روز جدید محمد گرازی، رئیس سابق نظام مهندسی درباره روند ساخت و ساز ایران و پیشگیری از حوادث آینده مانند کلانشهر آبادان گفت: با تغییر قانون نظام مهندسی، قانون نظام مهندسی تغییر کرد. به جای اظهارنظر کارشناسی، سیستم اداری پاسخگو است و این مشکلات در آینده بیشتر خواهد شد. متن مصاحبه با مهندس را می خوانید:
با توجه به سوابق قبلی شما در حوزه نظام های مهندسی، چند ساختمان مانند کلانشهر در کشور و استان های مختلف وجود دارد؟
قبل از نظام مهندسی زلزله زدگان زیادی داشتیم. یعنی 40 هزار نفر در زلزله رودبار استان گیلان و 60 هزار نفر در بم جان باختند. قبل از اینکه نظام مهندسی متداول شود، این زمین لرزه ها تلفات زیادی را به همراه داشت. در سال 1400 حدود 10 زمین لرزه به بزرگی پنج و هفت دهم ریشتر رخ داد که الحمدلله خسارت زیادی به کسی وارد نکرد. در مورد استقبال مردم از نظام مهندسی باید گفت که استقبال مردم را داشتند به خصوص که برای روستاییان توضیح دادیم. در دهه 1920، زمانی که نظام مهندسی توانست خدمات خود را به روستاها و شهرها گسترش دهد، تلفات ساختمان ها بسیار کمتر شد. در مورد ساختمان کلانشهر هم همانطور که شنیدم و از خود نظام مهندسی پرسیدم گفتند قوانین نظام مهندسی اعمال نمی شود.
قانون اجرا نشده چیست و چه کسانی باید بر این قوانین نظارت کنند؟
موضوع در قانون تعریف شده است و مدیر مشخص است و پیمانکار مشخص است و مشاور مشخص است. قانون نظام مهندسی همه اینها را تعریف می کند و ناظر مسئولیت کنترل عمر ساختمان را دارد. یعنی اگر نظارت امضا کرد 10 سال بعد یا 15 و 20 سال بعد اگر نظارت درست انجام نشد همان ناظر مسئول است.
در حال حاضر چند ساختمان در تهران یا سایر شهرهای کشور وجود دارد که خطرناک هستند و نیاز به بازسازی یا ایمن سازی و رسیدگی مجدد دارند؟
این را باید از وزارت مسکن درخواست کرد. باید از شهرداری ها در مورد آمار ساختمان سوال کرد. آنچه که باید قانوناً تنظیم می‌کردیم، تدوین قوانین ساختمانی برای زلزله یا برق، آب و گاز و پایداری ساختمان‌ها بود که کاملاً تثبیت شده و بر اساس تجربه صد ساله کشور است.
آیا این قوانین نباید الان به روز شوند؟
قوانین نظام مهندسی به روز شده و شکل گرفته است، به این معنی که ساختمان باید حداقل 200 تا 300 سال عمر کند و در صورت بروز حادثه تخریب نشود. بنابراین طول و عرض کار به خوبی مشخص شده است.
آره چگونه ساختمان هایی می سازید که اینطور سقوط کنند؟
شاید پرونده مهندسی این ساختمان ها به جای امضای یک فرد متعهد و حرفه ای اتفاق افتاده باشد و فرد با پرداخت هزینه پرونده را امضا کرده باشد و این ساختمان امروز دچار مشکل شده است.
ساختمان های بلندی در تهران ساخته شده که در خیابان های باریک قرار گرفته اند و استانداردهای لازم را ندارند. نظر شما در مورد این ساختمان ها چیست؟
در مورد بازسازی، ضوابط رعایت می شود، هم شهرداری و هم نظام مهندسی رعایت می شود. در طول 20 سال گذشته ساختمان های زیادی در تهران و شهرهای بزرگ ساخته شده است و تمامی این مسائل تا حد امکان برطرف و رفع شده است.
در زمانی که رئیس نظام مهندسی بودید بیشتر تخلفات چگونه بوده است؟
در آن زمان هم وزارت مسکن و هم وزارت کشور مشکل داشتند تا اینکه گفتیم نظام مهندسی برای کشور لازم است و یک دهه طول کشید تا اتفاقاتی مانند گیلان و بم رخ دهد و این موارد بود. در کانون توجه دستگاه سیاسی قرار گرفت و مقرون به صرفه بود و می توانست مقداری نیاز را نشان دهد.
به نظر شما جایگاه نظام مهندسی در رتبه درستی است؟
به نظر من با تغییر قانون نظام مهندسی به جای هدایت کار به متخصص، سیستم اداری جایگزین شد و وزارت مسکن قانون نظام مهندسی را تغییر داد. به جای اظهارنظر کارشناسی، سیستم اداری پاسخگو است و این مشکلات در آینده بیشتر خواهد شد.
_ پس به نظر شما کارشناس باید پاسخگو باشد نه نظام اداری؟
این شوخی نیست، یعنی تخصص پزشکی و ساخت و ساز بسیار بسیار پیشرفته است و به جای تعیین متراژ و قیمت زمین، استفاده از تکنولوژی و بررسی قوانین و مقررات ساختمانی الزامی است.
چه زمانی رئیس نظام مهندسی بودید؟
من حدود 20 سال است که رئیس نظام مهندسی و شورای مرکزی هستم و همه چیز با انتخابات نظام مهندسی و طبق قانون اتفاق افتاد.
گفته می شود متخصصان در جایی که باید باشند نیستند و بسیاری از متخصصان نخبه مهاجرت کرده اند و خلأ وجود دارد و در آینده دوباره این حوادث را خواهیم داشت. آیا حقیقت دارد؟
البته نظام مهندسی در سراسر کشور 600 هزار عضو دارد، اگر کار به متخصص داده شود، امروز کمبود نیروی متخصص در ساخت و ساز نداریم.