وال استریت ژورنال گزارش داد کشورهای اروپایی به دلیل پیشرفت برنامه هسته ای ایران، کاخ سفید را برای احیای دیپلماسی با ایران تحت فشار قرار داده اند. این رسانه آمریکایی در گزارش 12 تا 22 می نوشت: کشورهای اروپایی که نگران پیشرفت ایران در غنی سازی اورانیوم هستند، دولت بایدن را برای از سرگیری دیپلماسی با ایران تحت فشار قرار داده اند تا از یک بحران احتمالی هسته ای جلوگیری کنند. با این حال، و با وجود نشانه‌هایی مبنی بر تمایل اروپا برای بازگشت به برجام، گره برجام در واشنگتن به طور فزاینده‌ای در حال کور شدن است.
در همین رابطه، وال استریت ژورنال در ادامه این گزارش با اشاره به موضع آمریکا که می گوید به دنبال راه حل دیپلماتیک برای چالش هسته ای با ایران است، اما راه حل دیپلماتیکی را پیشنهاد نکرده است و به همین دلیل اروپا واشنگتن را تحت فشار قرار داده است تا پیشنهاداتی در مورد برنامه هسته ای ایران ارائه دهد. اعمال فشار، می نویسد: در اروپا این نگرانی وجود دارد که کاخ سفید قصد دارد امور مربوط به برنامه هسته ای ایران را به بعد از انتخابات ریاست جمهوری 2024 آمریکا به تعویق بیندازد.
بر اساس گزارش وال استریت ژورنال، مقامات آمریکایی این ادعای اروپایی ها را رد می کنند، اما می گویند در واشنگتن در مورد اینکه چه راه حلی جواب می دهد، اتفاق نظر وجود ندارد. دیپلمات های غربی به این روزنامه گفتند که پیشنهادات مختلفی در حال بررسی است. از جمله این پیشنهادها، طرح اسکان موقت است.
در همین حال، در 14 آوریل سال جاری، اکسیوس گزارش داد که ایران پیشنهاد واشنگتن برای توافق موقت را رد کرده است. در آن گزارش، آکسیوس به نقل از مقامات اسرائیلی، دیپلمات‌های غربی و کارشناسان آمریکایی که از جزئیات طرح آمریکا مطلع بودند، نوشت: طرحی که کاخ سفید در حال بررسی آن است، شامل لغو برخی تحریم‌ها در ازای توقف بخشی از برنامه هسته‌ای ایران است. ایران. آمریکا به ویژه بر توقف غنی سازی 60 درصدی ایران تاکید کرد. این پیشنهاد در شرایطی ارائه شد که مقامات دولت آمریکا در ماه‌های گذشته بارها گفته‌اند که توافق با ایران درباره برجام «در حال حاضر» در دستور کار کاخ سفید نیست.
وال استریت ژورنال در گزارشی تایید کرد که جمهوری اسلامی ایران پیشنهاد توافق موقت را رد کرده است. به نوشته این روزنامه، طرح‌های دیگری که آمریکایی‌ها روی آن کار می‌کنند، از اصلاحات جزئی برجام گرفته تا بازنویسی آن و رسیدن به مدل جدیدی که نام «برجام» را دارد، اما ساعات غروب آفتاب و سایر مفاد تغییر کرده است. خواهد بود
جمهوری اسلامی ایران قبلاً چنین پیشنهادی از سوی کشورهای غربی را رد کرده و اظهارات آنها را نمی پذیرد. ایران می‌گوید راستی‌آزمایی لغو تحریم‌ها، کسب اطمینان در مورد دوام برجام و حذف ادعاهای پادمانی آژانس هسته‌ای از خواسته‌های اصلی در مذاکرات لغو تحریم‌ها است. دیپلمات های اروپایی همچنین به وال استریت ژورنال گفتند که تا زمانی که واشنگتن ایده ها و ابتکارات جدیدی ارائه ندهد، نمی توان نیات و خطوط قرمز تهران را محک زد. این روزنامه آمریکایی همچنین نوشت که کشورهای اروپایی همزمان با سیگنال دادن به تهران، می‌خواهند کانال‌های دیپلماتیک خود را با تهران حفظ کنند و همزمان با پیام دادن به تهران برای اجرای برجام برای بازگرداندن تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران (معروف به مکانیسم ماشه) اقدام کنند. این روزنامه مدعی شد نمایندگان سه کشور اروپایی در اسلو با علی باقریکانی مذاکره کننده ارشد ایران دیدار و از رایزنی با اعضای غیردائم شورای امنیت درباره «مکانیسم ماشه» به وی اطلاع دادند.
نشانه های کاهش ریسک در اروپا؟
وال استریت ژورنال به فشار اروپا بر آمریکا اشاره می کند و مشخص نیست که آیا مواضع تروئیکای اروپایی از جمله آلمان که پس از ناآرامی های سال گذشته در ایران بسیار تند شد، با مواضع انگلیس و به ویژه فرانسه همسو شده است یا خیر. . آیا این امکان وجود دارد که مواضع ترویکا در سراسر اتحادیه اروپا از جمله سوئد که در روزهای اخیر شاهد اعلام تروریستی سپاه در مجلس بوده ایم، گسترش یابد؟ و آیا استراتژی اروپا به تمایز بین احیای برجام و حفظ فشار حقوق بشر بر ایران ادامه خواهد داد؟ واقعیت این است که فروکش فضای هیجان در ایران که برای رویکرد فمینیستی و چپ کابینه دولت آلمان، به ویژه شخص وزیر امور خارجه، خانم آنالانا بربربروک، بسیار مهم بود، ما را بر آن داشت که در حداقل در ظاهر، فضای آرامی در روابط ایران و آلمان وجود دارد. همچنین آنچه از رویکرد آلمان و دیگر کشورهای اروپایی مشهود است، ادامه فشار بر حقوق بشر و اعمال تحریم ها علیه ایران است.
از این منظر شاهدیم که از اواخر ماه مارس با سفر علی باقریکانی مذاکره کننده ارشد ایران به اسلو و دیدار با ترویکای اروپایی که در گزارش وال استریت ژورنال نیز به آن اشاره شده بود، شاهد بهبود جزئی در روابط در پی این تغییر فضا، وزرای امور خارجه ایران و فارس نیز در ۲۸ فروردین و همزمان با نشست وزرای خارجه ایران و عربستان برای رسمیت بخشیدن به توافق ۲۸ اسفند در پکن با یکدیگر دیدار کردند. ملاقات 22 می منجر به آزادی دو شهروند فرانسوی از ایران و گفتگوی تلفنی حسین امیرعبدلاخیان و کاترین کلونا شد. اقدامی که با استقبال مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا مواجه شد. وزیر امور خارجه ایران تا کنون چندین تماس تلفنی با همتایان اروپایی خود از جمله وزیر امور خارجه ایرلند و به ویژه بلژیک داشته است. با این حال، بر اساس شکاف بین برجام و مسائل حقوق بشری، احیای مجدد توافق هسته ای و لزوم بازگشت به برجام، با توجه به اینکه برنامه هسته ای ایران در غنی سازی 60 درصدی پیشرفت داشته است، به نظر می رسد در دستور کار ترویکا باشد. نیاز طرفین به بازگشت به این توافق از نظر اروپا ضروری می کرد. با این حال، بحران اوکراین همچنان به عنوان یک متغیر مداخله گر در روند روابط ایران و اروپا نقش موثری دارد.
گره در آمریکا است
با وجود نشانه‌هایی مبنی بر کاهش ریسک تصمیم‌گیری در اروپا، نگرانی اصلی در ایالات متحده و دولت بایدن این است که هزینه احیای برجام بر اساس بسته بورل در اوت گذشته و افزایش ریسک تصمیم‌گیری مانند انتخابات ریاست‌جمهوری است. رویکردهای این کشور به شرح زیر است. به خصوص که به نظر می رسد استقبال عمومی از دونالد ترامپ در حال افزایش است و این مشکل پیروزی دوباره بایدن در انتخابات 2024 را بسیار دشوار می کند. مشکل به همین جا ختم نمی شود، انتقادات از اقدامات بایدن در داخل حزب دموکرات نیز در حال افزایش است. اظهارات اخیر رابرت منندز این روند در حال ظهور را تأیید می کند. موضوع سوم به دستپاچگی دولت بایدن برای مقابله با برجام برمی گردد.
احیای برجام بر اساس بسته بروکسل، توافق موقت و ادامه وضعیت بدون توافق و بحران، سه گزینه پیش روی دولت بایدن است، اما عملا هیچ یک از آنها گزینه های مطلوبی در شرایط کنونی محسوب نمی شوند. از این زاویه است که می توان گفت عوارض احیای برجام نه کمتر از گذشته، بلکه بیشتر است. حتی روند احیای برجام بیست و شش ماه به طول می انجامد و آن را برابر با اجرای برجام از ژانویه 2014 تا آوریل 2017 می کند. تمایل به احیای برجام کمتر از همیشه شده است.