الهام روحانی: سازمان هواشناسی کشور در خصوص آلودگی هوا و افزایش غلظت آلاینده های جوی در چهار شهر پایتخت هشدار زرد داد و از پایداری جو، آلودگی هوا، رکود هوا و افزایش غلظت آلاینده های جوی خبر داد. این وضعیت جوی از بعدازظهر دیروز در تهران، کرج و اراک آغاز شده و تا بعدازظهر چهارشنبه در تهران، کرج، اراک و اصفهان ادامه دارد. این سازمان پیش‌بینی می‌کند کیفیت هوا برای گروه‌های حساس به سطوح ناسالم کاهش یابد و در صورت عدم کنترل منابع آلاینده (ثابت و متحرک) در مناطق پرتردد، هوا برای همه گروه‌ها ناسالم خواهد بود. در همین راستا، داریوش گل علیزاده، رئیس مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست، درباره علت حل نشدن معضل آلودگی هوا و تداوم آن در دهه های اخیر، می گوید: ابزارهای لازم برای اجرا. راهکارهای لازم برای مقابله با آلودگی هوا توزیع نشده و طرح جامعی با پیش بینی بودجه لازم برای مقابله با این پدیده اجرا شده است، به همین دلیل برنامه ها اغلب در قالب قوانین، مقررات یا بخشنامه های رسمی تدوین و به نوعی تبدیل می شوند. توصیه ها و تاثیری در کاهش آلودگی هوا در شهرهای بزرگ نداشته است. در زیر گزیده ای از نظرات او را می خوانید.
وظایف قانون هوای پاک به درستی انجام نشده است
گل علیزاده با تاکید بر اینکه اکثر وظایف اصلی قانون هوای پاک (مصوب سال 96 شورای اسلامی شهر) به درستی اجرا نشده است، گفت: تکالیف قانون هوای پاک که می تواند میزان آلودگی هوا را در شهرهای بزرگ کاهش دهد، گفت: این مصوبه در سال 1395 به طور کامل انجام شد. شناخته شده و منابع آن مربوط به گذشته است. از جمله این وظایف می توان به توزیع سوخت استاندارد در سراسر کشور، از رده خارج کردن خودروها و موتورسیکلت های فرسوده، توسعه و به روز رسانی ناوگان حمل و نقل عمومی، کاهش وابستگی به سوخت های فسیلی از طریق گسترش نیروگاه های تجدیدپذیر و … اشاره کرد. مواردی که در سال های گذشته اقدامات انجام شده برای اجرای آنها کافی نبوده است.
اهمیت جایگزینی مبدل کاتالیزوری در خودروها
وی افزود: به عنوان مثال در فرآیند شماره گذاری خودروهای تولید داخل و یا خودروهای وارداتی، شرکت های بازرسی مربوطه نظارت مناسبی بر رعایت استانداردهای آلایندگی تعیین شده توسط سازمان محیط زیست دارند، اما کارایی کاتالیست، جعبه و سایر قطعات مربوط به آلایندگی بسیاری از این خودروها مدتی بعد مشخص خواهد شد که با راندن آنها در شهر یا جاده از بین می رود و چون رانندگان به موقع این قطعات را تعویض نمی کنند، در واقع مدتی بعد از شماره گذاری استاندارد آلایندگی خود را از دست می دهند. .
تردد خودروهای دیزلی آلاینده در شهرها
وی در ادامه تاکید کرد: علاوه بر خودروهای بنزینی، بخش مهمی از آلودگی هوای شهرهای بزرگ ناشی از تردد خودروهای آلاینده گازوئیلی است که نقش زیادی در انتشار آلاینده های معلق کمتر از 2.5 میکرون دارند که بیشترین میزان آلودگی هوا را دارند. شاخص مهم آلودگی هوا و عمدتاً زمانی که فیلترهای جاذب دوده خودروهای دیزلی به موقع تعویض نمی شوند، آلودگی این خودروها افزایش می یابد.
فرسودگی و کمبود ناوگان حمل و نقل عمومی
گل علیزاده بابیان اینکه ناکارآمدی سیستم حمل و نقل عمومی کشور باعث تشدید آلودگی هوا در شهرهای بزرگ شده است، گفت: متأسفانه بیش از 60 درصد ناوگان حمل و نقل عمومی ایران فرسوده است و این فرسودگی به ویژه در اتوبوس های فرسوده ناوگان ناوگان نظارت بر اتوبوس های بین شهری تهران و سایر شهرهای بزرگ دیده می شود. همچنین در شهرهای بزرگ با کمبود شدید سیستم حمل و نقل عمومی مواجه هستیم و این مشکل باعث شده تا شهروندان بیشتر از خودروهای شخصی استفاده کنند و این مشکل به افزایش ترافیک و تشدید آلودگی هوا در شهرهای بزرگ دامن زده است.
94 درصد انرژی تولیدی ایران از سوخت های فسیلی است
رئیس مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان محیط زیست با تاکید بر اینکه شدت مصرف انرژی در ایران بالاتر از استانداردهای جهانی است، گفت: متاسفانه 94 درصد مبنای تولید انرژی در کشور ما سوزاندن فسیل است. سوخت سوخت و این مشکل باعث اثرات تجمعی مصرف می شود و همچنین این سوخت ها باعث افزایش آلودگی هوا در شهرهای بزرگ می شود. به گونه ای که حتی در صورت استاندارد بودن تمامی خودروهای تولیدی و سوخت توزیع شده در کشور، شدت مصرف سوخت فسیلی بالا به ویژه در شرایط وارونگی دما باعث تجمع آلاینده ها بیش از ظرفیت تهویه هوای بزرگ می شود. شهرها و این اتفاق می افتد، شاخص آلودگی هوا در شرایطی است که ناسالم به ارمغان می آورد.
وسایل نقلیه مستعمل
این مسئول ادامه داد: در حال حاضر 6.5 میلیون خودرو از 25 میلیون موتورسیکلت شماره گذاری شده و 10 میلیون موتورسیکلت از 12 میلیون موتورسیکلت شماره گذاری شده در کشورمان فرسوده هستند. این در حالی است که طبق قانون قرار بود سالانه 20 درصد خودروهای فرسوده را اسقاط کنیم اما در سال 1400 تنها 29 هزار خودروی فرسوده در ایران اسقاط شد و این آمار نشان می دهد که میزان اسقاط خودروهای فرسوده در کشور ما بسیار پایین است. وی همچنین تاکید کرد: یکی از دلایل پایین بودن نرخ اسقاط خودروهای فرسوده در کشورمان افزایش قیمت خودرو در سال های اخیر و تسهیلات اندک اسقاط است و بخشی دیگر از این مشکل ریشه در جلوگیری از واردات خودرو در کشور دارد. چند سال گذشته ; زیرا در گذشته پذیرفته بودیم که به ازای هر روی وارداتی، دو یا سه خودرو بسته به حجم موتور اسقاط شود، اما متأسفانه توقف واردات خودرو عملاً این مصوبه را باطل کرده و تعداد خودروهای اسقاط شده در کشور به شدت است. کم آورده
مبلغ وام مورد نیاز
گل علیزاده در پاسخ به سوال دیگر ایلنا درباره میزان اعتبارات مورد نیاز برای حل معضل آلودگی هوای کشورمان توضیح داد: ارزیابی که بر اساس تکالیف تعیین شده برای نهادهای مختلف در قانون هوای پاک انجام دادیم نشان می دهد که نهادهای کشور در سال 1402 برای انجام این وظایف در مجموع بیش از صد هزار میلیارد تومان نیاز است. البته علاوه بر این بودجه، 3 میلیارد دلار دیگر نیز باید برای توسعه پالایشگاه های تولید سوخت با استانداردهای جهانی یورو 4 و یورو 5 تخصیص یابد که مجموع این دو رقم نشان دهنده برآورد نیاز مالی کشور است. برای مبارزه با آلودگی هوا فقط برای یک سال..
خسارت آلودگی هوا در سال 1400; حداقل 11.3 میلیارد دلار
گل علیزاده در بخشی دیگر از سخنان خود با تشریح خسارت های مالی ناشی از تداوم آلودگی هوا در کشور گفت: وزارت بهداشت موظف است هر ساله بر اساس قانون هوای پاک خسارت بهداشتی ناشی از آلودگی هوا را برآورد کند. در این راستا این وزارتخانه در سال 1400 در 27 شهر بزرگ دارای هوای آلوده کشور با جمعیتی حدود 35 میلیون نفر نظرسنجی انجام داد. بر اساس این بررسی تعداد مرگ و میرهای ثبت شده بر اثر آلودگی هوا در این 27 شهر در سال گذشته بیش از 20 هزار نفر بوده است و بر اساس آمار وزارت بهداشت، خسارت معادل این مرگ ها در کشور 11.3 میلیارد دلار برآورد شده است. البته در این تحقیق تنها مرگ و میر مربوط به ذرات معلق کوچکتر از 2.5 میکرون مورد بررسی قرار گرفت و اگر آلاینده های گازی و ذرات معلق کوچکتر از 10 میکرون (گرد و غبار) نیز در نظر گرفته شوند، قطعاً مرگ و میر ناشی از آلودگی هوا بیشتر از شماره از سوی وزارت بهداشت اعلام خواهد شد.
وی تصریح کرد: هرچه حساب کنیم متوجه می شویم که بودجه مورد نیاز برای مقابله با آلودگی هوا کمتر از میزان آسیب های اقتصادی و اجتماعی ناشی از تداوم این پدیده در کشورمان است و بنابراین باید سرمایه گذاری و تخصیص بدهیم. اعتبارات لازم برای حل معضل آلودگی هوا از نظر مالی کاملا اقتصادی خواهد بود. همچنین باید توجه داشت که حل معضل آلودگی هوا تنها نیازمند اعتبارات بالا نیست، بلکه با تغییر برخی رویکردهای مدیریتی و اجرایی می توان به کاهش میزان انتشار آلاینده ها در شهرهای بزرگ کمک کرد.