نسرین هزاره مقدم
«تنظیم بازار» این روزها به شوخی بی مزه و تلخ مسئولان و مردم تبدیل شده است.
تخلیه بار تورمی سیاست دولت در بهار و اولین ماه تابستان باعث کاهش تورم در کشور شد. دولت دلیل این افزایش آهسته قیمت کالاها را ثبات نسبی بازار می داند، اما منتقدان اقتصادی معتقدند که جامعه تاب آوری خود را از دست داده و با کمبود تقاضای موثر برای بسیاری از کالاهای رایج حتی مواد غذایی رایج مواجه هستیم. طبیعتاً اگر تقاضا زیاد نباشد، بازار تمایلی به افزایش بیشتر قیمت ندارد. با این لایحه انتظار می رفت قیمت ها کنترل شود و حداقل در رابطه با چهار قلمی که در فصل بهار برای حذف یارانه هدف گذاری شده بود، شاهد افزایش قیمت نباشیم.
اما با انتشار آمار رسمی تورم مهرماه مشخص شد که تورم ماهانه باز هم روند صعودی دارد. تورم ماهانه مهرماه به 3 درصد رسید و نسبت به شهریور 0.8 درصد افزایش داشت. در خرداد ماه به دلیل اجرای سیاست اصلاحی یارانه کالاهای اساسی، تورم جهش قابل توجهی داشت. پس از رفع اثر تورمی این شوک قیمتی، تورم ماهانه در خردادماه به 12 درصد رسید و در مردادماه به 2 درصد رسید، اما در مهر برای دومین ماه متوالی تورم مصرف کننده در اقتصاد ایران روندی صعودی به خود گرفت و به 3 درصد رسید. . تورم نقطه‌به‌نقطه در مهرماه ۴۸.۶ درصد برآورد شد و به‌طور ساده، خانوارهای ایرانی در مهرماه امسال نزدیک به ۱.۵ برابر بیشتر از مهرماه سال گذشته برای سبدی خاص از کالاها و خدمات هزینه کردند. مثلاً اگر در مهر 1400 خانواده ای یک سبد کالا را چهار میلیون تومان می خریدند، اکنون در مهر 1401 باید همان سبد را حداقل شش میلیون تومان بخرند.
تورم واقعی بالاتر از اعداد اعلام شده است
به گفته «فرامرز توفیقی» رئیس کمیسیون دستمزد مرکز عالی شوراهای اسلامی کار کشور، در میانگین‌گیری آماری مرکز آمار ایران که منجر به اعلام نرخ تورم رسمی ماهانه می‌شود، 300 کالا از جمله برخی از این کالاها عمدتاً در سبد خرید ماهانه قرار می‌گیرند، خانوارها فضا ندارند و از آنجایی که تقاضای ثابتی برای آنها در بازار وجود ندارد، ثبات نسبی قیمت را نسبت به کالاهای ضروری خانوار تجربه می‌کنند. این سبد آماری مرکز آمار ایران با سبد مصرفی کالاهای اساسی خانوارهای کارگری که شامل 70 یا 80 قلم کالا است، سازگاری ندارد و بنابراین اگر تنها تورم این کالاهای اساسی برای خانوار محاسبه شود، نرخ تورم خواهد بود. بالاتر . به عبارت دیگر اگر سبد واقعی و ضروری خانوارها را در نظر بگیریم، در مهر امسال هزینه ها نسبت به مهر سال گذشته دو برابر شده است و اگر بتوان سبد کالاهای اساسی را با چهار میلیون تومان در مهر سال 1400 خریداری کرد. امروز همان سبد حداقل هشت میلیون تومان می ارزید.
وعده هایی که حتی یک هفته هم نمی ماند
به هر حال حتی کالاهای اساسی که بهار امسال یارانه آنها حذف شد، در اولین ماه پاییز ثبات قیمتی نداشتند. به عنوان مثال، مرغ را به عنوان یک فرآورده گوشتی و پروتئینی در سال های اخیر در دسترس اقشار پایین می دانیم. در اواخر مهر و اوایل آبان بر خلاف وعده های قبلی، مرغ دوباره پرهای خود را کند و از سبدهای خرید خانوار حذف شد.
سی ام مهرماه معاون بازرگانی وزارت جهاد کشاورزی در گفت و گوی تلویزیونی گفت: سودآوری تولید تخم مرغ با افزایش مصرف در نیمه دوم سال مرتبط است، چرا که همواره شاهد افزایش قیمت در نیمه دوم سال بوده ایم. نیمی از سال امیدواریم در هفته آینده با اتحادیه ها در این زمینه به توافق برسیم و بتوانیم کل هزینه های تولید را در ابتدای زنجیره کاهش دهیم تا قیمت برای مصرف کننده در انتهای زنجیره ثابت بماند و افزایش نیابد.
شیراوند با بیان اینکه قیمت مرغ همچنان 59 هزار و 800 تومان است، به جامعه این اطمینان را داد که افزایش قیمت مرغ و تخم مرغ نداشته و نخواهیم داشت، افزایش قیمت تمام شده مرغ و برای ادامه تولید، قیمت مصوب مرغ و تخم مرغ را افزایش داد. مرغ از 59800 تومان به 63000 تومان رسیده است. در آن روز تاکید شد که «قیمت هر مرغ 63 هزار تومان در ستاد تنظیم بازار مصوب و به تأیید معاونت بازرگانی وزیر جهاد کشاورزی نیز رسیده است».
با این لایحه قیمت رسمی مرغ از سوی وزارت بازرگانی بیش از 3200 تومان افزایش یافت اما جدا از قیمت رسمی، گزارش های میدانی نشان می دهد کمترین رقم اعلام شده برای هر کیلوگرم مرغ در خرده فروشی های تهران 65 هزار است. تومان، هرچند در برخی مناطق و فروشگاه ها این محصول حتی با قیمت 80 تا 90 هزار تومان نیز موجود است. البته میانگین قیمت مرغ کشتار از خرداد تا مهرماه افزایش یافت و از 44 هزار و 300 تومان به 62 هزار و 800 تومان رسید.
اگر فرض کنیم مرغ کیلویی 65 هزار تومان در تمام شهرها و مغازه های کشور در دسترس مردم باشد، ماهی 10 کیلوگرم آن حداقل 650 هزار تومان تمام می شود. حال باید به این سوال پاسخ دهیم که آیا کارگری که ماهیانه نزدیک به 6 میلیون تومان درآمد دارد و حداقل 2 میلیون تومان از این حقوق نابسامان ماهیانه را بابت اجاره خانه پرداخت می کند و دو فرزند دانشجو در خانه دارد آیا می تواند ماهی 10 کیلوگرم مرغ بخرد؟ ?
برای پاسخ به این سوال، هیچ کس بهتر از یک کارگر معمولی نیست. پاسخ این سوال از زبان یک کارمند ساده شهرداری مریوان این است: «در شهرها اجاره خانه زیر 2 میلیون تومان نیست و معلوم نیست چگونه باید هزینه های جدول را تامین کنیم. ابتدای سال همه چیز گران شد اما در ماه های بعد دوباره اجناس گران شد. حالا اگر بخواهیم ماهی 5-6 کیلو مرغ بخریم یا باید برنج بخریم یا پول مدرسه بچه ها را مصرف کنیم یا میوه و سبزی را از روی سفره برداریم.
سوتیتر 1: توفیقی: سبد آماری مرکز آمار ایران با سبد مصرفی کالاهای اساسی خانوارهای کارگری که شامل 70 یا 80 قلم کالا است، مطابقت ندارد و اگر تنها تورم این کالاهای اساسی برای خانوار محاسبه شود، تورم است. نرخ بالاتر خواهد بود.
سوتیتر 2: شیراوند (30 مهر): قیمت مرغ 59 هزار و 800 تومان است و افزایش قیمت مرغ و تخم مرغ نداشته و نخواهیم داشت. شیراوند (13 آبان): با توجه به افزایش هزینه های تولید و برای تداوم آن، قیمت مصوب مرغ به 63 هزار تومان افزایش یافت.