روزنامه اعتماد می نویسد: از اول تا دهم دی ماه یعنی زمانی که مدارس و دانشگاه ها به دلیل آلودگی هوا ناشی از مصرف سوخت گازوئیل تعطیل هستند و بسیاری از شهرها در وضعیت «ناسالم» و قرمز و بنفش قرار دارند. ۶.۷ میلیارد دلار از گاز طبیعی ایران به گاز مایع تبدیل شده و از مرزها خارج شده است.
روزنامه اعتماد با انتقاد از مصرف بنزین به عنوان سوخت نیروگاه ها نوشت: آمار گمرک حاکی از آن است که در 10 روز اول دی ماه امسال 17.5 میلیون تن گاز مایع صادر شده است.
به گزارش اعتماد، گمرک ایران اعلام کرد که در 10 روز اول دی ماه 17.5 میلیون تن گاز طبیعی به گاز مایع تبدیل و از ایران به چند کشور همسایه «صادرات» شده است. این کشور در میانه عدم تعادل تولید و مصرف گاز است که با اوج مصرف نفت کوره برای نیروگاه ها و صنایع ایران و آلودگی شدید هوا برای ایرانیان همراه است. بر اساس اطلاعات منتشر شده توسط گمرک ایران، ارزش ذخایر گاز طبیعی ایران که به صورت «مایع» و در بسته‌های یک لیتری صادر شده است، ۶.۷ میلیارد دلار بوده است.
به عبارت دیگر، از اول تا دهم دی ماه یعنی زمانی که مدارس و دانشگاه ها به دلیل آلودگی هوا ناشی از مصرف سوخت گازوئیل تعطیل هستند و بسیاری از شهرها در وضعیت «ناسالم» و قرمز و بنفش قرار دارند. ۶.۷ میلیارد دلار از گاز طبیعی ایران به گاز مایع تبدیل شده و از مرزها خارج شده است. گزارش گمرک نشان می دهد که این صادرات گاز طبیعی به کشورهای پاکستان، ارمنستان، ترکیه، افغانستان و عراق بوده است.
افزایش وزن صادرات به قیمت آلودگی هوا
گمرک ایران 19 آذرماه اطلاعات و ارقام مربوط به واردات و صادرات 9 ماهه امسال را منتشر کرد. بر اساس این اطلاعات صادرات ایران از نظر وزنی افزایش یافته است به طوری که در نهمین ماه سال جاری مجموع کالاهای صادراتی 79 میلیون و 940 هزار تن بوده است. این رقم برای هشتمین ماه سال جاری 70 میلیون و 400 هزار تن است. در این شرایط می توان گفت که حجم صادرات کشور در دوره مورد بررسی 13.5 درصد افزایش یافته است. از سوی دیگر بررسی روند واردات در 9 ماهه امسال نسبت به سال گذشته نشان می دهد که ارزش واردات در این ماه 42 میلیارد دلار است. به عبارت دیگر شوک قیمتی ارزهای خارجی ارزش کالاهای وارداتی را 14.7 درصد افزایش می دهد. در حال حاضر ارزش واردات کشور 42 میلیارد و 610 میلیون دلار است.
اما گزارش جدید گمرک ایران به یکباره ارزش صادرات ایران را افزایش داد و حتی تراز تجاری ایران را از نظر «وزنی» مثبت کرد. بر اساس آخرین آمار، از ابتدای فروردین تا 19 دی ماه 1401، صادرات کالا بدون احتساب نفت خام حدود 97.8 میلیون تن و به ارزش 43.1 میلیارد دلار بوده است. نکته قابل توجه در آخرین آمار گمرکی که بر خلاف رویه های قبلی تا دهه اول دی ماه ارائه شده است، این است که از این میزان حدود 17.5 میلیون تن به ارزش 6.7 میلیارد دلار مربوط به صادرات (بدون نفت خام) در سال جاری بوده است. 10 روز اول دی ماه امسال بیش از 85 درصد از ارزش کل صادرات این 10 روز را گاز طبیعی مایع تشکیل می دهد. افزایش صادرات گاز طبیعی منجر به معکوس شدن روند نزولی حجم صادرات و افزایش کاهش وزن صادراتی شد. از اوایل فروردین تا دهم دی ماه 1401 واردات کالا به 28.2 میلیون تن رسید و ارزش آن 44.3 میلیارد دلار بود. از این مقدار، 1.05 میلیون تن به ارزش 1.5 میلیارد دلار مربوط به 10 روز اول ژانویه 1401 بوده است که بیشترین مقدار مربوط به واردات ذرت دامی 11.5 درصد از کل واردات بوده است.
تقویت همکاری های ایران و روسیه در بخش گاز
ایران و روسیه بزرگترین ذخایر گاز جهان را دارند و برخلاف نفت، بیشتر بازار در دست عربستان سعودی است. کلید بازار گاز در دست ایران و روسیه و تا حدودی قطر است. تحت تاثیر تحریم های نفتی سنگین، ایران و روسیه نمی توانند درآمدهای خود را در این زمینه بازیابی کنند و شرایط سختی را برای دور زدن تحریم ها تجربه می کنند. اما بر خلاف نفت، نفوذ دلار و ساختار بانکی غرب بر بازار گاز اینچنین نیست و به نظر می رسد ایران و روسیه با شناخت جایگاه گازی خود سعی در استفاده از این فرصت دارند.
روسیه و ایران قراردادهای انرژی به ارزش 40 میلیارد دلار امضا کرده اند، اما جزئیات هنوز مشخص نیست. در این میان برخی کارشناسان این تصور را ایجاد کردند که جنبه مهم این توافق نزدیکی بیشتر روسیه و ایران است. با این حال، در اوایل اکتبر، معاون نخست وزیر روسیه، الکساندر نواک، این موضوع را توضیح داد و گفت که روسیه و ایران در حال کار بر روی قراردادهای عرضه نفت و گاز هستند که انتظار می رود تا پایان سال جاری امضا شود. در گام اول این همکاری، حجم آنها ممکن است به 5 میلیون تن نفت و 10 میلیارد متر مکعب گاز در سال برسد.
در 9 دسامبر سال جاری، الکساندر نواک، معاون نخست وزیر روسیه اعلام کرد که این کشور می تواند گاز طبیعی را در درازمدت از طریق سوآپ گاز با ایران به بازارهای افغانستان و پاکستان ارسال کند. این امکان به عنوان بخشی از تفاهم نامه همکاری انرژی که تابستان گذشته توسط نمایندگان گازپروم و شرکت ملی نفت ایران امضا شد و طی آن عملیات سوآپ برای ارسال به ایران مورد بحث و بررسی قرار گرفت، پیش بینی شده است. همکاری های گازی بین روسیه و ایران به هر دو کشور اجازه می دهد تا تولید صنعتی گاز مایع خود را افزایش دهند که تقاضا برای آن در سال های اخیر رشد قابل توجهی داشته است.
آیا ارقام جدیدی برای تبادل گاز وجود دارد؟
مشخص نیست آمار جدید ارائه شده توسط گمرک ایران با مبادلات گاز ایران و روسیه با کشورهای همسایه همخوانی دارد یا خیر. هیچ توضیح دقیقی برای این موضوع وجود ندارد و حتی اگر چنین باشد; باید گفت که معمولاً سوآپ فرآورده های نفتی در تعاریف اقتصادی جزء «صادرات» طبقه بندی نمی شود و نباید در ردیف صادرات قرار گیرد. در واقع، مبادله فرآورده های نفتی و گازی نوعی «خدمت» محسوب می شود که بین سه کشور با دریافت حق سرویس توسط واسطه انجام می شود و کالای مبادله شده در زمره «صادرات» قرار نمی گیرد. بنابراین اگر آمار گمرک نقل شود; باید گفت که گاز طبیعی مایع متعلق به ایران بوده و به کشورهای همسایه صادر شده و به احتمال زیاد پول این صادرات نیز در اختیار بانک مرکزی قرار گرفته است.
بازار ارز و تزریق دلار
از یک هفته قبل قیمت دلار در بازار آزاد با کاهش 4 هزار تومانی مواجه شد که این موضوع باعث شد تا فعالان بازار ارز به این باور برسند که بانک مرکزی ارز کافی برای تزریق به بازار را دارد. این را می توان با 6.7 میلیارد دلار دریافتی از صادرات LNG در تنها 10 روز توضیح داد. به نظر می رسد بسیاری از منابع حاصل از صادرات گاز طبیعی به بانک مرکزی سرازیر شده و قدرت مداخله ارزی نهاد سیاست گذار پولی را افزایش داده است.
آلودگی هوا و مصرف سوخت
این در حالی است که سوزاندن مازوت در نیروگاه ها و صنایع مختلف در سراسر ایران با مجوز نهادهای عالی رتبه انجام می شود و دلیل این امر عدم صرفه جویی در فصل سرما و البته عدم تعادل مصرف و تولید”؛ خوب است مسئولان وزارت نفت و شرکت ملی گاز شفاف سازی کنند که چگونه 17.5 میلیون تن گاز طبیعی تبدیل به گاز مایع شده و به کشورهای منطقه صادر شده است. اگر مصرف بیشتر از تولید باشد؛ چرا صادرات گاز در این فصل از سال (که معمولا آلوده ترین روزها به دلیل وارونگی زمانی است) و استراتژی صادرات ایران چیست؟ همین یک هفته پیش بود که وزارت جهاد کشاورزی پس از افزایش شدید قیمت پیاز در کشور، برای کاهش سود صادرکنندگان و کنترل بازار، صادرات این محصول را تعرفه 100 درصدی وضع کرد. آیا گاز طبیعی ارزانتر از پیاز است؟