محمود واعظی، رئیس دفتر حسن روحانی در دوران ریاست جمهوری و یکی از نزدیک ترین سیاستمداران به وی، در سخنانی به برخی از مهم ترین انتقادات به دولت قبل پرداخت و به فعالیت های روحانی در انتخابات مجلس، ماجراجویی های دور از ذهن دولت دوازدهم و … پرداخت. مشکلات آینده
آیا تیم روحانی و حزب اعتدال برای انتخابات آتی مجلس یا ریاست جمهوری برنامه ای دارند؟
– در مورد روحانی هنوز موردی را نشنیدم که صحبت از انتخابات بکند یا بخواهد کاری انجام دهد، اما حزب اعتدال و توسعه یک حزب طبیعی است که بیش از 20 سال است که در همه انتخابات فعال بوده و مجامع منظم دارد. البته در این مدت در حزب درباره اعتراضات پاییزی، ریشه‌یابی، راه‌حل‌ها و چگونگی غلبه بر این شرایط بحث کردیم. ما حزبی هستیم که به اصل نظام پایبند هستیم و فرقی نمی کند که در قبال دولت مسئول باشیم یا نه، اما می دانیم که وظیفه ما اعتلای کشور است، این نظام یک نظام دائمی است و مشکلات راه حل های مسالمت آمیز و اصلاحی مانند یک جریان نیست، بلکه به عنوان تغییراتی است که باید داده شود، تصمیم گیری شود. در مورد انتخابات، بستگی به این دارد که سیاست انتخاباتی چگونه باشد. دفعه قبل همه کاندیداهای ما را رد صلاحیت کردند، با اینکه همه نامزدهای ما افراد معتدلی هستند. اگر سیاست نسبت به گذشته کمی تغییر کرده باشد، حزب اعتدال و توسعه قطعا فعال خواهد بود. ما معتقدیم انتخابات موضوعی است که بسیاری از مطالبات که نباید به خیابان برود به پای صندوق های رای می آید و نماینده مردم به نمایندگی از افکاری که در خیابان هستند در مجلس به دنبال حق خود هستند. از آنجایی که ما به این اعتقاد داریم، به دنبال فعال بودن هستیم، مگر اینکه محدودیت ها به گونه ای باشد که احساس کنیم فعالیت انتخاباتی ما تأثیری ندارد.
با توجه به اظهارات کارکنان شورای نگهبان تاکنون، آیا این تغییر اتفاق خواهد افتاد؟
– ستاد شورای نگهبان تاکنون خیلی صریح اظهار نظر نکرده و کلی گویی کرده است.
به نظر شما هیچ چرخشی وجود نداشت؟
– تا اینجای کار هیچ نقطه روشنی وجود ندارد و باید منتظر ماند و دید چه اتفاقی می افتد.
در دولت روحانی در کنار هم یک اصلاح طلب و یک اصولگرای معتدل داشتیم
آیا می توان بین اصلاح طلبان، اعتدال گرایان و اصولگرایان کمی معتدل تر برای حل مشکل و انتخابات وحدت داشت؟
– ما فکر می کنیم کار روحانی ماندگار است. روحانی در مورد انتخاب کابینه خود در سال 1391 گفت که این کشور توسط یک گروه خاص و محدود قابل اداره نیست. روحانی از همه افراد با تجربه و معتدل از طیف اصلاح طلبان معتدل، اصولگرایان معتدل و اعتدالیون که وابسته به این دو گروه نیستند اما حزب دارند یا ندارند استفاده می کند. در دو دولت روحانی هم اصلاح طلبان و اصولگرایان معتدل و هم حزب اعتدال و توسعه را با هم داشتیم.
بین ما و ناتیک نوری و لاریجانی فاصله ای نیست
در این چارچوب هیچ فاصله ای بین ناطق نوری و دوستانش، لاریجانی و دوستانش، بهنار و دوستانشان نمی بینیم. مثلاً افرادی مثل مرعشی و حزب کارگزاران و حتی سایرین در اصلاح طلبان هستند که فکر نمی کنیم خیلی از آنها دور باشیم، زیرا معتقدیم یک فرد متدین، مسلمان و شیعه نمی تواند به دین خود پایبند نباشد. اصول.. شما می خواهید اسمش را بنیادگرایی بگذارید، اشکالی ندارد، هر چه می خواهید اسمش را بگذارید، من به عنوان یک شخص به آن اصول اعتقاد دارم. از طرفی آیا من به عنوان یک فرد سیاسی در این کشور می توانم اصلاحات را نپذیرم؟ اصلاحات را هم قبول دارم. بنابراین به عنوان حزب اعتدال و توسعه وقتی می گوییم «اعتدال» یعنی سیاست ما اعتدال است و هدف ما توسعه اقتصادی و سیاسی در کشور است. اگر این توسعه محقق شود بسیاری از مشکلات حل خواهد شد. ما با اصلاح طلبان و اصولگرایان مخالف نیستیم. بر اساس همان تعریفی که عرض کردم، ما از نظر اعتقادی (نه به خاطر این نشانه ها و احزاب و…) اصولگرا هستیم، اما از نظر سیاسی همیشه دنبال اصلاح و تغییر هستیم. ما مخالف افراط گرایی و زورگویی هستیم. بنابراین با این تعریف فکر می کنیم می توانیم با طیف اعتدالی که هم اصولگرا و هم اصلاح طلب هستند کار کنیم.
چه کسی از سرنگونی هواپیمای اوکراینی خبر داشت؟ / ظریف با اجازه چه کسی با آمریکا مذاکره می کند؟
بنابراین آیا احتمال دور هم جمع شدن چهره هایی مانند روحانی، لاریجانی، بنر و ناطق نوری در انتخابات پیش رو وجود دارد؟
– کسانی که نام بردم هم منتظرند ببینند در ماه های آینده شرایط کشور از نظر انتخابات و سایر فعالیت ها چگونه خواهد شد.
دوره من به عنوان رئیس جمهور بسیار سخت بود/ در بحران 1996 و 1998 نخوابیدیم.
سخت ترین روزهای شما در دولت دکتر روحانی چه روزهایی بود؟
– روزهای خیلی سختی داشتیم. مثلاً اتفاقاتی که در زلزله کرمانشاه افتاد خیلی سخت بود. در دو شب بحران‌هایی که در سال‌های 1395 و 1397 اتفاق افتاد، با دوستانی مثل رحمانی فضلی و برخی دیگر تا صبح بیدار بودیم، چون برای ما خیلی مهم بود که درگیری نباشد، صلح‌آمیز باشد. خدایا جان کسی را حفظ نکن که این اتفاق نیفتد. در ابتدای شیوع مشکل کرونا، خیلی سخت بود. تقریباً یک چیز ناشناخته و مبهم بود. به هر حال، به خصوص اگر بگویم دو دوره من، دوره ای که وزارت ارتباطات بودم و دوره ای که رئیس جمهور بودم، دوره ای که رئیس جمهور بودم، دوران بسیار سختی داشتیم.
شب ترور حاج قاسم شب سختی بود
منظورتان اتفاقاتی بود که در سال 2018 گفتید، هواپیمای اوکراینی و حوادث بنزین؟
– بله در مورد هواپیمای اوکراینی و شبی که به ما گفتند آمریکایی ها حاج قاسم را در عراق کشته اند، شب بسیار سختی بود. سپس سقوط هواپیمای اوکراینی بسیار جدی بود. مخصوصاً وقتی دیگران بیرون گفتند تصادفی نبوده و آن را پایین آورده اند، اینجا هم دنبال کردیم و گفتیم نه، تا فهمیدیم خیلی سخت بود. روحانی در این مدت اصرار داشت که هر چه زودتر بیانیه بدهد و همه چیز را به مردم بگوید.
روحانی، اسلامی و ظریف نمی دانستند هواپیمای اوکراینی سرنگون شده است
آیا این بدان معناست که آنها از دولت درخواست پناهندگی کرده اند؟
– هیچکس در دولت اصلا نمی دانست، نه اینکه من نمی دانستم، ظریف نمی دانست، اسلامی به عنوان وزیر راه و شهرسازی نمی دانست هواپیما زیر نظر او بوده، روحانی نمی دانست. نمی دانم، فکر می کنم ظهر همان جمعه بود که روحانی دستور تشکیل جلسه را به دبیرخانه داد. به ظریف و اسلامی زنگ زدم، آنجا عطرها گرفته بود وگرنه ما نمی دانستیم.
س: شیرین ترین روزهای شما چه روزهایی بوده است؟
– قطعا روز شیرینی بود، اما آنقدر روزگار سختی بود، شیرینی اش آنقدرها نمانده است. به نظر من در وزارت ارتباطات جای خالی پروژه های مختلفی مثل 3G و 4G که از بزرگ ترین پیشرفت های کشور بود، شیرین بود. اینکه توانستیم اینترنت را به تمام نقاط ایران حتی روستاها برسانیم، اتفاق بزرگی بود. پروژه های بزرگی که من و روحانی برای افتتاح آن رفتیم، پروژه های بسیار مهمی از جمله نفت، گاز، پتروشیمی و سدهای مختلف بود که افتتاح شد. به هر حال این هشت سال به دلیل فشاری که به مردم وارد شد دوران سختی بود. معمولاً باید شیرینی زندگی خود را با دیگران تقسیم کرد، در غیر این صورت نمی توانید در انزوا، در یک اتاق بسته یا تنهایی به شیرینی فکر کنید. صادقانه بگویم، مردم ما لیاقت خیلی بیشتر از این را دارند و باید زندگی و رفاه بهتری داشته باشند، نه چنین مراقبتی. من و همسرم در ایام تعطیلات اغلب به این سو و آن سو در میان مردم می رفتیم. من همیشه می دانستم و سعی می کردم به خاطر ارتباط نزدیکم با روحانی، آنچه را که می فهمیدم به او منتقل کنم. روحانی همچنین علاقه زیادی به درک مشکلات مردم از افراد مختلف داشت. به قول خودش از دوستانم یا خانواده هایمان می پرسیدم الان حال شما و دوستانتان چطور است؟ دلسوزی برای مردم فقط شعار دادن و گفتن ما مردم یا صحبت از «کاردار» نیست. هر وزیری مسئول است. ابتدا باید وظایف و مسئولیت هایی را که مردم برای جلب رضایت آنها به عهده او گذاشته اند انجام دهد، سپس بقیه وقت خود را صرف تبلیغات و کارهای دیگر کند. اگر یک منشی کار خود را انجام نمی دهد و همیشه در خیابان، اینجا و آنجا و مسافرت است، پس چه کسی می خواهد کارها را انجام دهد؟ غیر ممکن است! باید یک توازن وجود داشته باشد. اگر به کیف خود دست نزنید، دستور ندهید، کسی به دستورات شما گوش ندهد و مدام بخواهید این طرف و آن طرف بروید، پس کی می خواهد کار را انجام دهد؟
خیلی از من انتقاد کردند
سوال: اگر می توانستید به گذشته برگردید، چه اقدامی انجام نمی دادید؟
– هر چه انسان تجربه بیشتری کسب کند و اطلاعات و آگاهی بیشتری داشته باشد، بهتر تصمیم می گیرد. من همیشه سعی کرده ام به تنهایی تصمیم نگیرم. از اول انقلاب تا زمان بازنشستگی همیشه مسئولیت پذیر بوده ام و همیشه سعی کرده ام به صورت جمعی و گروهی کار کنم و از بهترین هایی که می دانم در کارم استفاده کنم، این مرد دوست و همکار من است، می تواند همکار من باشد. . من برای تحصیل، تخصص، تجربه، آگاهی، علم و آموزش ارزش قائل بودم، بنابراین به ندرت تصمیم شخصی می گرفتم و همیشه سعی می کردم تصمیماتم را جمعی کنم. در دوران ریاست جمهوری خیلی سعی کردم با همه کسانی که در ریاست جمهوری مسئولیتی نداشتند اما در گذشته در این کار تجربه داشتند یا این کار را بلد بودند یا افراد خوبی بودند مشورت کنم. بنابراین سعی کردم تا حد امکان تصمیم درستی بگیرم. البته وقتی فردی در موقعیتی قرار می گیرد که فشار زیادی روی او وجود دارد و مجبور است هر روز ده ها تصمیم بگیرد، نمی تواند ادعا کند که همه این تصمیمات درست است، اما من سعی کردم تصمیم درستی بگیرم و تا اینجای کار. همانطور که من می توانم، کسانی که در گذشته دستی روی رئیس داشتند، اگر رئیس جمهور نیاید یا رئیس جمهور نتواند نامه های آنها را بخواند، من این کار را انجام می دهم.
چه کسی از سرنگونی هواپیمای اوکراینی خبر داشت؟ / ظریف با اجازه چه کسی با آمریکا مذاکره می کند؟
شاید خیلی به من ایراد گرفته اند، چرا نامه شرکت های مختلف را به رئیس جمهور می دهید تا بخواند؟ گفتم که به نظر من بخش خصوصی در کشور نقش تعیین کننده ای دارد و آقای رئیس جمهور باید این مسائل را بداند و اگر بخش خصوصی بداند که خود رئیس جمهور به نامه او اهمیت می دهد و دستور می دهد با بیشتر کار کند. حمایت کردن. بنابراین سعی کردم هر کاری که می دانستم درست و مورد اعتماد است را انجام دهم. از طرفی من از روز اولی که رفتم معتقد بودم که چیزی نباید از رئیس جمهور پنهان بماند، درست برعکس آنچه گفته می شود. اتفاقاً در جلسات مختلف دوستان به ما گفتند که چطور روحانی همه چیز را می داند. او فکر می کند که اگر این اطلاعات را نداشته باشد و مشکلات مردم و شما را نداند، نمی تواند تصمیم درستی بگیرد.
مذاکره مستقیم با آمریکا باید با اجازه رهبری باشد/ ظریف در مذاکره با آمریکا از چارچوب رهبری خارج نشد
آیا دولت روحانی بحث مذاکره مستقیم با آمریکا را به طور جدی مطرح کرده است؟ اگر چنین است، چرا این اتفاق نیفتاد؟ تابو بود؟
– در سیاست خارجی در برخی مسائل باید اجماع وجود داشته باشد و دولت هر کاری دلش می خواهد بکند. مذاکره مستقیم با آمریکا چه در زمان امام و چه در زمان رهبری باید با اذن رهبری انجام شود. در اولین مذاکراتی که روحانی انجام داد، ما این اجازه را داشتیم که بگوییم می توانیم در چارچوب همان موضوع هسته ای در چارچوب 1+5 با آمریکایی ها مذاکره کنیم و این کار انجام شد. ظریف هم این کار را کرد و با جان کری صحبت کرد، البته صحبت هایی که داشتند در حد اختیاراتی بود که داشتند. یعنی من شاهد هستم که ظریف فردی بسیار متدین است و از چارچوبی که مقام معظم رهبری ترسیم کرده اند خارج نشده است. در اینجا باید شهادت بدهم که برخلاف آنچه برخی می گویند، ظریف در چارچوب عمل کرده و فردی کاملا قانونگذار است. ما در دوران عراقچی و در دوره بایدن که مذاکرات شروع شد، چنین مجوزی نداشتیم. آمریکایی ها از ما خواسته اند که اگر مستقیماً به جای رد و بدل کردن این چیزها از طریق “مورا” صحبت کنیم، زودتر به نتیجه می رسیم و زبان همدیگر را بهتر می فهمیم تا اینکه یکی دیگر به من بگوید که آنها چیزی از حرف های شما را می فهمند و اگر او چیزی از جواب من می فهمد و می آید به شما بگوید، ممکن است چیزی این وسط گم شده باشد. روحانی طرفدار مذاکره مستقیم بود چون می‌دانستیم نتیجه بهتری حاصل می‌شود اما تصویب نشد.