ساعت: 09:47
تاریخ انتشار: 1401/06/17
کد خبر: 1895964
هفدهم شهریور 1357 یا جمعه سیاه، روزی بود که مردم ایران علیه رژیم طاغوت متحد شدند و زمینه برای سقوط رژیم پهلوی فراهم شد.
به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا ؛ به گزارش مرات؛ قیام هفده شهریور نقطه عطفی در مبارزه مردم علیه رژیم پهلوی و جدایی نهایی ملت از حکومت ظالم و فاسد پهلوی بود.
این رویداد عاملی مؤثر در تقویت عزم و اراده، اتحاد تمامی نیروهای مخالف رژیم پهلوی و تشدید مبارزات مردمی و تسریع در سقوط رژیم پهلوی تلقی می شود.
شعله های خشم مردمی علیه رژیم غاصب پهلوی در سال های اخیر به تدریج شعله ور شد و اعتراضات مردمی را برانگیخت، اما پس از قیام 28 دی قم، مردم تبریز در اربعین شهدای قم و مردم یزد نیز در مراسم اربعین شهدای قم شرکت کردند. اربعین شهدای تبریز و پس از این موج اعتراضات مردمی علیه حکومت روز به روز بیشتر شد و سپس سیاست خونین سرکوب رژیم تا اواسط تابستان 1357 بسیار شدید بود.
در اواسط تابستان 1357 از شدت و دامنه اعتراضات و فعالیت مخالفان به میزان قابل توجهی کاسته شد و در تیرماه همان سال اوضاع کشور به کلی آرام شد.
در این دوره شاه ابتکار عمل را به دست گرفت و کاملاً بر اوضاع مسلط شد و معتقد بود که خطر جدی رژیم را تهدید نمی کند، بنابراین در پایان این دوره در مصاحبه ای اظهار داشت: «هیچ نیرویی نمی تواند او را برکنار کند.» اما با آتش سوزی سینما «رکس آبادان» آتش خشم مردمی دوباره شعله ور شد و در جمعه سیاه به اوج خود رسید.
اوج وحشی گری رژیم پهلوی با دستکاری اسناد و آمار کشته ها و مجروحان، اگرچه پنهان مانده است، اما نگاهی به خاطرات بازماندگان و افزایش اعتراضات مردمی پس از آن روز، جنایات آنان را تایید می کند. .
محمدرضا شاه بزرگترین مصدوم حادثه هفدهم شهریور است
مصطفی جوان نویسنده و پژوهشگر تاریخ معاصر پژو در گفتگو با خبرنگار مرات درباره علت قیام هفده شهریور گفت: سال های پایانی رژیم پهلوی سال های پرچالش و بحرانی برای رژیم پهلوی و حوادثی بود که در آن رخ داد. رژیم مردم را تحریک کرد، خشم مردم را برانگیخت و این باعث شد که آنها چندین برابر قاطعانه به رژیم پاسخ دهند.
وی در ادامه افزود: در 16 شهریور سال 57 مصادف با عید سعید فطر، مردم راهپیمایی پرشوری را ترتیب دادند و از آنجا برنامه ریزی برای راهپیمایی دیگری در 17 شهریور برای احقاق حق دولت شریف امامی انجام شد.
این پژوهشگر تاریخی همچنین تصریح کرد: رژیم پهلوی برای جلوگیری از تحریک بیشتر مردم تصمیم به سرکوب این قیام گرفت و اطلاعیه ای برای جلوگیری از تردد مردم صادر کرد، اما بنا به دستور شاه سپهبد مقدم اویس را فرمانده نظامی کرد. تهران و در واقع این مرد به گارد شاهنشاهی دستور می دهد تا واحدهایی از تجهیزات نظامی را به میدان ژاله سابق بیاورند.
این نویسنده و مورخ معاصر با بیان اینکه رژیم به دنبال سرکوب غافلگیرانه حرکت انقلابی مردم بود، اظهار داشت: مردم از اعلامیه حکومت نظامی به دلیل دیر انتشار اطلاعی نداشتند و صبح روز بعد وحشیانه از ناحیه مورد حمله قرار گرفتند. زمین و هوا مورد اصابت گلوله قرار گرفتند و در کمتر از چند دقیقه صدها نفر مجروح و کشته شدند.
وی قیام مردم در روز جمعه سیاه را نقطه عطفی در پیروزی انقلاب می داند و می افزاید: تا این واقعه گروه هایی از مردم همچنان در حال دفاع از سلطنت بودند و با این کشتار شاه راه صلح را مسدود کرد و بزرگترین قربانی جمعه سیاه خود پادشاه بود، پس از این ماجرا مردم با پیام امام به خیابان‌ها ریختند، اعتصاب‌ها و قفل‌ها رخ داد و در واقع یک حرکت فراگیر ایجاد شد.
جوان یادآور شد: رژیم پهلوی تعداد کشته شدگان را 87 نفر و مجروحان را 205 نفر اعلام کرد. بعد از مدتی آمار کشته شدگان تغییر کرد و فرمانداری نظامی در اطلاعیه ای اعلام کرد که 58 نفر کشته و 205 نفر زخمی شده اند و دو روز بعد قوه قضاییه اعلام کرد تعداد کشته ها به 95 نفر رسیده است، آن روز زیاد بود اما هر چه بود. این است، هنوز هم تعداد بالایی را شامل می شود.
جمعه سیاه راه را برای آشتی ملی بین مردم و ظالم بست
علیرضا کهکن کارشناس مسائل سیاسی در گفتگو با خبرنگار مرات ضمن اشاره به اوج شرارت رژیم پهلوی در جمعه سیاه گفت: اعتراضات مردم در سال 57 جدی تر بود و حادثه جمعه سیاه یک عطف بود. نقطه‌ای در تاریخ پیروزی انقلاب اسلامی به دلیل خشونت بی‌سابقه رژیم پهلوی».
این کارشناس سیاسی در ادامه خاطرنشان کرد: راهپیمایی ها در قم، مشهد و تبریز نیز با خشونت همراه بود، اما در هفدهم شهریور حمام خون عجیبی رخ داد و نظام به همه ثابت کرد که برای دفاع از خود از هیچ خشونتی ابایی ندارد.
کوهن حادثه هفدهم شهریور را سرآغاز رهبری بلامنازع امام خمینی (ره) می داند و می افزاید: بعد از این واقعه، دید وسیع امام خمینی(ره) به تبیین ماجرا پرداخت و مقصر اصلی یعنی رژیم پهلوی را نشان داد که از این رو بسیار مهم است. .
این کارشناس سیاسی یکی از دلایل کتمان حقیقت توسط رژیم پهلوی در اعلام آمار کشته شدگان این حادثه را به دلیل تسلط رژیم پهلوی بر شرایط وقت دانست و افزود: هنوز قبور بی نشان وجود دارد. از این شهدا در بهشت زهرا و با مراجعه به عکس سردخانه ها می توان به تعداد بسیار بالاتر از این تعداد دست یافت.
وی در نهایت هدف رژیم پهلوی را تطهیر خود و تغییر تاریخ به نفع خود دانست و اظهار داشت: رژیم پهلوی اقدامات وحشیانه ای را علیه مردم خود انجام داد و به عنوان مثال زمانی که قذافی در سال 2011 از مسلسل در هواپیما برای کشتار مردم استفاده کرد. بر این اساس مصوبه شورای امنیت صادر شد، اما رژیم پهلوی مردم خودش را هم تیرباران کرد و صدای اعتراض مردم را نشنید.
قیام 17 سپتامبر پاسخی خردکننده به سیاست مشت آهنین آمریکا بود
یعقوب توکلی مورخ، محقق و استاد دانشگاه در گفتگو با خبرنگار مرات درباره علت شکل گیری قیام 17 شهریور گفت: انقلاب اسلامی در ایران از کانون های تظاهرات در روستاها و شهرها آغاز شد و از آنجا آتش خشم مردم به شهرهای بزرگ و تهران سرایت کرد
توکلی در ادامه افزود: این انقلاب نه تنها علیه یک نفر یعنی محمدرضا شاه، بلکه علیه یک نظام حکومتی فاسد و رباخوار و شاهانی بود که در سراسر ایران شکل گرفته بود.
این مورخ معاصر در ادامه می افزاید: پس از سرایت اعتراضات و تظاهرات مردمی به تهران، روز 22 شهریور مراسم عید سعید فطر به امامت شهید مفتح در قیطریه برگزار شد و راهپیمایی بسیار گسترده ای در آن منطقه به صورت مسالمت آمیز برگزار شد. مردم سربازها هم گل دادند اما این راهپیمایی رژیم پهلوی را به وحشت انداخت.
توکلی در خصوص تشکیل راهپیمایی هفدهم شهریور نیز گفت: پس از این اتفاق علمای بزرگی چون شهید بهشتی و شهید محلاتی تصمیم گرفتند تا این راهپیمایی ها را به صورت مسالمت آمیز ادامه دهند تا به نتیجه برسند به طوری که در روز 16 شهریور با وجود اینکه رژیم اعلام کرده بود تجمع نخواهد داشت، مردم به خیابان ها ریختند و راهپیمایی بسیار بزرگی را که به سمت میدان شهیاد (آزادی) بود ترتیب دادند.
این مورخ و پژوهشگر تاریخ بیان کرد: دولت با انتصاب شریف امامی به دنبال آشتی ملی بود، اما شکاف ایجاد شده بین دولت و مردم به دلیل کشتار مردم در قیام 17 شهریور بسیار عمیق شد و در واقع با این قیام شکاف ایجاد شد. حکومت در آن به مردم ارائه شد و محمدرضا پهلوی اگر می خواست این خلأ را پر کند فقط با خون پر می کرد و راهی برای کاهش آن پیشنهاد نمی کرد.
وی با اشاره به اینکه واقعه هفده شهریور درگیری بین اندیشه آشتی ملی رژیم پهلوی و سیاست مشت آهنین شورای امنیت ملی آمریکا بود، تصریح کرد: قیام هفدهم شهریور این ادعا را که «قدرت های بزرگ … همانطور که آمریکا تاریخ را شکل می دهد.» بازی آمریکا را باطل و مختل کردند به گونه ای که آنها (آمریکایی ها) نتوانستند فریاد مردم را خاموش کنند و به نیت خود عمل کنند.
وی در پایان یکی دیگر از دلایل شکل گیری قیام هفده شهریور را اینگونه بیان کرد: شاید یکی از دلایل آن این بود که در وهله اول اکثر بچه های مذهبی عمدتاً در این منطقه و اطراف خیابان ایران، میدان خراسان و نظام آباد حضور داشتند و در طول دوران. روزهای قبل بیشترین تراکم تظاهرات در این منطقه بود و ثانیاً درس تفسیر علامه یحیی نوری که در این منطقه برگزار شد می تواند یکی از دلایل و زمینه های تجمع باشد.
انتهای پیام/