ایمان ربیعی
درست در روزهایی که دلار در سبزه میدان و فردوسی رکوردهای جدیدی را ثبت می کند، مقامات دولتی ایران از افزایش فروش نفت و جمع آوری پول از درآمدهای نفتی صحبت می کنند.
معاون اول رئیس جمهور از رشد چشمگیر درآمدهای نفتی در حالی صحبت کرد که دلار در بازار برای ماندن در کانال سی و شش هزار تومانی تلاش می کرد.
این اولین بار نیست که مقامات دولتی از رشد چشمگیر درآمدهای نفتی خبر می دهند. وزیر اقتصاد و دارایی پیش از این از سه برابر شدن درآمد حاصل از فروش نفت صحبت کرده بود و حالا معاون اول رئیس جمهور می گوید پول صادرات نفت هم جمع می شود. وی گفت: امروز چاه نفت می فروشیم، حواله ها به خوبی انجام می شود و هزینه های جاری کشور بدون وام و روش هایی که منجر به تورم می شود، تامین می شود. امروز علیرغم تصویری که برای کشورمان به نمایش گذاشته می شود، ایران در جایگاه بسیار خوبی قرار دارد و در این مدت توانستیم گره های بزرگی را در فروش نفت، انتقال پول، تامین کالاهای اساسی و موارد دیگر برطرف کنیم.
علی بهادری جهرمی، سخنگوی دولت اخیرا با انتشار مطلبی در توییتر خود نوشت: صادرات نفت ایران در ماه گذشته رکورد چند سال گذشته را شکست و پول حاصل از فروش جایگزین نقدینگی ناگهانی شد.
باید دید این آمار و ارقام فروش نفت و وصول درآمدهای نفتی که مسئولان به آن افتخار می کنند چرا نتوانسته اند آرامش بازار ارز را حفظ کنند؟
آمار چه می گوید؟
مقایسه عملکرد وصول درآمد حاصل از صادرات نفت، میعانات گازی، گاز طبیعی، فرآورده های نفتی و پتروشیمی در دو ماه امسال با سال گذشته نشان می دهد که وصول درآمد ارزی در فروردین و اردیبهشت 1401 بیش از 60 درصد بیشتر از مدت مشابه سال گذشته به عنوان مثال درآمد صنعت پتروشیمی واریز شده به سامانه نیما در دو ماهه نخست سال گذشته 1.5 میلیارد دلار بوده که در دو ماهه امسال به 2.45 میلیارد دلار رسیده است.
همچنین از ابتدای دولت سیزدهم صادرات نفت ایران نسبت به قبل افزایش یافته و آن طور که جواد اوجی وزیر نفت گفته بود تا امروز پول نفت فروخته شده به موقع جمع آوری شده است. وزارت نفت از ابتدای دولت سیزدهم توانسته ضمن افزایش دریافت پول نفت از مشتریان خود، قراردادهای جدیدی برای خام فروشی با سایر کشورها منعقد کند. همچنین به گفته وی، سال گذشته بیش از 12.5 میلیارد دلار ارز حاصل از فروش پتروشیمی ها به سامانه نیما واریز شده است و اگر می خواستیم به روش دولت قبل نفت بفروشیم، معلوم نبود با چه ارزی قیمت می شود. . وی با بیان اینکه در سال 1400 بیش از 4 برابر سال 2019 در حوزه صادرات گاز مطالبات وصول شده است، گفت: در سال گذشته چهار میلیارد دلار در بخش گاز وصول شد در حالی که این رقم دو برابر سال 1398 بوده است که یک میلیارد و 25 میلیون دلار
بر اساس اعلام سازمان برنامه و بودجه، آمار عملکرد متغیرهای اصلی پنج ماهه سال 1401 نشان می دهد که در این مدت وصول درآمد نفتی 700 درصد افزایش یافته و منابع فروش نفت و فرآورده های نفتی افزایش یافته است. به 114 هزار میلیارد تومان رسید. این آمار نشان می دهد که دولت سیزدهم توانسته بیش از دولت قبل نفت صادر کند و پول حاصل از فروش آن به کشور بازگردد و این نشان از موفقیت دولت در دور زدن تحریم های نفتی است.
سیدحمید حسینی، کارشناس نفتی و فعال اقتصادی معتقد است که افزایش چشمگیر درآمد نفت به دلیل افزایش قیمت نفت است و دولت بازارهای جدیدی پیدا نکرده است.
نظر کارشناسان چیست؟
سیدحمید حسینی، کارشناس نفتی و فعال اقتصادی معتقد است که افزایش چشمگیر درآمد نفت به دلیل افزایش قیمت نفت است و دولت بازارهای جدیدی پیدا نکرده است. این موضوع را نرسی قربان، کارشناس بازار نفت تایید کرده است. البته وزیر نفت قبلا تاکید کرده بود که ایران تحت هیچ شرایطی روش های فروش نفت خود را فاش نمی کند و به دلیل تحریم ها قصد افشای مشتریان نفت خود را ندارد. نفت در حال حاضر در کانال 90 دلاری قرار دارد، در حالی که قیمت در محدوده پایین‌تری از این رقم قرار داشت و سال گذشته در کانال 60 دلار معامله شد. آنچه در این میان ماجرا را پیچیده می کند این است که اگر درآمدهای نفتی رو به افزایش است و طبق اعلام معاون اول رئیس جمهور و وزیر نفت، از صادرات نفت و گاز نیز پول جمع آوری می شود، چرا بازار ارز با تلاطم قیمتی مواجه شد و چرا بانک مرکزی هنوز دلایل افزایش قیمت را توضیح نداده و تنها به خریداران ارز و اجاره دهندگان کارت ملی هشدار داده است. مانور بر روی موضوع افزایش صادرات نفت در حالی ادامه دارد که تحریم های نفتی ایران در کنار سایر تحریم ها پابرجاست و تهدید جدیدی برای نفت ایران توسط همسایه شمالی ایجاد شده است. این تهدید تلاش جدید روسیه برای تصرف بازارهای نفت در آسیا است.
پس از کاهش صادرات نفت روسیه به اروپا، این کشور تلاش کرد صادرات خود را به چین، هند و سایر کشورهای دارای امتیاز ویزا افزایش دهد. طبق آمار، روسیه در ماه اکتبر با پشت سر گذاشتن عربستان سعودی و عراق به بزرگترین صادرکننده نفت هند تبدیل شد.
بر اساس داده های منتشر شده توسط موسسه ورتکسا که عرضه انرژی را دنبال می کند، صادرات نفت روسیه به هند در ماه اکتبر 8 درصد نسبت به ماه قبل افزایش یافت و به 946000 بشکه در روز رسید.
نکته مهم اینجاست که ماه گذشته چین نیز با خرید روزانه 1 میلیون بشکه نفت از دریای روسیه، بزرگترین واردکننده نفت از دریای روسیه بود. در اوایل سال جاری، پس از اعمال تحریم های غرب علیه مسکو و کاهش نفت روسیه، هند واردات از این کشور را افزایش داد.
از زمان تحریم نفتی، ایران به برخی از مشتریان سنتی خود مانند چین و هند نفت می‌فروشد. کارشناسان بر این باورند که تداوم این روند، فضای بازار نفت ایران را در دوره تحریم ها نسبت به قبل تنگ تر خواهد کرد. حال باید دید چرا این آمار و ارقامی که مسئولان به آن افتخار می کنند نتوانسته اند بازار ارز را آرام نگه دارند و در عین حال حضور ایران در بازارهای آسیایی همچنان پایدار است یا خیر؟