اهمیت سرمایه گذاری مستقیم خارجی (FDI) در کشورهای در حال توسعه، به ویژه پس از انتقال اقتصادهای دستوری به بازارهای باز، به سرعت در حال افزایش است. بسیاری از کشورها جذب سرمایه گذاری مستقیم خارجی را عنصر مهمی برای رشد اقتصادی می دانند، زیرا سرمایه گذاری مستقیم خارجی عمدتاً ترکیبی از سرمایه، فناوری، بازاریابی و مدیریت است.
بنابراین درک اینکه چرا جریان سرمایه گذاری مستقیم خارجی در بسیاری از کشورها کمتر از حد انتظار است، حائز اهمیت است.عوامل مؤثر بر جریان سرمایه گذاری مستقیم خارجی سال هاست موضوع بحث میان اقتصاددانان بوده است. با این حال، نقش ریسک حاکمیتی در این زمینه به درستی مورد توجه قرار نگرفته است.
تاثیر رتبه بندی ریسک کشور بر سرمایه گذاری خارجی
شرکت هایی که تجارت بین المللی انجام می دهند به ثبات محیط تجاری در کشور خارجی که قصد سرمایه گذاری در آن را دارند متکی هستند. درآمدها و سرمایه گذاری ها ممکن است از تحولات نامطلوب در این محیط رنج ببرند. این ریسک ها معمولاً به عنوان ریسک کشور شناخته می شوند. بنابراین، سطح ریسک کشور و تغییر آن یک شاخص استراتژیک و عملیاتی مهم برای شرکت های بین المللی است.
ریسک کشور شامل طیف وسیعی از عوامل، از جمله تحولات سیاسی، خطر درگیری و وضعیت مالی دولت است. این عوامل به تغییرات نظارتی، خطر سلب مالکیت، ناآرامی های داخلی، جنگ، کنترل ها و کاهش ارزش پول مربوط می شود. ریسک حاکمیتی تمایل و توانایی دولت برای پرداخت و تأثیر آن بر توانایی نهادهای دولتی یا خصوصی برای انجام تعهدات پرداخت فرامرزی را در نظر می گیرد. .
رتبه بندی STAR که ریسک کشور را در مقیاس 1 تا 10 نشان می دهد که 1 نشان دهنده کمترین ریسک و 10 بیشترین ریسک را نشان می دهد، یکی از رتبه های در این زمینه است که سرمایه گذاری در ایران را با ریسک بالا توصیف می کند. از 6 رتبه بندی سطح ریسک میان مدت از AA تا D برای کشورها وجود دارد و ریسک کوتاه مدت از یک تا چهار رتبه بندی می شود. در این رتبه بندی که توسط وب سایت آلیانز منتشر شده، ایران در سال 2023 در سطح ریسک میان مدت D (بالاترین سطح ریسک) و در کوتاه مدت در سطح چهار (بالاترین سطح ریسک) قرار می گیرد.
کشورهای همسایه ایران از جمله ترکیه، افغانستان، عراق، پاکستان و ترکمنستان نیز جزو کشورهای پرخطر برای سرمایه گذاری طبقه بندی می شوند. همسایگان یقه آبی ایران از جمله قطر، عربستان سعودی و کویت کشورهای امنی برای سرمایه گذاری محسوب می شوند. رتبه بندی آلیانز کشورهای آمریکایی مانند کانادا و ایالات متحده، کشورهای آسیایی مانند چین و هند و کشورهای اروپایی مانند نروژ، فنلاند، آلمان و فرانسه را در رده کشورهای امن قرار داده است. اکثر کشورهای آفریقا و خاورمیانه در گروه کشورهای پرخطر یا متوسط قرار دارند.