اوج این «همبستگی و اتحاد» را باید در سخنرانی 6 آوریل سال جاری «جو بایدن» رئیس جمهور آمریکا در شهر ورشو پایتخت لهستان دید. یک ماه پس از آغاز جنگ در اوکراین، بایدن عملیات نظامی روسیه را که مسکو آن را “یک جنگ دفاعی و پاسخی به تحریکات غرب و برای حفظ امنیت خود” خواند، جنگی بین “خیر و شر” توصیف کرد. همه باید نقش خود را در یک سخنرانی پرشور انجام دهند. از تمام نیروهای خود برای “شکست دادن شر” استفاده کنند و از طرف همه کشورهای غربی به مردم اوکراین گفت: “ما همه در کنار شما هستیم. تنها هزینه های تنبیهی و سریع روسیه را وادار می کند که رفتار خود را تغییر دهد.
جنگ «خیر و شر» و غرب متحد
نزدیک به شش ماه از جنگ می گذرد و در این مدت کشورهای غربی و آمریکا برای شکست روسیه شدیدترین تحریم ها را در بخش های مختلف اقتصادی علیه مسکو اعمال کردند و ارتش اوکراین را به انواع سلاح های مدرن از خود مجهز کردند. زرادخانه ها و انبارها، اما تا کنون روسیه او رفتار خود را تغییر نداده است.
به گزارش روزنامه گاردین، هفته گذشته دولت آمریکا یک میلیارد دلار کمک نظامی دیگر به ارتش اوکراین را تصویب کرد و تاکنون تقریبا 10 میلیارد دلار کمک نظامی به اوکراین و کمک انگلیس به ارتش اوکراین انجام شده است. به 2.3 میلیارد یورو رسید. سایر کشورهای اروپایی نیز مقدار زیادی تسلیحات نظامی در اختیار اوکراین قرار داده اند. مطمئناً بدون این کمک های نظامی، اوکراین تا کنون کاملاً شکست خورده بود.
اما به نظر می رسد با دور شدن تدریجی از روزهای گرم بهار و تابستان و ورود به روزهای خنک و سرد پاییز و زمستان، شور و شوق اتحاد جهان آزاد علیه پوتین نشانه هایی از خنک شدن را نشان می دهد.
مردمی که به دنبال صلح و عدالت هستند چه می گویند؟
مطالعه اخیر اندیشکده «شورای روابط خارجی اروپا» نشان می‌دهد که اولویت‌های افکار عمومی کشورهای اروپایی در طول زمان از زمان شروع جنگ در اوکراین تغییر کرده است و اگر در آغاز و در نتیجه تأثیر ناگهانی و روانی در جنگ، آنها خواهان کمک کامل به ارتش اوکراین تا “شکست کامل” هستند. “روسیه”، اکنون اکثریت ترجیح می دهند به هر قیمتی جنگ را پایان دهند.
این نظرسنجی در 10 کشور اروپایی انجام شده و به گفته اتاق فکر شورای روابط بین‌الملل اروپا، نتایج این نظرسنجی نشان می‌دهد که بحث و گفتگوی مردم از وقایع میدان نبرد به پرسش‌هایی در مورد چگونگی جنگ تبدیل شده است. پایان یافت و همچنین تأثیر این جنگ بر زندگی مردم، کشورهای آنها و اتحادیه اروپا. آگاهی اروپایی ها از اقتصاد جهانی و پیامدهای اجتماعی جنگ نیز افزایش یافت. پیامدهایی مانند تورم بالا و بحران انرژی و غذا.
این اتاق فکر همچنین به این نتیجه رسید که اروپایی ها اکنون به دو گروه متضاد تقسیم شده اند: «گروه صلح» و «گروه عدالت».
حامیان گروه صلح خواستار صلح فوری حتی به قیمت امتیاز دادن اوکراین به روسیه هستند، اما این گروه عدالت بر این باور است که «صلح تنها با شکست کامل و مطلق روسیه محقق می شود». این شکاف و شکاف اکنون در بسیاری از کشورهای اروپایی وجود دارد. از آنجایی که جنگ در اوکراین طولانی و یک جنگ فرسایشی به نظر می رسد، این خطر وجود دارد که این موضوع شکاف عمیقی در “اتحادیه اروپا” ایجاد کند.
سه قهرمان و سه جبهه جنگ
گیدئون رحمان، یکی از ستون نویسان برجسته فایننشال تایمز، می نویسد: «نبرد در اوکراین اساساً در سه جبهه انجام می شود و سه قهرمان وجود دارد. جبهه اول خود میدان جنگ، جبهه دوم جبهه اقتصادی و جبهه سوم جنگ اراده ها است. هر سه قهرمان این جنگ اوکراین، روسیه و اتحاد کشورهای غربی حامی اوکراین هستند.
اتحاد کشورهای غربی که به گفته رحمان یکی از عناصر اصلی جنگ در اوکراین است و فقدان آن خود اوکراین را از میدان نبرد خارج خواهد کرد، عمدتاً متکی به حمایت افکار عمومی کشورهای اروپایی است. نداشتن حمایت افکار عمومی به معنای خالی کردن پشت اوکراین است. برداشتن دست حمایت از اوکراین نیز به این معنی است که یک قهرمان در زمین می ماند و روسیه برنده می شود.
اما سوال اصلی که در اینجا مطرح می شود این است که چه عواملی باعث شد همه شور و شوق مردم اروپا برای حمایت از اوکراین اکنون به تردید تبدیل شود و آنها خواهان پایان جنگ به هر قیمتی حتی تسلیم اوکراین هستند.
پاشنه آشیل اروپا در جنگ اوکراین کجاست؟
علیرغم سخنرانی های اولیه و پرشور مقامات اروپایی در حمایت از اوکراین، با گذشت زمان و دور شدن از روزهای آغازین جنگ، زمین سخت واقعیت اصول و چهره اجتناب ناپذیر خود را به مردم و رهبران سیاسی اروپا و حامیان خود نشان داده است. اوکراین؛ گویی گفتار و شعار با منطق و روندهای مدرن واقعیت همخوانی ندارد، دیر یا زود واقعیت با ضربات سنگین تری ضرورت و منطق خود را تحمیل می کند.
اروپا بیش از 40 درصد مصرف گاز و زغال سنگ و همچنین یک چهارم نفت و فرآورده های نفتی خود را از روسیه تامین می کند. پاشنه آشیل اروپا در اینجاست. وابستگی شدید به نفت و گاز روسیه. اگرچه ایالات متحده و اتحادیه اروپا بخش‌های مختلف اقتصاد روسیه را تحریم کرده‌اند و تاکنون به دلیل این وابستگی، بخش انرژی روسیه را تا «خودکفایی» در این زمینه به تعویق انداخته‌اند، اتحادیه اروپا در اوایل ماه اوت اعلام کرد که اتحادیه به یک توافق سیاسی رسیده بود که در نتیجه کشورهای عضو باید مصرف گاز و در نتیجه صادرات گاز از روسیه را کاهش دهند.
شلیک به پای خود و مصرف داروهای بی اثر
به دنبال افزایش تنش ها بین روسیه و کشورهای اروپایی بر سر عملیات نظامی روسیه در اوکراین و اقدامات متقابل برای کاهش عرضه گاز روسیه در بحبوحه تحریم های گسترده غرب، وزرای انرژی اتحادیه اروپا در 4 اوت به یک توافق سیاسی در مورد چارچوب طرح کاهش مصرف گاز دست یافتند. براساس این قرارداد، کشورهای اروپایی برای کاهش وابستگی به سوخت و انرژی روسیه، مصرف گاز خود را کاهش داده و در نتیجه از آگوست 2022 تا مارس 2023، 15 درصد گاز از روسیه وارد خواهند کرد.
روز بعد، شرکت روسی گازپروم به عنوان یک اقدام متقابل اعلام کرد که صادرات گاز به اروپا را 20 درصد از ظرفیت تولید خود کاهش داده است. به گزارش خبرگزاری اسپوتنیک، با این کاهش عرضه، صادرات گاز روسیه به اروپا از طریق خطوط نورد استریم به 31 میلیون متر مکعب در روز یا نزدیک به 20 درصد ظرفیت تولید کاهش یافته است. نورد استریم گروهی از خطوط لوله گاز طبیعی است که گاز روسیه را به آلمان منتقل می کند.
اگرچه نیمی از صادرات نفت روسیه، 80 درصد صادرات گاز و یک چهارم صادرات زغال سنگ روسیه به اروپا می رود و به نوعی روسیه نیز به درآمد حاصل از این صادرات وابسته است، اما با توجه به افزایش قیمت حامل های انرژی، روسیه از کاهش عرضه ضرر زیادی نخواهد دید.
روسیه برای مقابله با تحریم‌های گسترده غرب، علاوه بر کاهش عرضه، قبلاً تهدید کرده بود که تمام کشورهای واردکننده گاز روسیه باید به روبل روسیه پرداخت کنند. مسکو تاکنون صادرات گاز به لتونی، بلغارستان و لهستان را به دلیل عدم پرداخت به روبل متوقف کرده است.
بنزین هست ولی کم
خبرگزاری رویترز در 15 اوت گزارش داد که گازپروم روسیه صادرات گاز به آلمان از طریق نورد استریم 1 را 20 درصد از ظرفیت تولید خود کاهش داد، اقدامی که فشار را بر بزرگترین اقتصاد اروپا برای شروع ذخیره سازی گاز برای فصل زمستان افزایش داد.
کلاوس مولر، رئیس تنظیم کننده انرژی آلمان اعلام کرد که برای مقابله با کمبود گاز در ماه های سرد، آلمانی ها باید مصرف انرژی را حداقل 20 درصد کاهش دهند. به گفته مولر، آلمان همچنین باید صادرات گاز به کشورهای همسایه را 20 درصد کاهش دهد و 10 تا 15 گیگاوات در ساعت گاز وارد کند تا در فصل زمستان با کمبود گاز مواجه نشود.
این مقام آلمانی می گوید با وجود اینکه ذخایر گاز طبیعی آلمان نزدیک به 65 درصد است، این میزان هنوز برای گذراندن زمستان بدون گاز روسیه کافی نیست. اگر خیلی صرفه جویی نکنیم و اگر بنزین بیشتری نگیریم دچار مشکل می شویم.
زمستان سرد و خیابان های گرم؟
در 26 اوت، رسانه های اروپایی گزارش دادند که ادامه کاهش صادرات شرکت بزرگ انرژی روسیه (گازپروم) به کشورهای اروپایی، در بحبوحه تحریم های اعمال شده علیه مسکو، قیمت گاز در اروپا را 60 درصد افزایش می دهد.
گازپروم با اشاره به روند کاهشی صادرات گاز به اروپا می گوید قیمت فعلی گاز در اروپا به 2500 دلار در هر متر مکعب رسیده است. بر اساس برآوردهای محافظه کارانه، در صورت ادامه این روند، زمستان امسال قیمت هر مترمکعب گاز از مرز 4000 دلار خواهد گذشت.
جنگ و نبرد ترکیبی روسیه و کشورهای اروپایی همچنان در عرصه های مختلف از میدان نبرد، جنگ سایبری گرفته تا حوزه انرژی ادامه دارد، اما به نظر می رسد با نزدیک شدن به روزهای سرد زمستان، درگیری و تنش در حوزه انرژی تبدیل شود. گرمتر و با روند کنونی، اگر جنگ در اوکراین ادامه یابد و اروپا نتواند جایگزینی برای واردات گاز روسیه پیدا کند، احتمالاً زمستان امسال باید منتظر روزهای گرم در خیابان های کشورهای اروپایی باشیم.