ماجرا با اظهارات مبهم و متناقض سه مقام آمریکایی به آسوشیتدپرس آغاز شد. آنها مدعی شدند که ایران احتمالاً برای حمله قریب الوقوع به عربستان سعودی آماده می شود.
مدت کوتاهی پس از این ادعا، اخباری مبنی بر پرواز یک بمب افکن آمریکایی B-52 بر فراز خلیج فارس با سه جنگنده اسرائیلی منتشر شد. بمب افکنی که می تواند با سرعت نزدیک به صوت تا ارتفاع 12000 متری پرواز کند و قادر به حمل بمب های هدایت شونده هسته ای یا غیر متعارف و قابلیت های ناوبری جهانی باشد. آنچه در مورد این بمب افکن حائز اهمیت بود این بود که از B-52 در جنگ های غیر متعارف برای ماموریت های حمله استراتژیک، پشتیبانی نزدیک هوایی و عملیات دریایی استفاده می شد.
نیروهای دفاعی اسرائیل بلافاصله در بیانیه ای اعلام کردند: این پرواز با همکاری نزدیک با ارتش ایالات متحده انجام شد که عامل مهمی در تضمین امنیت حریم هوایی اسرائیل و خاورمیانه است. بمب افکن ها از یک پایگاه نیروی هوایی سلطنتی در انگلستان بلند شدند و همراه با هواپیماهای نظامی کویت و عربستان سعودی، قبل از خروج از حریم هوایی منطقه، یک ماموریت آموزشی بر فراز شرق مدیترانه، صحرای عربستان و خلیج فارس انجام دادند.
به دنبال این اتفاقات، برخی تحریم های جدید اما محدود علیه ایران تصویب شد. رابرت مالی، نماینده ویژه آمریکا در امور ایران اعلام کرد که مذاکرات با ایران در حال حاضر از دستور کار خارج شده است. در همین حال اتحادیه اروپا تحریم های جدیدی را علیه ایران اعمال کرد. این تحریم ها که در نشست وزرای خارجه اتحادیه اروپا تصویب شد، ۲۸ فرد و سه نهاد ایرانی را هدف قرار می دهد.
در پی این اقدامات، مکرون رئیس جمهور فرانسه در سفر به آمریکا و در دیدار با جو بایدن بیانیه مشترکی علیه ایران صادر کرد. در این بیانیه مشترک مدعی شد: آمریکا و فرانسه مصمم هستند که از دستیابی ایران به سلاح هسته ای جلوگیری کنند. همکاری فرانسه و ایالات متحده با سایر شرکای بین‌المللی برای رسیدگی به تنش‌های هسته‌ای فزاینده ایران، عدم همکاری تهران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، از جمله مسائل جدی و باقی‌مانده مرتبط با تعهدات قانونی ایران بر اساس پادمان‌های معاهده در مورد عدم اشاعه و بی‌ثبات‌سازی آن. به ویژه در خاورمیانه، آنها به ارسال موشک ها و پهپادها از جمله برای بازیگران غیردولتی ادامه خواهند داد. بایدن و مکرون تاکید کرده بودند: ارسال این تجهیزات می تواند شرکای مهم آمریکا و فرانسه در خلیج فارس و ثبات و امنیت منطقه را تهدید کند. علاوه بر این، این اقدامات ممکن است قوانین بین المللی را نقض کند و به جنگ تهاجمی روسیه علیه اوکراین کمک کند.
اما این تمام ماجرا نبود، همانطور که چندی پیش گزارش شد، رزمایش نظامی اسرائیل و آمریکا نیز با شبیه سازی حمله به ایران انجام شد. مجموع این موارد و همچنین اختلافات ایران و آژانس بین المللی هسته ای که منجر به آغاز غنی سازی 60 درصدی ایران شد، این شبهه را ایجاد می کند که ایران و غرب به نقطه تقابل اساسی رسیده اند و با توجه به اینکه تحرکات غرب و اظهارات اخیر رابرت مالی این واقعیت که “سیاست واقعی واشنگتن جایی بین “دیپلماسی” و “طرح B” (طرح جایگزین) است”، سؤالاتی را در مورد امکان جنگ ایجاد کرده است.
در همین رابطه یک تحلیلگر مسائل بین الملل گفت: «در فیلم کلاه قرمزی و پسر خاله صحنه ای بود که کلاه قرمزی پشت فرمان است و ماشین ترمز را بریده است. پسرخاله با کلاه قرمزی می گوید: «انگار دیوار مقابل به سرعت به سمت ما می آید» این حکایت این روزهای ایران و نظام بین الملل است. در نظام بین الملل، پس از سقوط شوروی سوسیالیستی و رژیم قدیم، جهان وارد دوره گذار شد. به همین دلیل باید توجه داشت که سه دهه از آن زمان می گذرد و جهان مملو از بحران ها و هزینه های ناشی از آن است و قدرت های بزرگ جهانی با رقابت با یکدیگر سعی در ایجاد نظم جهانی دارند. زیرا لایه های پایین قدرت دستخوش یک انقلاب بزرگ هستند و می تواند برای همه کسانی که در لایه های مختلف مقام و قدرت دارند خطرناک باشد.
مهدی مطرنیا افزود: دیدار ماکرون با جو بایدن و ایلان ماسک نیز به دلیل منطقی است که گفتم. در رده های پایین قدرت، جهان نیز دستخوش سرریز شدیدی است که عواقب آن به زودی نمایان خواهد شد. به همین دلیل، از سال 2020، جهان به سمت ایجاد نظم جدید پیش خواهد رفت و به زودی جلسات بسیار گسترده تری بین رهبران جهان برگزار خواهد شد و این امری اجتناب ناپذیر است. در این سال‌ها تحولاتی در عرصه منطقه ایجاد شد و در کنار جبهه مقاومت، جبهه اجماع ایجاد شد. یعنی ائتلاف منطقه ای علیه جبهه مقاومت برای حل اختلاف اعراب و اسرائیل تشکیل شده است. صلح ابراهیم نیز در همین راستا بود که به صلح عربی-یهودی و غربی انجامید.
این استاد دانشگاه تصریح کرد: قبلاً اشاره کرده بودم که هدف آخرین سفر بایدن به خاورمیانه، ایران بود. اگرچه او بحث انرژی را مد نظر داشت، اما ایران یکی از دلایل اصلی سفر او به منطقه بود. از این منظر در منطقه شاهد حل مشکلات پایتخت های کشورهای رقیب ایران در میان خود هستیم. مصر با ترکیه، ترکیه با ریاض و عربستان با هر دو و… البته درست است که در جام جهانی نزدیکی هایی بین ایران و قطر وجود دارد، اما حتی قطر در حال حاضر مشغول امضای قراردادهای گاز و نفت برای خودش است. سود می برد و گاه از قطعات مشترک برای این قراردادها استفاده می کند.
این کارشناس مسائل بین الملل افزود: سیاستی که آمریکا در سال 2015 در دستور کار قرار داد، محدود کردن همکاری های بین المللی با ایران و محاصره منطقه ای ایران بود. سپس در سال 2018 سیاست دیگری را به آن اضافه کرد و آن اینکه ایران را به تهدیدی بزرگ برای منطقه و نظم بین المللی تبدیل کرد. اکنون در کنار دو سیاست قبلی، دکترینی تحت عنوان «هزار ضربه» فعال شده است که آمریکا امیدوار است با این روش‌ها مشکل «ایران» را حل کند. بنابراین باید گفت که فضای ایران و غرب به اصطکاک بیشتری منجر خواهد شد.»
مطهرنیا در خصوص احتمال رویارویی نظامی ایران و آمریکا تاکید کرد: به طور کلی رویکرد راهبردی آمریکا به گونه ای است که رویارویی نظامی با کشور هدف را در آخرین مرحله قرار می دهد. یعنی جایی که چاره ای جز اقدام نظامی وجود ندارد; یا اینکه به این نتیجه برسیم که اقدام نظامی هزینه های بسیار کمتری نسبت به سایر سیاست ها دارد. اما وقتی از نیروی نظامی استفاده می کنند، اساساً دو مرحله را در دستور کار قرار می دهند. اول تهدید استفاده از قدرت نظامی و دوم استفاده از قدرت نظامی. اما در دو دهه اخیر، آمریکا مرحله دیگری را برای به تعویق انداختن رویارویی نظامی به آن افزوده است و آن نمایش قدرت نظامی پس از تهدید قدرت نظامی است. بنابراین فکر می کنم شبیه سازی حمله به ایران یک هشدار جدی دیگر است.
رحمان قهرمان پور، پژوهشگر ارشد مسائل بین الملل در این باره می گوید: «به نظر من با نشانه های موجود نمی توان به این زودی نتیجه گرفت که تقابل ایران و غرب به نقطه تقابل اساسی رسیده است. اما واضح است که آمریکا و کشورهای غربی در سیاست خود در قبال ایران تغییراتی ایجاد کرده اند یا در حال تغییر هستند. این بدان معناست که آنها به نوعی در حال تغییر جهت روابط خود با ایران هستند. حال باید دید که تغییر جهت آنها منجر به فشار بیشتر یا حمله نظامی خواهد شد. خیلی زود است که بتوان چنین تحلیل و جمع بندی کرد. زیرا علائم چندان دقیقی وجود ندارد.
این کارشناس روابط بین الملل تصریح کرد: به نظر می رسد بر اساس سخنان مقامات آمریکایی از جمله رئیس سیا که برخی از مقامات اروپایی آن را تأیید کردند، آنها به این باور رسیده اند که ایران ضعیف شده است و سعی دارند از آن سوء استفاده کنند. “فضا ایجاد کنید. و آنها فکر می کنند که برخلاف گذشته، هزینه رویارویی با ایران کاهش یافته است.
وی در خصوص سیاست احتمالی ایران در قبال رویکرد غربی گفت: با توجه به اظهارات آقای امیر عبداللهیان و برخی مسئولان به نظر می رسد ایران ساکت نخواهد ماند و اقدامات متقابل را در دستور کار قرار داده است. به همین دلیل زمانی که تحریم ها توسط غرب اعمال شد، ایران نیز برخی افراد و نهادها را تحریم کرد. این بدان معناست که ایران نیز سعی دارد از ابزارهایی که در اختیار دارد استفاده کند. البته اثربخشی تحریم ها عمدتاً به وجود ابزارها در بازارهای مالی و اقتصادی جهانی بستگی دارد و کشور موفق کشوری است که نفوذ و نفوذ بیشتری در این بازارها داشته باشد. از سوی دیگر، مقامات ایرانی نیز در حال بررسی موضوع مذاکره هستند، از این منظر می توان نتیجه گرفت که به گفته جمهوری اسلامی، پرونده احیای برجام هنوز بسته نشده است که می تواند یکی از مواردی باشد که عوامل دست‌انداز در روابط ایران با غرب
قهرمان پور با تاکید بر احتمال رویارویی نظامی ایران و آمریکا گفت: در بحث حمله نظامی سه موضوع مطرح است. 1- احتمال حمله نظامی 2- هزینه های حمله نظامی 3- ضرورت حمله نظامی; بنابراین وقتی همه با هم جمع شوند، حمله نظامی صورت می گیرد که الان اینطور نیست. زیرا در دسته بندی «امکان جنگ» «اما»های زیادی وجود دارد و اگر چنین است اصلاً چرا باید این جنگ انجام شود؟ بنابراین من هنوز احتمال جنگ را دور از ذهن خود می دانم. این رزمایش جدید بین آمریکا و اسرائیل را می توان در همین راستا تحلیل کرد. یعنی از یک طرف این جنگ روانی و تبلیغاتی بوده و از طرف دیگر برای مقابله با ایران آماده می شوند. اما با همه اینها نباید از این واقعیت غافل شد که احتمال درگیری نظامی بین ایران، آمریکا، اسرائیل و حتی کشورهای اروپایی وجود دارد.