لزوم حرکت استارت آپ ها از واسطه گری به بهره وری / استارت آپ ها چگونه می توانند در تولید داخلی موثر باشند؟

رضا گیابی مشاور راهبردی کسب و کارها و استارت آپ ها در گفت و گو با خبرنگار شبکه اطلاع رسانی راه دانا ؛ در خصوص لزوم حرکت استارت آپ ها از واسطه گری به کمک تولیدی گفت: حدود یک دهه از تولد نسل جدید می گذرد. در مورد استارت آپ ها در ایران، زمان آن رسیده است که هوشمندانه تر به گذشته نگاه کنیم و روند شکل گیری و توسعه این پدیده جدید را در کشورمان ارزیابی کنیم تا بتوانیم نتیجه را به عنوان نقشه راه موثری در اختیار کارشناسان و فعالان دنیای استارتاپ قرار دهیم. .

وی با بیان اینکه تحلیل وضعیت موجود و ارائه پیشنهادات و راهکارهای عملیاتی برای بهبود وضعیت نابسامان این حوزه ضروری است، افزود: فیلیمو، کافه بازار، الپک و … از آن خارج شده اند. مجموعه هایی که هر کدام در مقطعی توانستند نقش موثری در اقتصاد داشته باشند.

مدیرعامل موسسه فرصت در پاسخ به این سوال که آیا زمان آن نرسیده است که استارت آپ ها مدل کسب و کار خود را از واسطه ای به حمایت از تولید تغییر دهند، گفت: یکی از راه های تعیین تاثیر صنعت بر پویایی اقتصاد کشور، ارزیابی نقش صنعت است. در تولید ناخالص ملی (GDP). به عنوان مثال وقتی اقتصاد یک کشور همیشه مسئول نفت است، طبیعی است که مهم ترین امتیازات از سوی دولت و قانونگذار به فعالان نفتی داده می شود. علاوه بر این، حجم درآمدهای نفتی باعث محبوبیت عمومی مردم می شود.

شاید به همین دلیل است که امروزه بخش خصوصی به عنوان موتور محرکه بسیاری از کسب و کارها و بنگاه های کوچک و بزرگ بیش از هر زمان دیگری نیازمند حمایت دولت و حمایت مجالس قانونگذاری کشور است.

غیابی گفت: در صورتی که بستر جدید که برای حل مشکل مبادله ارزی شهروندان اپلیکیشن درون کیف پول الکترونیکی راه اندازی می کند، از حمایت نهادهایی مانند بانک مرکزی یا کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی بهره مند شود، چگونه است. خدمات و بهره‌وری آن چقدر افزایش می‌یابد؟» همچنین در صورت تسهیل فرآیند صدور مجوز و بوروکراسی برای اخذ مجوزهای لازم برای استارت‌آپ‌ها، شاهد افزایش چشمگیر کیفیت خدمات این گروه‌های اجتماعی خواهیم بود.

وی با تاکید بر اینکه پس از گذشت یک دهه از تولد استارت آپ ها، زمان نقد مشکلات اصلی بین این گروه ها و موسسات بالادستی فرا رسیده است، گفت: بی شک اکوسیستم استارت آپی در سال های اخیر توانسته با بخشی از معضلات اجتماعی مقابله کند. حل سیستم مدیریت هر دو طرف معادله به اهمیت حضور و فعالیت حرفه ای این گروه از کسب و کارها برای کشور و از نظر اقتصادی و استراتژیک اجتماعی واقف هستند، اما تفاوت قابل توجه استارتاپ ها با شرکت های بزرگ تولیدی ناشی از اشتغال زایی، صادرات است. و واردات و به طور کلی تأثیر بر تولید ناخالص داخلی در بخش شرکت های تولیدی برای نهادهای بالادستی ملموس تر و قابل دسترس تر به نظر می رسد.

یکی از اعضای کمیته مبتکران بانک های پستی گفت: در نگاه اول ایده اصلی قانونگذار در بررسی این دو حوزه این است که شرکت های تولیدی و صنعتی مانند کاله، بوتان، ماموت و … به دلیل ماهیت این حرفه و نیازهای آن، کار، فقط به فکر اشتغال باشید. «آنها سازماندهی می کنند و از طرفی برای خود ارزآوری می کنند و مهمتر از آن با تکیه بر صادرات محصول برای کشور ثروت می آفرینند. خزانه داری کشور مالیات بیشتری می پردازد و مشخص است که سودآوری بیشتری برای سیستم مدیریتی محسوب می شود، بنابراین طبیعی به نظر می رسد که این شرکت ها در صدر لیست تسهیلات ارائه شده از سوی دولت قرار بگیرند.

غیابی در پاسخ به این سوال که چگونه می توان اختلافات ساختاری و عملکردی استارت آپ ها و گروه های دانش بنیان با شرکت های تولیدی و صنعتی را برطرف کرد، گفت: دولت را ببینیم. طی 10 سال گذشته ده ها کسب و کار نوپا ایجاد شده و صدها پلتفرم آنلاین با استفاده از اپلیکیشن ها ایجاد شده است که هر کدام به نوبه خود توانسته اند در عرصه های مختلف بدنه اقتصاد کشور را تحت تاثیر قرار دهند. به عنوان مثال، اسنپ، تپسی و آلپک با مکان یابی اپلیکیشن موفق Uber موفق شده اند سیستم حمل و نقل عمومی را ساده کرده و صدها شغل ایجاد کنند.

وی افزود: می توان گفت این استارت آپ ها در چهار مولفه کلیدی و مهم دولت یعنی ایفای نقش موثر در تولید ناخالص داخلی، ایجاد اشتغال، ساماندهی برخی از مشاغل خاکستری و ثبت نشده به صورت سیستماتیک و از پیش تعیین شده موفق بوده اند. در داخل قوه مقننه و قوه مقننه توجه کنید گزینه چهارم ممکن است کمی اغراق آمیز یا نامفهوم به نظر برسد؛ اما بد نیست به این نکته توجه کنید که در حال حاضر 40 میلیون نفر در ایران زیر 40 سال هستند تعداد جوانان و اقتصاد پرنوسان در سال های اخیر، ناامیدی یکی از مهم ترین چالش های کشور است.

وی گفت: ایران با کمبود آب، بیکاری و ناامیدی دست و پنجه نرم می کند. به همین دلیل وجود استارت آپ ها را می توان ابزاری برای ایجاد اشتغال و امید قشر جوان و خوش فکر کشور دانست که برای مدیریت بسیار مهم و راهبردی تلقی می شود. استارت آپ ها با توجه به ماهیت فناورانه خود ظرفیت قابل توجهی برای برقراری ارتباط سازنده با جوانان و افراد مستعد کشور دارند، اما متاسفانه در یک نگاه متوجه می شویم که هنوز از همه فرصت های خود برای ارائه خدمات نوآورانه استفاده نکرده اند.

وی افزود: ایجاد تحول سیستماتیک در نحوه مبادله خدمات و پول و خرید و فروش سنتی از گذشته یکی از مهمترین دستاوردهای تجاری کشور است، اما سوال اینجاست که آیا این ظرفیت کامل استارت آپ هاست. آیا نمی‌توانیم با توسعه ایده‌های موجود بیشتر به روند تولید کشور کمک کنیم؟ البته می‌توانیم. دیجی کالا به‌عنوان یکی از مهم‌ترین پلتفرم‌های فروش آنلاین در کشور، یک رابط تامین‌کننده و خریدار است، هرچند به این امر کمک می‌کند. تسهیل فرآیند خرید و فروش محصولات در کشور.

مشاور اقتصادی گفت: اسنپ رابط بین راننده و مسافر با وجود اشتغال نامحدود و ساماندهی و نظارت بر کار خاکستری مسافر است که قبلا متولی سیستماتیک نداشت. این دستگاه به عنوان یکی از مهمترین بسترهای پخش فیلم در کشور، رابط بین توزیع کننده و بیننده است. کافه بازار به‌عنوان یکی از تأثیرگذارترین منابع توزیع اپلیکیشن، به‌عنوان رابطی بین توسعه‌دهندگان اپلیکیشن‌ها و کاربران، و همچنین ده‌ها اپلیکیشن و استارت‌آپ دیگر که از همان مدل کسب‌وکار به عنوان واسطه‌ها پیروی می‌کنند، عمل می‌کند.

گایابی گفت: در دنیای امروز، هر استارت آپی برای رشد کسب و کار خود و مهمتر از آن زنده نگه داشتن صنعت نیاز به نوآوری بیشتری دارد. همه این‌ها نشان‌دهنده این واقعیت است که استارت‌آپ‌ها، در عین حال که از بسیاری جهات خوب عمل می‌کنند، نمی‌توانند با تکیه بر یک مدل واسطه، سهم زیادی در تولید ناخالص داخلی داشته باشند. استارت آپ های امروزی ما معمولاً شغل ایجاد می کنند، اما در قالب اشتغال مصرف کننده.

وی افزود: پلتفرم های خرید آنلاین عموما روند خرید محصولات خارجی را تسهیل می کنند، اما کمک چندانی به تولید محصولات جدید نمی کنند. چنین مدل کسب‌وکاری می‌تواند در کوتاه‌مدت مرهمی بر زخم‌های بیکاری در جامعه باشد و جوانان کشور را امیدوار کند، اما عمدتاً دردی را دوا نمی‌کند.

گایابی با تاکید بر اینکه کار این کسب و کار درآمدزایی، سود، گردش مالی و ارتقای سطح مصرف کنندگان است، گفت: کارآفرین بخش خصوصی تمام تلاش خود را برای رفع هر چه بیشتر نیازهای نامزدهای بازار به کار گرفته است. آنها مسئول نوآوری هستند و سیستم مدیریتی است که به عنوان یک شتاب دهنده باید این مسئولیت را به گونه ای انجام دهد که قطار شرکت های نوپا در کشور راه به جایی نبرد.

این مشاور استارت آپی و اقتصادی در پاسخ به این سوال که چگونه می توان زمینه را برای ایفای نقش های مهم و کلیدی استارت آپ ها در فرآیند توسعه تولید ناخالص داخلی فراهم کرد، گفت: سلاح های راهبردی جدی در جامعه پذیرفته شده و تعامل با این اکوسیستم ضروری تلقی می شود. اما به عنوان تصمیم گیرندگان، برای رسیدن به وضعیت مطلوب چه باید بکنند؟ آنچه مسلم است این است که قانونگذاران و سیاستمداران باید سیاست های ICT و IT را اتخاذ کنند که این نوع کسب و کارها را از واسطه گری دور کند تا بتوانند بیشتر به تولید کشور کمک کنند.

وی در غیاب اینکه کدام نهادها بازیگران اصلی این سناریو هستند، می گوید: در راس همه آنها معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، پارک های علم و فناوری، شتاب دهنده های دولتی و نیمه دولتی، شرکت های سرمایه گذاری دولتی و نیمه دولتی هستند که برای توسعه تجارت الکترونیکی به رگولاتورها و مرکز بستگی دارد، وزارت صنعت و معدن، بنیاد ملی نخبگان، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات مسئولیت دارند. هر یک از آنها به طور مستقیم یا غیرمستقیم خدماتی را برای اکوسیستم پرتاب ارائه یا دریافت می کنند. بنابراین هر کدام نقشی در تغییر ریل در این حوزه دارند.

وی در غیاب مشاور استارت آپ گفت: در فرآیندهای کسب و کار به ویژه در استارت آپ های جدید بیشترین تمرکز بر روی واسطه گری است. مهم ترین دلیل این رویکرد در تجارت امروز ایران، جامعه و قانونگذار است که هر چه بیشتر کسب و کارها را به مدل واسطه ترغیب می کند.

وی در خصوص راه حل این موضوع معتقد است ادبیات مدیریت شرکت ها را به دو دسته اصلی تقسیم کرده است. شرکت های نوآور یا شرکت های نوپا و فناوری یا دانش بنیان. اولین گام در پر کردن شکاف بین مدل درآمدی حامی تولید و «واسطه‌گری»، دستیابی به درک عمیق‌تر از هم‌افزایی بین دو حوزه مبتنی بر دانش و استارت‌آپ‌ها است.

وی گفت: به نظر می رسد مشخص شده است که شرکت های دانش بنیان نباید به بازار توجه کنند و همیشه باید دانش بنیان تولید کنند. شرکت های استارت آپی فقط از طریق میانجیگری نیاز به خلق ثروت دارند، گویی نزدیکی این دو را فراموش کرده ایم. در حالی که با سیاست گذاری ها، شرکت های دانش بنیان که اغلب در حال تولید هستند، می توانند با استارت آپ هایی که به خوبی در بازاریابی و فروش بازار تبحر دارند، ارتباط برقرار کنند و از مجاورت این دو حوزه هم افزایی، ثروت ایجاد کنند.

غیابی گفت: دولت باید سیاست های قابل تاملی را برای شرکت هایی که در توسعه بازار کارآمد هستند اتخاذ و تعریف کند تا به ارتقای سطح تولید در کشور کمک کند. سیاست دیگری که می تواند توسط قانونگذاران و تصمیم گیران اجرا شود، کار روی برند ملی است. در حالی که هنوز به کالای داخلی اعتقادی نداریم، چگونه می توان یک کالای ایرانی را به مشتری عرضه کرد؟ دولت با سرمایه گذاری در برند ملی می تواند بستری ایجاد کند که استارت آپ ها از عرضه کالای ایرانی خجالت نکشند و آماده عرضه آن به مشتریان باشند.

وی افزود: «دولت می‌تواند هوشمندانه با ایجاد یک اکوسیستم استارت‌آپ، تولید را افزایش دهد. مشروط بر اینکه قبل از تولید ناخواسته یک محصول (که در نهایت منجر به مونتاژ و مونتاژ می شود) موسسات و کارگروه های تخصصی را برای مطالعه و شناسایی بازارهای داخلی، منطقه ای و جهانی تشکیل دهد تا با برنامه ریزی های از پیش تعیین شده، این امکان فراهم شود. بله، از یک اقتصاد واسطه ای به یک اقتصاد خلاق حرکت کنید.

گایابی گفت: اصلاح ساختاری و فرهنگی مسیر بسیار سختی است اما دولت و قانونگذار می توانند با تصویب قوانین حساب شده مدل کسب و کار و نظام درآمدی واسطه ای را در حوزه استارت آپ ها تغییر دهند.

انتهای پیام/