روز جدید آیت الله العظمی جوادی آملی تاکید کرد: این مردم سالاری دینی به این معناست که هم حاکمان دینی و هم دینداران باید متدین باشند. رهبران باید خداپرست باشند و فریب ندهند و راه کسی را نبندند و مردم خداپرست باشند، نه احتکار کنند، نه متجاوز و نه منجم باشند. اگر هر دو از این عیوب خلاص شوند، تبدیل به یک مردم سالاری دینی می شود. وجود مبارک حضرت امیر در زمان حکومتش می فرمود: «الفقه ثم التمافر»; نه در قدرت و نه در مردم برای تبدیل شدن به مردم سالاری دینی، احتکار نکنید، مناسب نسازید، نجومی نکنید.
آیت الله العظمی جوادی آملی در پیامی به دومین همایش سراسری نهج البلاغه در آراء و اندیشه های علمای اسلام اظهار داشت: نهج البلاغه همه سخنان امیرالمومنین علیه السلام نیست. اما سید رضی آن بخشهایی را که توفیق یافت جمع آوری می کند و البته این هم خدمت بزرگی به اسلام است و لذا تدریس نهج البلاغه و تحقیق در آن باید در دستور کار مدرسه و دانشگاه قرار گیرد.
متن کامل این پیام به شرح زیر است:
به خدا پناه می برم، به شیطان حساسیت دارم
به نام خدا
سبحان الله رب العالمین و صلوات و درود خدا بر همه انبیا و رسولان و امامان باد.
به پیامبر زمان و امت اسلامی و شما علما و نخبگان به مناسبت ولایت و امامت علی بن ابی طالب (علیه السلام) درود می فرستیم و از هر بدی و زیان و زیان رهایی باد. نقص و او را به کمال برساند!
پیشاپیش شما نخبگان را ارج می نهیم، از تمامی بزرگوارانی که با ارسال مقاله و یا ارائه مقاله بر وزن علمی این نشست و همایش افزودند، تقدیر و تشکر می نماییم و از خداوند متعال توفیق درک معارف علویان را مسئلت می نماییم.
چند نکته به مناسبت عید غدیر خم تقدیم شما می شود. اولاً کتاب شریف نهج البلاغه که به فضل الهی اکثریت قریب به اتفاق خطبه ها و نامه ها و کلام نورانی پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم را در خود جای داده است، باید مورد مطالعه کامل مدرسه و دانشگاه قرار گیرد. به رسمیت شناختن یک مؤسسه یا چند مؤسسه، زیرا بسیار این مطالب علمی علوی است که در نهج البلاغه سید رضی (رضی الله عنه) یافت نمی شود. سيد رضي كه زحماتش قابل قدرداني است و بيش از هزار سال به جامعه علمي خدمت كرده و خدمتش همچنان ادامه دارد، فرصت تدوين نهج البلاغه جامع و كامل را نداشت. مثلاً گاهی خطبه ای چند صفحه ای را در چند سطر می نویسند که «باء من خطبه» است.
نهج البلاغه سید رضی از انواع نهج البلاغه علوی (صلی الله علیه و آله و سلم) است; این کتاب نیاز به تحقیق جامع، فهرست، اصطلاحنامه، موضوع، طبقه بندی دانش و … دارد. به عنوان نمونه به اطلاع شما می رسد که دلیل بر توحید در قرآن کریم وجود دارد; در آیه مبارکه «انبیاء» می فرماید: [۱]در سوره مبارکه مومنون می‌فرماید: «لَلَّهُ لِلَّهُ ما آفریدنا». [۲]، مفسر و مفسر این آیه از سوره مبارکه «انبیاء» است; یا قول معروف که روح القدس در آیاتی بیان کرده است که ﴾ضرب الله﴾ مثلاً ﴾رجلا سلمه برای مرد بهتر است . [۳]. هر یک از این سه آیه به دیگری تفسیر می شود; مثال به خوبی بیان شده و این تالی فاسق که در سوره مبارکه انبیاء آمده است با آیه سوره مبارکه مؤمنان به طور کامل توضیح داده شده است. توحید به این معنا که فرض دو خدا اصلاً ممکن نیست، یعنی چنین فرضی محال است، نه فرض محال، در اقوال دیگر به این موضوع اشاره نشده است، این فقط در گفتار علوی (سلام الله علیه) آمده است. بر او باد) که فرض شرک فرض است، ممکن نیست فرض محال است; این بدان معناست که پذیرش دو خدا غیرممکن است.
ادله ای که حکیمان ما از فارابی تا علامه طباطبایی اقامه کرده اند یا دلیل شرف الشیع است یا ترجمه همان برهان سوره مبارکه انبیاء یا اقوال دیگر. ولى هيچ كدام مانند على رضى الله عنه حجت نكردند! گفت خدا ازلی است، یکی است; او در ذات ابدی است، دو. اگر ازلی باشد و بالذات ازلی باشد، هیچ حدودی از حدود آن محدود نمی شود; نه مقدم بر عدم است و نه اضافه بر عدم. این جمله را در هیچ کتاب فلسفی نمی یابید که خداوند سبحان بالذات ازلی است. مقصود از ازلی بالذات و ازلی بالذات این است که نه مقدم بر عدم است و نه مربوط به عدم; قبلاً وجود نداشت و بعد معلوم شد که مسبوق به عدم است و بر عدم اضافه نشده است، برای اینکه پایانی داشته باشد که جزء ازل خدا نیست و بعد از عدم وجود خدا وجود داشته باشد، این است. همچنین غیر ممکن
اگر [۴]که ابدیت او عین ابدیت اوست و ابدیتش عین ازلیت اوست و ازلیت او ذاتی است نه چیز دیگر، به طوری که نه مقدم بر عدم است و نه مربوط به عدم; نه آغاز خاصی دارد که قبلاً وجود نداشته و بعداً پیدا شده باشد، و نه پایانی نهایی دارد که وجودش گذشته باشد. خدا نامتناهی است، اگر حقیقت نامتناهی باشد، نامتناهی جایی برای دیگری باقی نمی گذارد. نگاه صحیح به خداوند که حقیقتی نامتناهی است، جایی برای هیچ چیز باقی نمی گذارد. فرض دوم محال است، نه فرضی که فرض آن محال است.
چون محدود نیست – اگر محدود بود ابدی نبود – نامحدود است و وقتی نامحدود است پس [۵].
کسانی که در حوزه و دانشگاه با فلسفه آشنا هستند، می دانند که وحدت آن در هیچ کتابی از فلسفه به دلیل ماهیت نامتناهی آن ثابت نشده است; یا استدلال سرفرالشی مرحوم فارابی که به قول مرحوم علامه طباطبایی به قدری غنی و قوی است که فارابی یعنی صدر المطلحین به اضافه ابن سینا و ابن سینا به اضافه صدر المطالحین! فارابی در اندیشه اسلامی دومی ندارد! با برهان «انحصار و یگانگی» آمده است، اما این حقیقت که «غیر انحصاری» محض است، می تواند حقیقت دیگری باشد، محض و غیر انحصاری. حقیقت نه تنها دو نفر دارد، بلکه اگر حقیقتی نامتناهی بود، «حسادت او چیزی در جهان باقی نگذاشت». [۶]!
برخی از زوایای نهج البلاغه تاکنون معرفی شده است; برای همه شما علما، برای همه ما طلاب، برای همه شما بزرگان، برای همه ما پیروان، تأسیس چندین مؤسسه برای احیای معارف نهج البلاغه که تفسیر قرآن است ضروری است. تفسیر عتره، تفسیر سنت، تفسیر ولایت و تفسیر نبوت و باید تلاش کنند نه یک نهاد، بلکه مؤسسات متعددی ایجاد کنند که هر کدام بخشی از بزرگی را بر عهده خواهند داشت. بخشهایی از کتاب آسمانی کل نهج البلاغه به برکت علی بن ابیطالب علیه السلام!
یک چیز دیگر این است که همه ما می خواهیم آزاد باشیم آزادی یکی از بهترین نعمت هاست. اما آزادی برای مردان شاخه ای از انسان شناسی است. انسان شناسی، الهیات، کیهان شناسی این آزادی را توضیح می دهند. حضرت علی بن ابیطالب(ع) فرمودند: اگر انسان به دنبال آزادی باشد، آزادی را در زمین و زیر زمین، در آسمان و بالای آسمان نخواهد یافت، اما اگر با این حقیقت نامتناهی پیوندی ناگسستنی داشته باشد، می‌تواند طعم آن را بچشد. طعم آزادی فرمود: کسانی که خدا را می پرستند و شرک نمی کنند; یا هدفشان رفتن به بهشت است که عبادت گمانه زنی است یا هدفشان خروج از جهنم که هدف بندگان است برای نزدیک شدن به این حقیقت باید آن را پرستش کنند. [۷]! این آزاده ای است که نه بهشت را می خواهد، گرچه به او داده می شود و نه از جهنم می ترسد، هرچند از جهنم نجات یافته و در جهنم نخواهد بود. اما آزادی در این است که انسان با این حقیقت نامتناهی رابطه داشته باشد و برای این باید در جامعه ای زندگی کرد که جامعه علوی است.
این مردم سالاری دینی به این معناست که حاکمان باید دیندار باشند و مردم دیندار باشند. رهبران باید خداپرست باشند و فریب ندهند و راه کسی را نبندند و مردم خداپرست باشند، نه احتکار کنند، نه متجاوز و نه منجم باشند. اگر هر دو از این عیوب خلاص شوند، تبدیل به یک مردم سالاری دینی می شود. وجود مبارک حضرت امیر در زمان حکومتش فرمود: [۸]; نه در قدرت و نه در مردم برای تبدیل شدن به مردم سالاری دینی، احتکار نکنید، مناسب نسازید، نجومی نکنید.
گفت تفاوت را رها کن. نظام هستی تفاوت را نمی پذیرد. این غده بدخیم اختلاف، نزاع و درگیری، نتیجه آن جنگ جهانی اول بود که کار نکرد و جنگ جهانی دوم که کار نکرد. این سخنان عید غدیر مختص ایران نیست، مختص حوزه اسلامی نیست، مختص شرق و غرب نیست، مختص جامعه بشری است! بشریت باید بداند که نه جنگ جهانی اول، نه جنگ جهانی دوم، نه جنگ های نیابتی، نه تحریم ها، سوء استفاده ها، آزار و اذیت ها و قدرت نمایی ها، هیچ کدام جامعه را آرام و متمدن نمی کند! این سخنان نورانی حضرت امیر است; فرمود نظام هستی با اختلاف سازگار نیست. ایشان در هنگام معرفی فرمودند که هیچ کس مانند من مردمی را گرد هم نیاورده است، پیامبرانی که قبل از من آمدند و بعد از من، بزرگانی که آمدند همه همین را گفتند; فرمود: خداوند سبحان و تعالی با اختلاف به هیچ انسانی خیر نرساند. [۹]خداوند سبحان و تعالی به هیچ کشوری، هیچ ملتی، هیچ غربی و شرقی، با اختلاف و درگیری آسیب نرساند و آن را تحریم و شکست دهد. وی گفت: همان گونه که گوسفند تک دل، متضاد و متفاوت طعمه گرگ است، فرد تک دل و مستبد نیز طعمه شیطان است: «فان شذ من ناس لالشیطان کما آن الشاز من اللّه. -غنم لالدیب [۱۰].
گفت ابدیت را پیش رو داری – این از سخنان بلند حضرت امیر است – فرمود همین که چشمانت را ببندی، همین که بمیری وارد ابدیت می شوی، صحنه ابدیت صحنه هایی است که می شود. محدود نباشد ، ورودی سرد است [۱۱]. با این هوای سرد باید با دست پر مقابله کرد!
امیدواریم ذات اقدس الهی جامعه بشری را با علوم و معارف نهج البلاغه و وحدت ملی و محلی و منطقی و جهانی آشنا کند تا هیچکس به بیراهه نرود و راه هیچکس را نبندد!
امیدواریم همه شما بزرگان این عید ولایت را به خیر کنید، برای همه شما، نظام ما، جامعه ما، رهبر ما، همه مورد عنایت علی بن ابی طالب (علیه السلام) قرار بگیریم. درود بر غبارش) و یکی از برگزارکنندگان این گونه است ما هم از محافل مهم علمی حق را می شناسیم!
امیدواریم ذات الهی امام شهدا و ایثارگران و همه علما و صالحان و صلح طلبان مهمان علی بن ابی طالب علیه السلام باشد!
«خدایا ما را ببخش و لکم و سلام بر تو و رحمت و برکات خدا».