روز جدید : در ایران برخی توافق موقت را «تله» خواندند و برخی دیگر آن را «فرصتی» جدید برای دولت جدید دانستند.
در حالی که یک هفته دیگر در وین مذاکرات برای احیای برجام در حال انجام است، رسانه های غربی از ایده جدیدی در این مذاکرات خبر می دهند. گفته می شود که ایالات متحده این ایده جدید را با مقامات اسرائیلی در میان گذاشته است.
نیویورک تایمز گزارش داد: علیرغم نارضایتی عمومی از ایالات متحده، کاخ سفید در روزهای اخیر به دنبال دستیابی به یک توافق موقت با ایران برای توقف تولید اورانیوم غنی شده و سوخت در ازای لغو برخی تحریم ها بوده است.
پیش از این اکسیوس نیوز نیز گزارش مشابهی را منتشر کرده بود.
مقامات آمریکایی هنوز این گزارش ها را تایید یا تکذیب نکرده اند. ایران به طور رسمی در این مورد واکنش نشان نداده است. اما این ایده روی میز تازه به نظر می رسد. به ویژه، دولت جدید ایران تمایل دارد که شش دور قبلی مذاکرات در وین را نادیده بگیرد و مسیر مذاکرات را تغییر دهد.
در ایران برخی توافق موقت را «تله» و برخی دیگر «فرصت جدید» برای دولت جدید خواندند.
علی بیگدلی کارشناس مسائل بین الملل به فرارو گفت: بر این اساس پیشنهاد آمریکا برای توافق موقت شش ماهه یعنی تحریم های اعمال شده بر فروش نفت، گاز و محصولات پتروشیمی باید لغو شود. تحریم های بانکی و نقل و انتقالات مالی پس از آن برداشته می شود تا ایران بتواند وجوه حاصل از فروش نفت کشور را برگرداند، اما مشکلی در این زمینه وجود دارد و آن عدم موافقت ایران و الحاق آن به FATF است. در این زمینه اگر ایران همچنان در لیست سیاه FATF باشد، هیچ یک از بانک های کوچک و بزرگ دنیا با ایران همکاری نخواهند کرد، بنابراین در عمل لغو تحریم ها به تعویق خواهد افتاد.»
وی افزود: از سوی دیگر، در این توافق موقت، ایران همچنین متعهد می شود غنی سازی بالای خود را متوقف کند و همچنین از توسعه سانتریفیوژها در سایت کرج صرف نظر کند و به بازرسان آژانس اجازه دهد تا از تاسیسات هسته ای کشور بازرسی کنند.
این استاد دانشگاه افزود: اما یک شرط مهم در این زمینه وجود دارد و آن اینکه آمریکا پس از انعقاد این توافق موقت به دنبال مذاکرات نهایی و پیگیری سایر موضوعات از جمله موشکی، نفوذ منطقه ای ایران و حمایت ایران از گروه های مقاومت در منطقه اینکه آیا ایران این شرط را می پذیرد جای بحث دارد اما باید توجه داشت که در حال حاضر تنها راه باقی مانده خروج کشور از شرایط فعلی و حل و فصل اوضاع اقتصادی از طریق مذاکره است.
بیگدلی با بیان اینکه کنفرانس منامه با حضور وزیر دفاع آمریکا و کشورهای عربی را به هم نزدیک کرد، گفت: آمریکا به دنبال تشکیل ائتلاف بین المللی و منطقه ای برای فشار بر ایران است. برقراری روابط بین اسرائیل و کشورهای عربی نیز در همین راستا پیش می رود. از سوی دیگر، ظهور طالبان در شرق ایران و همچنین پیروزی های مقتدی صدر که مخالف حضور ایران در عراق است، موارد دیگری است. از این پازل: آذربایجان، اسرائیل، ترکیه “و پاکستان در شمال غرب بخشی دیگر از این طرح است.”
اما مهدی ذاکرجان، تحلیلگر مسائل بین الملل، به فرارو گفت که «توافق موقت پوست خربزه زیر پای ایران است». ایالات متحده حق منطقی دارد که ایران را از مذاکرات و در نتیجه یک حق غیرقابل برگشت هسته ای محروم کند. اصولاً باید گفت که در گذشته توافق رسمی بین ایران و 1+5 صورت گرفته است و در شرایطی که جمهوری اسلامی بدون دلیل به همه تعهدات خود عمل کرده است، طرف مقابل نه تنها به وعده خود عمل کرده است. بلکه عقب نشینی کرد برجام: تحقق وعده ها کر ماند.
وی گفت: در شرایط کنونی، کلید شروع مذاکرات تنها می تواند این باشد که آمریکایی ها باید خود را اصلاح کنند و وعده های رسمی را به رسمیت بشناسند. البته ایران که در مقطعی اقدامات متعددی را برای ترغیب آمریکا به اجرای تعهد انجام داد، باید به مفاد اساسی برجام نیز بازگردد. بنابراین هر پیشنهاد جدید با عناوینی مانند توافق موقت یا اصلاحیه یا … مانند پوست خربزه می ماند که می خواهند زیر پای مذاکره کنندگان ایرانی بگذارند.»
سوال دیگر این است که وضعیت طرفین در آستانه مذاکرات در وین چگونه است؟ ایران در این مذاکرات چگونه باید رفتار کند؟
احمد سبحانی، سفیر سابق ایران در ونزوئلا به فرارو گفت: جمهوری اسلامی ایران به توافق مهمی با غرب دست یافته و از جمله به تعهدات خود عمل کرده است. اما کشورهای غربی از ابتدا به وعده ها و انتصابات پشت کرده و حتی تحریم های جدیدی را علیه ایران وضع کردند. بدتر از همه این بود که دونالد ترامپ، رئیس جمهور وقت آمریکا رسما نامه استعفای خود را امضا کرد. گزارش ها حاکی از آن است که کشورهای اروپایی شورای امنیت سازمان ملل را به رسمیت شناخته اند، اما به هیچ یک از تعهدات خود عمل نکرده اند. البته آنها یا «نخواستند» یا استقلال لازم را از آمریکا نداشتند و بنابراین نتوانستند».
وی افزود: اکنون که آمریکا به دنبال بازگشت به توافق هسته ای است، ایران باید در مدیریت مذاکرات آتی هوشیار باشد تا مانند دفعه قبل یکجانبه و بدون گرفتن تضمین های لازم از طرفین یک بار دیگر عمل نکنیم. کارشناس بین المللی گفت متعهد به انجام کارها نباشید. همچنین لازم است طرف های مقابل با لغو تمامی تحریم ها حسن نیت خود را نشان دهند. واقعاً اینطور نیست که ما بخواهیم مذاکره کنیم.»
وی گفت: دنیای امروز با گذشته متفاوت است. یعنی واقعیت این است که همه کشورهای دنیا در یک کشتی هستند. اگر حادثه ای در گوشه ای از جهان اتفاق بیفتد، سایر نقاط جهان تحت تأثیر قرار خواهند گرفت. بنابراین همه باید به دنبال تعامل باشند. اما این قابل قبول نیست که ایران به زودی زیر بار آن بیفتد. به خصوص که غرب به سرعت در حال واگذاری قدرت به شرق است. حتی امروز، غرب قدرت جهانی کمتری نسبت به دو دهه پیش دارد. بنابراین می توان گفت که نه تنها از دشمنی با جمهوری اسلامی سوء استفاده نمی کنند، بلکه متحمل ضرر و زیان خواهند شد. به عنوان مثال فرانسه با گوش دادن به دستورات آمریکا و تحریم فروش خودرو به ایران، بازار خودروی ایران را به رقبای خود واگذار کرد. تهدیدها همچنین ایران را در برخی زمینه ها خودکفا کرده است. این توضیحات مؤید این است که غربی ها باید بدانند که مذاکرات به زور جواب نمی دهد و باید به منافع و شرایط هر دو طرف توجه شود.
احمد سبحانی در پایان گفت: در نهایت می‌خواهم تاکید کنم که غرب در حال آماده شدن برای از سرگیری مذاکرات است، زیرا می‌داند دیگر نمی‌تواند جمهوری اسلامی را فریب دهد.