد. اقتصاد دولتی، فساد گسترده، سیستم اداری ورشکسته و مشکلاتی از این دست که ربطی به برجام ندارد.
بسیاری از کشورها از اقدام نظامی آمریکا با ایران سود می برند

آیا شما خوشبین هستید که آمریکا همه تحریم ها را لغو کند؟

موضوع اصلی لغو تحریم های هسته ای در قالب تحریم ها و تحریم های ترامپ است. در جریان مذاکرات آقای اراکچی، من در توییتی نوشتم که نباید به تعهدات آمریکا تکیه کنید و تلاش کنید تا کشورهای 1+5 اطمینان حاصل کنند که اگر آمریکا مجدداً معاهده را زیر پا بگذارد، به تعهدات خود عمل خواهند کرد. زیرا با روی کار آمدن آمریکا کشورهای اروپا و روسیه و چین همگی آمریکا را مقصر دانستند و عملا تسلیم تحریم های یکجانبه آمریکا شدند، البته اروپا بیشتر از چین و روسیه.

حتی در حال حاضر، هر تضمینی که دولت فعلی بدهد، ممکن است پایدار نباشد زیرا:

اول اینکه مسائل ایران و آمریکا محدود به موضوع هسته ای نیست و هیچ موضوع هسته ای با همه اختلافات آمریکا با ایران بر سر مسائل منطقه ای، تروریسم، حقوق بشر و تسلیحات متعارف و غیر متعارف مورد توافق قرار نگرفته است. بنابراین، حتی با احیای برجام، ایران و آمریکا دست از دشمنی و دشمنی بر نمی دارند.

ثانیاً، با توجه به اینکه ایران نمی‌خواهد گفت‌وگوی مستقیم با ایالات متحده در مورد اصل موضوع داشته باشد، منطقی نیست که فرض کنیم دو کشور بتوانند گفت‌وگوی همه‌جانبه‌ای داشته باشند.

ثالثاً، بسیاری از کشورهای منطقه و جهان از تنش‌های آمریکا با ایران منتفع می‌شوند، با این تفاوت که برخی از آنها خواهان حمله نظامی آمریکا به ایران هستند و برخی دیگر مخالف حمله نظامی هستند، اما منافع ملی هر دو گروه ادامه جنگ است. با ایران است

چهارم: واقعیت ها اختلافات داخلی در ایالات متحده است. ترامپ در آمریکا با برجام مخالف بود و زمانی که رئیس جمهور شد، برجام را از بین برد. اما در ایران وقتی مخالفان برجام روی کار می آیند، درصدد احیای برجام هستند و بزرگترین انتقادشان این است که قبلی ها برجام را خوب اجرا نکردند یا خوب مذاکره نکردند و ما می توانیم خوب مذاکره و اجرا کنیم.

موضوع بعدی واقعیت وضعیت سیاسی داخلی آمریکا، نفوذ قوی لابی های کشورهای دیگر – مانند اسرائیل، عربستان سعودی و امارات – در واشنگتن است. در حالی که لابی ایران نه تنها صفر است، بلکه بسیاری از ایرانیان مانند منافقین و سلطنت طلبان نیز در اسرائیل و عربستان بازی می کنند. بنابراین دولت باید معجزه کند تا برجام را در سطح دولت اوباما احیا کند. اما پس از تجدید حیات، حمله هولناک به مثلث نئوصهیونیستی آمریکایی-صهیونیستی و تکفیرهای عربی برای تحمیل موج جدیدی از تحریم ها علیه ایران به نام تروریسم، حقوق بشر، موشک و منطقه آغاز خواهد شد.

پنجم: بایدن در افکار عمومی وضعیت خوبی ندارد و انتخابات کنگره در پاییز آینده آغاز می شود. بایدن و دموکرات ها نمی توانند با ایران چوب بخورند و در انتخابات شکست بخورند.