سه ماه از سال 1402 می گذرد و در همین مدت کوتاه افزایش سریع قیمت ها باعث تغییرات عمده در داده های اقتصادی شده است. در روزهای اخیر آمارهای جدیدی از شاخص هایی مانند رقم خط فقر و سطح خط فقر منتشر شده است که نشان می دهد اعداد مبنا در مذاکرات دستمزد 1402 کارگر با واقعیت ها مطابقت ندارد.
اخیراً مرکز پژوهش‌های مجلس اعلام کرد که این نرخ در یک دهه از ۱۹ درصد به بیش از ۳۰ درصد رسیده است و در واقع بیش از ۳۰ درصد جمعیت زیر خط فقر هستند و بر اساس حداقل استانداردها فقیر محسوب می‌شوند. در همان زمان، 4 خرداد، یکی از اعضای کمیسیون اقتصادی مجلس خط فقر در تهران را 30 میلیون تومان اعلام کرد.
بر اساس گزارش مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی، نزدیک به 30 میلیون نفر زیر خط فقر زندگی می کنند، در حالی که بر اساس همین گزارش، حدود 3 میلیون خانوار در فقر مطلق هستند. اگر بر اساس آخرین داده های مرکز آمار ایران، متوسط بعد خانواده در کشور را 3.3 نفر فرض کنیم، امروز جمعیتی بالغ بر 9 میلیون و 900 هزار نفر در کشور در فقر مطلق و به بیان ساده قرار دارند. نزدیک به 10 میلیون نفر از تامین اولیه ترین نیازها محروم هستند، غذا و مسکن نمی تواند و نمی تواند کالری مورد نیاز زندگی روزمره را تامین کند.
باقری بنابی: عاجل باید برای رفع مشکلات ناشی از فقر هر چه سریعتر چاره ای اندیشید وگرنه شاهد تورم وحشتناکی به خصوص برای طبقه متوسط خواهیم بود.
آمار خط فقر اعلام شده توسط محمد باقری بنابی، عضو کمیسیون اقتصادی و نماینده بناب در مجلس نیز ثابت می کند که حداقل دستمزد کارگران با احتساب تمامی مزایا کمتر از یک سوم خط فقر در تهران است.
این عضو کمیسیون اقتصادی مجلس در این خصوص با بیان اینکه «خط فقر در تهران به 30 میلیون تومان رسیده است»، اظهار داشت: با توجه به تورمی که در یکی دو سال اخیر ایجاد شده، به نظر می رسد خط فقر در تهران به 30 میلیون تومان رسیده است. فقر در تهران 30 میلیون تومان است با توجه به شرایط مسکن، اجاره بها، معیشت و تورم، مشاهده می کنیم که طبقه متوسط جامعه در تهران یا شهرهای همجوار عملا به سمت حاشیه نشینی سوق داده می شود و به همین دلیل می توان شاهد بسیاری از مسائل اجتماعی و اجتماعی بود. مشکلات سیاسی در آینده ای نه چندان دور.
باقری بنایی هشدار داد: برای رفع این مشکلات باید هرچه سریعتر چاره اندیشی کنیم، در غیر این صورت شاهد تورم وحشتناکی به ویژه برای طبقه متوسط خواهیم بود. راهکارهایی مانند جذب سرمایه گذار خارجی و تولید سرمایه داخلی شاید برای حل مشکلات ایران مناسب باشد.
خانواده با دو کارگر
که زیر خط فقر هستند
این ارقام با توجه به اینکه حداقل دستمزد با همه کمک هزینه ها در صورت پرداخت به کارگران واجد شرایط و بیمه شده حدود 9 میلیون تومان و به زبان ساده خط فقر در تهران 30 میلیون تومان است اما دستمزد و مزایا 1 است، نگران کننده است. میلیون تومان کمتر از یک سوم خط فقر!
خانواده ای با دو کارگر قادر به تامین نیازهای ساده زندگی اعم از غذا، مسکن و تحصیل نیست و به طور کلی نمی توان زندگی را با شغل دستمزدی اداره کرد و البته این موضوع محدود به تهران و شهرهای بزرگ نیست. .
در این شرایط، اگر فرض کنیم در یک خانواده کارگری دو کارگر وجود داشته باشد، یکی کارگر معمولی و دیگری کارگر متوسط یا معلم رسمی با درآمد 12 میلیون تومانی، کل درآمد این دو نفر خواهد بود. 21 میلیون تومان باشد که باز هم 9 میلیون برابر است با حقوق یک کارگر کامل کمتر از خط فقر در تهران!
جالب اینجاست که در مذاکرات دستمزد سال 1402، نمایندگان دولت و کارفرما به پذیرش ارقام کارگروه خط فقر که در آن زمان بسیار حداقلی و 18 میلیون تومان بود، به عنوان حداقل سبد حمایتی خانواده های کارگری بسنده نکردند. و پس از هفته ها بحث و جدل به رقم 13 میلیون و 400 هزار تومان برای حداقل نرخ سبد حمایتی خانوار (موضوع بند دوم ماده 41 قانون کار) رسیدند و جالبتر اینکه انجام دادند. حتی همان رقم 13 میلیون تومانی را به عنوان «مبنای تعیین حداقل دستمزد در سال 1402» نپذیرفتند و در نهایت دستمزد و درآمدهای ترکیبی 9 میلیون تومان تعیین شد.
اکنون سه ماه از پایان اختلافات مزدی که مورد انتقاد بسیاری از کارگران قرار گرفت می گذرد، یکی از اعضای کمیسیون اقتصادی مجلس از خط فقر 30 میلیون تومانی در تهران خبر می دهد، خط فقری که با توجه به میانگین اجاره بهای خانه تو تهران بین تا 20 میلیون تومن هست نه حداکثر و نه دستی حساب میشه!
شما نمی توانید با دستمزد زندگی کنید
بهرام حسینی نژاد، فعال کارگری و دبیر سابق اتحادیه کارگران معدن چادرملوی یزد درباره این رقم اعلام شده و میزان مطابقت آن با واقعیت می گوید: به نظر من رقم واقعی خط فقر در پایتخت بیش از 30 میلیون تومان است. فقط مبلغ اجاره خانه را می بینید! اگر مبلغ ودیعه مسکن را در نظر بگیریم، نرخ اجاره یک آپارتمان کوچک 60 متری در مرکز تهران کمتر از 15 میلیون تومان در ماه نیست.
به گفته این فعال کارگری، خانواده ای با دو نفر کارگر قادر به تامین مایحتاج ساده زندگی اعم از غذا، مسکن و تحصیل نیست و به طور کلی نمی توان زندگی را با کار دستمزدی اداره کرد و البته این هم نیست. مشکل محدود به تهران و شهرهای بزرگ است.
بر اساس آخرین محاسبات کمیسیون دستمزد مرکز عالی شوراهای اسلامی کار کشور، اختلاف خط فقر در تهران و شهرستان ها بین 15 تا 20 درصد است که به دلیل تفاوت اجاره بهای مسکن است. در غیر این صورت هزینه غذا، درمان و سایر اجزا تفاوت چندانی با هم ندارند. با این محاسبه وقتی خط فقر در تهران 30 میلیون تومان است با احتساب اختلاف 20 درصد، خط فقر شهری حدود 24 میلیون تومان است.
در واقع اگر در یک خانواده شهری دو کارگر وجود داشته باشد و هر کدام 10 میلیون تومان در ماه حقوق بگیرند، باز هم نمی توانند پاسخگوی نیازهای یک زندگی آبرومندانه باشند. در چنین شرایطی، فعالان برخی موسسات به ظاهر خیریه و نمایندگان نئولیبرالیسم همچنان به دنبال شکستن حداقل دستمزد در سراسر کشور هستند و معتقدند با حداقل دستمزد مصوب شورای عالی کار، زندگی می تواند در شهرها بچرخد.