روز جدید : شواهد نشان می دهد که منافع شخصی، گروهی و سیاسی نیروی محرکه تحولات ناگهانی سیاسی است. نمونه عینی آن را می توان در مقایسه اظهارات دیروز مخالفان توافق هسته ای و مذاکره با آمریکا با سخنان امروز این افراد مشاهده کرد.
«این سیاست و هزار بازی است» این جمله را آنقدر از زبان گذشتگان شنیده ایم که به خوبی در تار و پود شعور ما جا خوش کرده است و هر بار چند نمونه از این جمله و این بازی ها جلوی چشمانمان رژه می روند؛ حالا که کار زمان به مجلس یازدهم و دولت سیزدهم رسیده، حکایت سیاستمداران، بازیکنان و شاید خود سیاستمداران به داستانی پر از شگفتی تبدیل شده است.
صحبت از تغییر موضع ضربه ای است که یکی از شگفتی های این بازی مرموز سیاسی است و وقتی پای مذاکره و توافق با کشورهای خارجی می رسد، با تعجب بیشتر چشمانش را می چرخاند.
مخالفان آتشین ساکت شدند
برای گفتن چند جمله مقدماتی، به اکتبر 2015 برمی گردیم. یعنی در زمانی که بحث برجام و امضای توافق هسته ای بعد از دوازده سال مذاکره داغ بود. این توافق که هنوز جوهره آن خشک نشده بود، موافقان و مخالفان زیادی در برابر یکدیگر داشت و هر یک سعی در قانع کردن دیگری داشتند، هرچند همه این بحث ها در منطق و استدلال صورت نگرفت; زیرا در میان مخالفان عده‌ای بودند که سخنانشان از انتقاد پیشی گرفت و دستور داده بودند که همه مذاکرات و توافقات رد شود و به قول معروف شمشیر کشیده بودند. از صندلی های سازماندهی شده مقابل مجلس گرفته تا مصاحبه های داغ و جنجالی در مجلس، تمام تلاش خود را برای جلوگیری از امضای و اجرای مصوبه انجام دادند.
اما در نهایت، درآمد آنها چیزی بیش از یک «تصمیم سیستم» نبود. البته این پذیرش به معنای سکوت نبود.
این انتقادات و مخالفت ها با تحرکات سینوسی مخالفان دولت وقت ادامه یافت تا اینکه در اردیبهشت 1376 با خروج آمریکا از بورژوازی به اوج خود رسید و این طیف با شعار «بورژوازی» با پرچم آمریکا در صحن علنی شعار «بورژوازی» را به آتش کشیدند. مرگ بر آمريكا”.
ذالنوری از برجام تا برجام
مجتبی ذوالنوری، نماینده کمیسیون امنیت ملی در مجلس دهم، از نمایندگانی بود که در صف اول مخالفت های برجام و هرگونه توافق با آمریکا قرار داشت.
مخالفت ذوالنوری با مذاکرات دولت روحانی به سخنان کنایه آمیز ختم نشد، بلکه موضوع رئیس جمهور را نیز مطرح کرد.
ذوالنور در جلسه علنی مجلس درباره برجام و مذاکرات گفت: برجام یک بدبختی بود و ادامه آن باعث بدبختی بیشتر مردم می شود. البته نظر او به این بدبختی تنها یک سال دوام آورد. ریاست جمهوری گره خورده بود».
«برجام باید احیا شود»؛ برجام باید با برداشته شدن تحریم ها اجرایی شود، ما خارج از برجام پیشنهادی نداده ایم و از هیچ طرف نمی پذیریم. باورش سخت است اما اینها جملاتی است که مجتبی ذوالنوری یک سال بعد از آذر 1400 گفته است.
مهر سکوت بر لبان آقاتهرانی
مرتضی آقاتهرانی که رهبر یکی از احزاب رادیکال اصولگرایان در مجالس نهم و یازدهم یعنی جبهه پایداری بود، پس از تغییر دولت و آغاز مذاکرات جدید هسته ای از سال 92 تاکنون یکی از سرسخت ترین مخالفان این رویه است. ایران و 1+5. در حال وقوع بود و هر چه احتمال توافق و امضای برجام جدی‌تر می‌شد، مخالفت‌های او شدیدتر می‌شد.
در سال 94 که روند مذاکرات به امضای برجام رسید، آقاتهرانی یکی دیگر از مخالفان سرسخت این توافق بود و مناقشات به حدی بالا گرفت که گفته می شود یکی از موافقان انتزاع، طرح دو جانبه حاکمیت متناسب را بررسی می کند. برجام «در مهرماه ۹۴
او دولت را مقصر امضای رافوسه دانست، اما سخنان تند آقاهرانی و حمله به دولت و تیم مذاکره کننده تنها تا پایان دولت روحانی ادامه داشت و به نظر می رسد این روزها با روی کار آمدن رهبر و کابینه وی مشکلی وجود ندارد. نماینده تهران در سکوت مهر و موم شد.
مراسم اختتامیه و تولد برجام
امروز بعد از مرگ برجام یک بازی سیاسی با جریانی آغاز شد که آسیب های زیادی به کشور می زند. مذاکره با ایالات متحده دیوانه کننده است. آقای روحانی شما ظاهرا نه مردم را می شناسید و نه آمریکا را می شناسید. مردم به شما اجازه این کار را نمی دهند. این مسابقه یک باخت مضاعف است. اینها صحبت های نصرلا پیمان فر، نماینده اصلی و مخالف برجام و صحبت های دو سال پیش در مجلس یازدهم بود.
پیمان فر از اعضای شورای مرکزی جبهه پایداری یکی از مخالفان سرسخت برجام بود. وی در تیرماه 97 گفت: مهمترین نقص در رویکرد دولت به برجام، رویکرد تنش زدایی بود که نه تنها یکی از مشکلات ما را حل نکرد، بلکه انباشت مشکلات را در کشور ما ضروری کرد.
البته انتقادات تند پیمان فر پس از آمدن رئیس جمهور و آغاز دور جدید مذاکرات پایان یافت و دیگر از این همه آشفتگی که خط مذاکره با آمریکا را باطل می کند و برجام را احیا می کند، خبری نیست.
خلاف جهت مخالفان
عکس های زیادی از روزی که برجام در مجلس علنی به آتش کشیده شد و مخالفان توافق هسته ای با لبخند رفت و آمد کردند و هر چقدر هم حافظه تاریخی مردم ایران ضعیف باشد، ادعاهای آن روز را فراموش نمی کند.
محسن کوکان نماینده سابق لنجان در مجلس یکی از اهالی بود که در مخالفت با مذاکرات و برجام پرچم آمریکا را آتش زد. برجام مخالف مذاکره است.
احد آزادی ها نماینده ملایر در مجلس دهم و یازدهم از دیگر نمایندگان مخالف توافق هسته ای بود. او که زمانی برجام و FATF را محدود کننده ایران می دانست، حالا سکوت کرده و ظاهرا مخالف هیچ توافقی نیست.
با این حال، ظهور یک دولت اصولگرا تأثیر عمده ای در تغییر جهت مخالفان مذاکرات و شورای امنیت سازمان ملل داشته است. اما گاهی نارضایتی های جناحی بر موفقیت های سیاسی ارجحیت داشت، مانند نخیا حسینی، نماینده سابق ورامین که پس از رد صلاحیت در انتخابات مجلس یازدهم، ناگهان از برجام و مذاکرات دفاع کرد و گفت که نباید از برجام خارج شود. نقوی حسینی یک گام فراتر رفت و از مذاکره با آمریکا حمایت کرد.
سیب سیاست و چرخش مناصب
از آنجایی که سیب سیاست تا رسیدن به زمین به هزار چرخ می رسد، مواضع سیاستمداران چهره ثابتی ندارد و با همگرایی گروه های مختلف و طیف سیاسی، در یک مدار می چرخد. یا بهتر است بگوییم منافع شخصی، گروهی و سیاسی موتور تحولات ناگهانی سیاسی است، گزاره ای که در مقایسه اظهارات دیروز مخالفان توافق هسته ای و مذاکره با آمریکا با آنچه در حال رخ دادن است، قابل مشاهده است. امروز این افراد گفته اند؛ کسانی که تنها چند ماه پس از روی کار آمدن دولت خودشان، در مواجهه با روابط خارجی ناگهان سبک و سیاق خود را تغییر دادند و پای میز مذاکره نشستند.