روز جدید “دخترم مریض است، دخترم را نبر”; این حرف های مادری است که از گشت کنداکتور التماس می کند که دختر بیمارش را نبرد. این اتفاق در کنار اتفاقاتی که اخیرا در خصوص حجاب در جامعه رخ داده است، افکار عمومی را نسبت به نحوه برخورد با بدحجابی دوباره حساس کرده است. گویا برخی هنوز حجاب را به عنوان یک موضوع فرهنگی نپذیرفته اند. «آرمان ملی» در راستای تحلیل و بررسی این موضوع و اتفاقاتی که در جامعه ما در این حوزه می گذرد، گفت وگویی با آیت … سید حسین موسوی تبریزی، دبیر مجمع محققین و مدرسین حوزه علمیه قم انجام داد. موسوی تبریزی در این زمینه معتقد است: «هنوز راه‌های صحیح برخورد با حیا را امتحان نکرده‌ایم.» کسانی که سعی در رفع حیا و حیا در جامعه دارند بیشتر از روش‌های یکباره استفاده می‌کنند و برخی کمتر به رویکرد تدریجی و مؤثر معتقدند. ضرر چنین روش هایی بیشتر از فایده است. حجاب یک موضوع فرهنگی و اجتماعی است و باید از نظر فرهنگی مورد توجه قرار گیرد. رفتار توهین آمیز و خشونت آمیز در مورد حیا نه تنها نتیجه ای ندارد، بلکه باعث ایجاد عداوت و دشمنی می شود». ماحصل این گفتگو را در زیر می خوانید.
بحث حجاب دوباره مطرح شد. برخی اتفاقات مانند درخواست یک مادر برای بیماری دخترش از گشت ارشاد نیز با واکنش های زیادی همراه است. نظر شما در مورد نگرش که با حیا در جامعه همراه است چیست؟
حجاب یک مسئله دو طرفه است و مانند نماز و روزه نیست. نماز و روزه یک امر شخصی است که البته به صورت جمعی قابل انجام است. اما حجاب یک موضوع دو طرفه است و جنبه فردی و اجتماعی دارد. البته حجاب تنها به معنای حجاب زنان نیست، بلکه در مورد مردان نیز صدق می کند. با این تفاوت که میزان حجاب زن و مرد متفاوت است و هر کدام شرایط خاص خود را دارد. در شرایط کنونی جنبه کلی حجاب مورد توجه قرار گرفته است. به طور کلی، حجاب و بی حجابی تبعاتی دارد. به همین دلیل نمی توان حجاب را یک مشکل شخصی دانست، بلکه مسری است. با توجه به مسری بودن آن در صورت وجود احتمال ابتلا به دیگران و افزایش حجاب در جامعه قابل پیشگیری است. اوایل انقلاب عده ای از جان مردم جاسوسی می کردند. وقتی امام (ره) از این ماجرا مطلع شدند، بیانیه ای صادر کردند و این کار را ممنوع کردند و گفتند هیچکس حق دخالت در زندگی خصوصی مردم را ندارد. بر اساس بیانیه حضرت امام (ره) جاسوسی از جان مردم و کشف علائم جنایت جایز نیست. امام (ره) حتی برای کسانی که چنین کاری انجام داده اند مجازات تعیین کرده است. خداوند متعال همواره حصاری امن و محترمانه برای خانواده و اعضای آن قرار می دهد که در آیات مختلف به آن اشاره شده است.
برخی مصادیق حجاب امروزه در جامعه مصداق جنبه عمومی حجاب نیست و بیشتر جنبه شخصی دارد. محدودیت های ورود کارمندان به حوزه شخصی حجاب چیست؟
در مورد حجاب اینکه برخی افراد حتی اگر مهمان داشته باشند در خانه خود چگونه رفتار می کنند بحثی است اما اگر بحث حجاب در سطح جامعه باشد بحث دیگری است که هر کدام شرایط خاص خود را دارد. در بعد کلی حجاب، اگر بی حجابی یا بی حجابی باعث آسیب به جامعه می شود، باید در حد بی حجابی عمل کرد. در غیر این صورت، دخل و تصرف در زندگی خصوصی افراد در موضوع حجاب جایز نیست. در بعد کلی حجاب، اگر حجاب نباشد، معلوم است که مراتب دارد و اگر به این مراتب توجه نکنیم، گناه می شود. باید با احترام به طرف مقابل انجام شود. نباید طوری مطرح شود که طرف مقابل عصبانی شود و واکنش نشان دهد. در چنین شرایطی شرایط بدتر می شود و فردی که حجاب مناسبی ندارد به رویکردی که در پیش گرفته ادامه می دهد. جرم به گسترش عناد حجاب معروف است و ضرر آن بسیار بیشتر از سود آن است. در جایی که آسیب به اسلام و جامعه بیشتر است امر به معروف و نهی از منکر طبیعی نیست و در واقع باعث ترویج منکر شده ایم.
*چرا راهکارهایی برای ساماندهی وضعیت حجاب در جامعه وجود ندارد و این معضل همچنان به عنوان چالشی برای جامعه وجود دارد؟
واقعیت این است که ما هنوز برخی از راه های درست را برای مقابله با بی بند و باری امتحان نکرده ایم. کسانی که سعی در رفع حیا و بدحجابی در جامعه دارند، بیشتر از روش های یکباره استفاده می کنند و برخی کمتر به رویکرد تدریجی و مؤثر معتقدند. ضرر چنین روش هایی بیشتر از فایده است. حجاب یک موضوع فرهنگی و اجتماعی است و باید به صورت فرهنگی به آن پرداخت. همه این امور باید در چارچوب امر به معروف و نهی از منکر مورد توجه قرار گیرد. پیامبر اسلام (ص) در تمام دستوراتی که از جانب خداوند از طریق وحی دریافت می کرد با مردم در میان نمی گذاشت. برخی از احکام بیست سال نزد پیامبر (ص) باقی ماند و پیامبر آنها را به مردم نگفت. شرایط به گونه ای بود که به مرور زمان برخی تصمیمات به مردم گفته می شد. پیامبر (ص) زمانی که شرایط جامعه فراهم شد این احکام را با مردم در میان گذاشت. آیاتی که در مورد حجاب نازل شد در سال های آخر عمر پیامبر(ص) نازل شد. دلیلش هم مناسب نبودن لباس حاضران در مسجد است. گاهی زن و مرد با هم نماز می خواندند یا زنان در صف اول می ایستادند که مشکل ساز بود. به همین دلیل آیاتی نازل شده است که در مورد نیاز به اصلاح این وضعیت بحث می کند. در شرایط کنونی دعوت به حجاب باید با حفظ کرامت زن در جامعه و احترام به جایگاه آنان همراه باشد.
آیا در شرایط فعلی این اتفاق می افتد و دعوت به حجاب با حفظ کرامت انسانی صورت می گیرد؟
حفظ کرامت انسانی و احترام به شخصیت طرف مقابل ضروری است. کسانی که با چنین رویکردی رفتار خود را تغییر نمی دهند، باید امر به معروف و نهی از منکر شوند که مراتبی نیز دارد. کسانی که به هر نحو با رعایت حجاب مخالفند و قصد لجاجت با اسلام را دارند نباید با خشونت برخورد کرد، بلکه باید در مرحله اول با احترام رفتار کرد و به آرامش دعوت کرد. حتی اگر قرار است فردی دستگیر و روانه زندان شود، نباید به او بی احترامی کرد و به گونه ای رفتار کرد که اسلام و دین توصیه نکرده است. بی شک برخورد سلبی با بی حجاب ها نه تنها بی ثمر است، بلکه باعث واگرایی بیشتر در این موضوع می شود و بازتاب مناسبی در سطح اجتماعی ندارد. واقعیت این است که ما یا روش های مقابله با بدحجابی را بلد نبودیم یا اگر بلد بودیم به خوبی از آن روش ها استفاده نکردیم. وقتی می دانیم استفاده از یک روش اشتباه است و نتیجه آن عکس است، نباید آن را گرفت. انجام کارهای خیر در شرایطی که می دانیم چه کار می کنیم موثر است. وقتی مؤثر نیست، یا باید کیفیت دانسته ها را تغییر دهیم و از راه هایی وارد شویم که اخلاقی تر و مؤثرتر است یا روش های نادرست را اعمال نکنیم.
چرا برخی هنوز اصرار دارند که از روش های حجابی استفاده کنند که در گذشته جواب نداده است؟ برای عبور از این معضل و استفاده از راه های فرهنگی چه باید کرد؟
باید روش های ترویج حجاب را تغییر دهیم. اگر به دختران و زنان در کوچه و خیابان تذکر دهیم و اگر به حرف ما گوش ندهند با آنها برخورد تندی می کنیم و عده ای از آن عکس می گیرند و در جامعه می گذارند، نه تنها حجاب را در جامعه افزایش نمی دهد. اما این وضعیت را بدتر می کند و باعث ایجاد خشونت بیشتر می شود. اوایل انقلاب شرایط مثل امروز نبود. در اوایل انقلاب هیچکس با کسانی که حجاب خود را کامل رعایت نمی کردند کاری نداشت. تنها افرادی که عمداً حجاب را ترویج می کنند و هدفشان تضعیف حکومت اسلامی است، افشا شده اند.
حدود پوشش زنان در اسلام کجاست؟ زنان چه لباسی بپوشند که مصداق بدحجابی نباشد؟
پوشش زنان باید به گونه ای باشد که به خود و جامعه آسیب نرساند. وقتی حیا باعث فساد در جامعه می شود باید از آن جلوگیری کرد. به همین دلیل، آیه حجاب در زمانی نازل شد که کفر در جامعه مسلمانان افزایش یافت. در چنین شرایطی زنان در امان نبودند و برخی از آنها از این شرایط استفاده می کردند. وقتی آیه حجاب نازل شد، مقرر شد زنان حجاب خود را رعایت کنند. اندازه حجاب برای پوشاندن سر و سینه و بدن زن کافی است. احکام اسلام در زمینه های مختلف از جمله ربا، حجاب و شرب پس از آماده شدن جامعه ابلاغ و اجرا شد. جامعه باید عواقب پیروی از احکام اسلامی و عواقب عدم رعایت آن را بداند. احكام تعليم و تربيت در اسلام را نمي توان با اجبار وضع كرد، بلكه بايد در متن قرار داد. به همین دلیل ابتدا باید زمینه ای برای آن فراهم کنیم و سپس اقدامات لازم را انجام دهیم.