جایگاه همه پرسی در مترقی ترین قانون اساسی تاریخ ایران مصوب 1358

جایگاه همه پرسی در مترقی ترین قانون اساسی تاریخ ایران مصوب 1358

برخی از اصول این قانون اساسی که شاهکار شهید بهشتی و همکارانش در مجلس خبرگان قانون اساسی بود به شرح زیر است:

اصل ششم
در جمهوری اسلامی ایران، امور کشور باید با اتکا به افکار عمومی از طریق انتخابات اداره شود: انتخاب رئیس جمهور، اعضای شورای ملی، اعضای شوراها و امثال اینها و یا نحوه رفراندوم در مواردی که در سایر اصول این قانون تصریح شده است.

اصل هفتم
طبق فرمایش قرآن کریم: «وَ یَصْتَصْرُونَ فَیْنَهُمْ» و شوراهای «شورهم فی الامر»: شورای ملی، شورای ولایتی، شهر، شهر، بخش، قریه و مانند آن از ارکان تصمیم گیری و اداره امور کشور. این قانون و قوانین بعدی، امور، شکل تشکیل و حدود اختیارات و وظایف شوراها را تعیین می‌کند.

اصل نهم
در جمهوری اسلامی ایران آزادی، استقلال، وحدت و تمامیت ارضی کشور از یکدیگر تفکیک ناپذیرند و حفظ آنها وظیفه دولت و مردم ملت است. هیچ شخص، گروه یا مقامی حق ندارد به نام آزادی به استقلال سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و نظامی و تمامیت ارضی ایران لطمه بزند هیچ مقامی حق ندارد به نام حفظ استقلال و تمامیت ارضی آزادی های قانونی را سلب کند. کشور حتی و با وضع قوانین و مقررات.

اصل بیست و هفتم
تشکیل اجتماعات و موکب‌ها بدون حمل سلاح، مشروط بر اینکه مخل به مبانی اسلام نباشد آزاد است.

اصل پنجاه و نهم
در بسیاری از مسائل مهم اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی، امکان اقدام قانونگذار از طریق همه پرسی و مراجعه مستقیم به رای مردم وجود دارد. درخواست ارجاع به رأی عمومی باید به تأیید دو سوم مجموع نمایندگان مجلس برسد.

اجرای ماده 59 در ماده 74 به شرح زیر تبیین و تصریح شد:

اصل هفتاد و چهارم
لوایح پس از تصویب هیأت وزیران به مجلس تقدیم می شود و طرح های تقنینی به پیشنهاد حداقل پانزده نماینده مردم به مجلس شورای ملی قابل ارائه است.

اصل نود و سوم
مجلس شورای ملی بدون وجود شورای نگهبان قدرت قانونی ندارد مگر در مورد تأیید اختیارات نمایندگان مردم و انتخاب شش نفر از حقوقدانان به عنوان اعضای شورای نگهبان.

اصل نود و یکم
به منظور حفظ احکام اسلام و قانون اساسی از نظر عدم مغایرت مصوبات شورای ملی با آنها، شورایی به نام شورای نگهبان با ترکیب زیر تشکیل می شود:

شش نفر عادل و آشنا به مطالبات روزگار و مسائل روز. این افراد توسط رهبر یا شورای رهبری انتخاب می شوند
شش وکیل در رشته های مختلف حقوقی از میان حقوقدانان مسلمان که از طرف شورای عالی قضایی به مجلس شورای ملی پیشنهاد و با رأی مجلس شورای ملی انتخاب می شوند.

اصل صد و پنجاه و هشتم

شورای عالی قضایی مرکب از پنج عضو است:

رئیس دیوان عالی کشور.
دادستان کل کشور.
سه قاضی، یک مجتهد و یک عادل به انتخاب قضات کشور.

اصل نود و هشتم
– تفسیر قانون اساسی بر عهده شورای نگهبان است که با تصویب سه چهارم آنها انجام می شود.

اصل نود و نهم
شورای نگهبان وظیفه نظارت بر انتخابات ریاست جمهوری، انتخابات مجلس شورای ملی و رسیدگی به آراء عمومی و همه پرسی را بر عهده دارد.

اصل یکصد و هفتم
هرگاه یکی از فقهای واجد شرایط مذکور در اصل پنجم این قانون از سوی اکثریت قاطع مردم به عنوان مرجع و راهنما شناخته و پذیرفته شود، مانند این که مرجع تقلید و رهبر انقلاب است. آيت الله العظمي امام خميني(ره) خبرگان منتخب مردم براي همه صاحبان قدرت و رهبري معاينه و مشورت مي كنند، وقتي مرجعيتي را براي رهبري اهميت ويژه اي پيدا مي كنند، رهبر به مردم معرفي مي شود وگرنه سه يا پنج نفر واجد شرايط. رهبران به عنوان اعضای هیئت حاکمه منصوب و به مردم معرفی می شوند.

اصل یکصد و هشتم
قانون مربوط به تعداد و شرایط خبرگان، کیفیت گزینش و آیین نامه داخلی جلسات آنها در دوره اول باید توسط وکلای شورای نگهبان اول و با اکثریت آرا تهیه شود. تایید و تایید نهایی رهبر انقلاب را دریافت می کند. پس از آن کلیه تغییرات و بازنگری های این قانون در صلاحیت مجلس خبرگان رهبری است.

اصل صد و دوازدهم
رهبر یا اعضای شورای حکومتی در مقابل قانون با بقیه مردم کشور مساوی هستند.

اصل صد و پنجاه و هفتم
برای انجام مسئولیت های قوه قضائیه شورایی به نام شورای عالی قضایی تشکیل می شود که بالاترین رکن قوه قضائیه است.

اصل صد و پنجاه و هشتم

شورای عالی قضایی مرکب از پنج عضو است:

رئیس دیوان عالی کشور.
دادستان کل کشور.
سه قاضی، یک مجتهد و یک عادل به انتخاب قضات کشور.

اصل صد و هفتاد و پنجم
در رسانه های جمعی (رادیو و تلویزیون) باید آزادی نشر و تبلیغات بر اساس موازین اسلامی تامین شود. این رسانه ها تحت نظارت مشترک سه قوه قضاییه (SJC)، مقننه و مجریه اداره خواهند شد. ترتیب آن را قانون تعیین می کند.

دیدگاهتان را بنویسید