وابستگی اقتصادی پهلوی/ایران در زمان پهلوی لنگ سنار سه پادشاهی بود.

* رویای «تمدن بزرگ» محمدرضا، ایران را بی تمدن کرد

تمدن بزرگ آرزویی بود که محمدرضا پهلوی بدون در نظر گرفتن نیروی انسانی و زیرساخت های کشور به تقلید از غربی ها در سر داشت و به همین منظور توسعه صنعتی را در دستور کار خود قرار داد و این تصمیم بسیار عجولانه و غیرمتعارف بود. . سفیر فعلی آمریکا نگرانی خود را در این زمینه اعلام کرده و از وزارت خارجه آمریکا درخواست می کند تا یکی از کارشناسان اقتصادی آمریکا را برای بررسی مشکلات و نتایج برنامه های اقتصادی و صنعتی ایران به تهران بفرستد.

وابستگی صنعتی ایران به ابرقدرتها به حدی بود که حتی تأسیس و اداره صنعت ایران نیز وابسته و تحت نظارت غربیها بود. به عنوان مثال می توان به تأسیس اداره برق تهران با کمک بلژیکی ها، واگذاری اکتشاف و استخراج برخی معادن به شرکت های هلندی، مقامات آلمانی در صنعت نساجی، احداث راه آهن توسط آمریکایی ها، ایجاد جنگلداری توسط آمریکایی ها اشاره کرد. اتریشی ها و ایجاد کارخانه قند از شرکت هایی از آلمان و چکسلواکی نشان داد.

توسعه صنعتی در دوران پهلوی تنها وابستگی و عقب ماندگی کشور را از بین برد و نه تنها پیشرفتی حاصل نشد، بلکه واردات کالاهای صنعتی به کشور در دوران پهلوی افزایش چشمگیری یافت.

واردات بی رویه ناشی از افزایش بی سابقه قیمت نفت و افزایش تقاضای داخلی؛ ضربه نهایی را به این توسعه نابرابر وارد کرد، به طوری که در سال های 1951-1957 واردات کالا از 2570 میلیون دلار به 14626 میلیون دلار رسید.

توجیه عدم پیشرفت در آموزش و پرورش و صنعت پذیرفته نشد و در این میان نه تنها سازندگی و توسعه کشور بهبود نیافت، بلکه وضعیت کشور رو به وخامت گذاشت.

* موریس کندسن آمریکایی پایه و اساس علوم مدنی پهلوی اول را گذاشت

پس از جنگ جهانی دوم، نیاز کشور به پیشرفت، تدوین برنامه های توسعه ای متعددی را ایجاب می کرد، اما کمبود متخصصان داخلی، گروهی از اقتصاددانان آمریکایی از شرکت موریس کندسون را بر آن داشت تا در آذرماه 1325 مطالعاتی در مورد منابع و ظرفیت اقتصادی ایران انجام دهند. طرح ساخت و ساز کشور و در نهایت این مطالعات مبنای اولین طرح ساختمانی کشور قرار گرفت.

در حوزه آب شرب، در پایان برنامه پنجم، 17 میلیون نفر از جمعیت شهری کشور باید به آب مطمئن دسترسی داشته باشند، اما تا پایان سال 1357 تنها 12 میلیون نفر از این فرصت برخوردار بودند.

در آن زمان که اکثر جمعیت ایران در روستاها زندگی می کردند و آب و فاضلاب محدود به مناطق شهری بود، از 17.5 میلیون نفر ساکن در شهرهای کشور تنها 6.74 درصد از خدمات آب و 8.5 درصد از خدمات فاضلاب برخوردار بودند. .

در زمینه راه و راهسازی به راههای ارتباطی به ویژه در روستاها توجه خاصی نمی شد به طوری که در اواخر حکومت پهلوی تنها 9785 کیلومتر راه روستایی وجود داشت که درصد کمی از آن آسفالت بود.

در حمل و نقل ریلی علاوه بر اینکه خطوطی مانند راه آهن شمال-جنوب برای اهداف سیاسی دولت های استعماری احداث شد، در سال 1357 طول کل خطوط اصلی شبکه ریلی کشور به 4568 کیلومتر رسید.

و همچنان این سوال مهم مطرح است که آیا تلاش غربی ها در ایران برای زیرساخت های راه آهن کشور، صنایع مهم کشور و … برای مردم ایران و آرامش و رفاه آنها بوده است یا برای بهره برداری از منابع کشور و آیا آفریقایی شدن ایران بود؟

انتهای پیام/