تولید خودروهای بی کیفیت، تردد خودروها و موتورسیکلت های فرسوده، استفاده از گازوئیل در نیروگاه ها به جای گاز یا برق از عوامل آلودگی هوای شهرها به ویژه شهرهای بزرگ است. متاسفانه آلودگی هوا سالانه باعث مرگ زودرس حدود 21000 ایرانی می شود. اجرای راهکارهای محدودسازی آلودگی هوا مستلزم دانش و تجربه روز دنیا و همچنین تامین اعتبارات ریالی و ارزی و تخصیص اعتبار برای ساماندهی حمل و نقل عمومی و تولید خودروهای استاندارد و سوخت استاندارد یا استاندارد است. واردات خودرو و سوخت باکیفیت یورو 5 و 6 هر دو با خیال راحت انجام می شود جامعه باید کمک کند و مرگ و میر ناشی از آلودگی هوا را کاهش دهد. کمیسیون مجلس نود در جلسه علنی روز گذشته مجلس به بررسی علل آلودگی هوای شهرها و قرائت یافته های خود پرداخت. در ادامه گزیده ای از این گزارش به نقل از شفقنا است.
سخنگوی گروه اصل نود با اشاره به گزارش این گروه در مورد آلودگی هوا گفت: وزارت نیرو نه تنها از انرژی های تجدیدپذیر برای تامین برق مورد نیاز کشور استفاده کرده است، بلکه با توجه به شرایط تحریمی خاص کشور، مصرف گازوئیل رو به رشد است. بر اساس اعلام مرکز اقلیم به سازمان حفاظت محیط زیست، 14 نیروگاه از 16 نیروگاه کشور از نفت کوره استفاده می کنند.
افزایش روزهای آلوده
بر اساس اعلام سازمان حفاظت محیط زیست، تعداد روزهای صاف (از ابتدای سال 1398 تا 27 آذر همان سال) در مدت مشابه سال های 1400 و 1401 از 15 روز به 2 روز کاهش می یابد. که در اردیبهشت ماه 1399 و 1400 طبق اعلام ایستگاه پایش کیفیت هوای سازمان حفاظت محیط زیست در اردیبهشت ماه، بسیاری از روزهای ناسالم و خطرناک تا اواسط دی ماه ثبت نشده است. در حالی که در سال 1401 تا 28 دی ماه مجموعاً 4 روز در شرایط بحرانی و فوق بحرانی خاص بودیم. اگر تعداد روزهای ناسالم گروه مستعد خود را در بازه زمانی مشابه (یعنی 1 فروردین تا 18 ژانویه) از سال 2013 تا 1401 بررسی کنیم، می بینیم که این تعداد از 89 روز به 115 روز و شرایط ناسالم برای همه گروه ها افزایش یافته است. از 8 روز در سال 1399 به 24 روز در سال 1401 رسیده است که نشان دهنده اوج بحران است.
نتیجه گزارش 90 کمیسیون آلودگی هوا
– سازمان محیط زیست مسئول اجرای 60 ماده قانونی در قانون هوای پاک است که کمتر از ده درصد آن اجرا شده است. ضمناً فرماندهی اجرای این قانون بر عهده این اداره می باشد.
– برنامه و سازمان بودجه تا دی ماه 1400 به تعهدات خود عمل نکرده بودند که در آخرین دقایق قبل از ارسال لایحه بودجه ردیف بودجه 320 میلیارد ریالی تعیین و به مجلس ارسال شد که طبق ابلاغیه جذب نشد. از نهادهای مسئول این اعتبار.
– عمده آلودگی هوای تهران ناشی از ذرات معلق زیر 2.5 میکرون است که ناشی از صنایع فرسوده و حمل و نقل است و با وجود این اهمیت، وزارت حریم خصوصی اقدام مناسبی انجام نداده است.
– قابل ذکر است که روند تغییر غلظت سالانه ذرات معلق زیر 2.5 میکرون طی دوره 2008-2011 تمایل به کاهش دارد، اما همچنان بسیار بالاتر از حد مجاز است.
– وزارت نفت استانداردهای لازم را برای استفاده از سوخت گازوئیل در نیروگاه ها اعمال نمی کند و سوخت های تولید داخل مانند بنزین، نفت گاز، نفت کوره و نفت سفید مطابق با استاندارد ملی تعیین شده عرضه نمی شود.
– وزارت نیرو تنها از انرژی های تجدیدپذیر برای تامین برق مورد نیاز کشور استفاده نکرده است، زیرا مصرف سوخت با توجه به شرایط خاص تحریمی کشور افزایش می یابد و بر اساس اعلام مرکز اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست، 14 نیروگاه از 16 نیروگاه کشور از سوخت استفاده می کنند. روغن
– وزارت جهاد کشاورزی برای آماده سازی عرصه های سبز بزرگراه ها و کمربند سبز شهرها و روستاهای آسیب دیده از پدیده گرد و غبار با روش نوین آبیاری و اولویت استفاده از فاضلاب شهری و روستایی اقدامات لازم را انجام نداده است.
سازمان استاندارد باید بر اساس ماده 18 قانون هوای پاک از واردات سوخت نامرغوب جلوگیری کند. در این راستا نه تنها دستورالعملی از سوی سازمان استاندارد صادر نشده، بلکه گزارشی از نحوه اجرای این ماده با وجود الزام قانونی ارائه نشده است. به طور خلاصه از 57 ماده پیش بینی شده در قانون هوای پاک و آیین نامه فنی آن، بر اساس ارزیابی های کارشناسی، اجرای 22 ماده ضعیف، 17 ماده متوسط و 18 ماده خوب است. بنابراین بیشترین وزن به عملکرد ضعیف و سپس عملکرد خوب و متوسط داده می شود.
بیشترین سهم تولید آلاینده از وسایل نقلیه
منابع سیار با تولید 4537 تن ذرات میکرون بیشترین سهم را در انتشار آلاینده ها دارند و پس از آن صنایع با تولید 1864 تن قرار دارند.
انتشار ذرات نسوخته (ساییدگی) خودروها یکی از منابع آلودگی است که کمتر مورد توجه قرار می گیرد. تحقیقات نشان می دهد که انتشار آلاینده های ناشی از سایش (ناشی از لاستیک چرخ، ترمز و کلاچ) بیش از 10 برابر بیشتر از انتشار گازهای گلخانه ای ناشی از احتراق است و 48 درصد از انتشار ذرات به دلیل انتشار آلاینده های ناشی از سایش است.
هزینه هنگفت درمان
بر اساس آخرین گزارش تهیه شده توسط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با همکاری مرکز تحقیقات کیفیت هوا و تغییرات اقلیمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در سال 1400، کل هزینه مرگ و میر منتسب به PM2.5 در کشور در سال 1400 بوده است. برآورد شده 11.3 میلیارد دلار مجموع هزینه اقتصادی مرگ و میر ناشی از مواجهه با ذرات معلق در سال 1400 در شهر تهران معادل سه میلیارد و چهارصد میلیون دلار بوده است. قطعا این هزینه ها در سال 1401 افزایش یافت.
مرگ بر اثر آلودگی هوا
با احتساب مقدار متوسط، مجموع مرگ و میر ناشی از مواجهه طولانی مدت با PM2.5 در بزرگسالان بالای 30 سال در شهرهای مورد بررسی کشور در سال 1400، 20837 نفر بوده است. نتایج نشان می دهد که در سال 1400 میانگین مرگ و میر ناشی از ریزگردها در کشور 12.59 بوده است. بر اساس این گزارش، تعداد کل مرگ و میر (همه علل) در بزرگسالان بالای 30 سال به دلیل آلودگی PM2.5 در 1400 سال در شهر تهران به طور میانگین 6398 نفر بوده است.