روز جدید سرویس سیاسی انصاف نیوز: زنان و مسائل مربوط به آنها محور اصلی اعتراضات اخیر در کشور بوده و به نمادی برای مطالبات دیگر معترضان تبدیل شده است. نکته اصلی و نمادین در آغاز این اعتراضات دستگیری دختر جوان پرابهام توسط گشت ارشاد و مرگ مشکوک وی در بازداشتگاه وزرا بود. پیش از شروع این اعتراضات و حضور پررنگ یگان ویژه در مراکز اصلی شهرها، گشت ارشاد حضور فعال و مستمری در این مکان ها داشت، اما اکنون چند هفته ای از مفقود شدن وانت های گشت ارشاد می گذرد. این رصد انگیزه ای شد برای تهیه گزارشی از مشاهدات واقعی مردم و نظرات آنها در این روزهای گرم.
سیاره زهره
ناهید، متولد 1953، یک پسر تحویل دهنده مترو بود. زنی که به گفته خودش و با تایید دوستانش قبل از اتفاقات بازداشتگاه وزیر و آخرین تجمعات مردمی با حجاب سخت اما بدون چتر چون با این شغل چتر به راحتی نمی شود. !
صدایش خفه، اما واضح و بلند بود. او از شرایط و سیاست های موجود به ستوه آمده بود و در پاسخ به پرسش ها از همه چیز گلایه داشت. برادرش از جانبازان جنگ هشت ساله عراق و ایران بود و گفت: یوونا در آن زمان برای دفاع از ناموس این مملکت رفت، حالا چرا باید از مشهد چنین خبری بشنویم؟ یا چرا آقای علم الهادی چنین اظهارنظرهایی می کند؟
او به منابع خبری که دنبال می‌کرد، قاطعانه اعتماد کرد و استدلال کرد که اگر این خبر کذب است، چرا آن را تکذیب نمی‌کنند و برای مردم روشن نمی‌کنند؟! از او پرسیدم اگر این کار را بکنند، باور می کنی؟ با قاطعیت گفت: نه! پرسیدم چگونه و از چه طریق می توان اعتماد شما را بازگرداند؟ گفت: نمی شود، چون سال هاست که دروغ می گویند و دروغ دروغ می آورد!
ناهید با حضور و ادامه حیات گشت ارشاد به این شکل مخالف بود و فقط پوشش بسیار نامتعارف را در خور تذکر می دانست و آن هم در حد ذکر زبانی! وی همچنین تاکید کرد که چنین مواردی را در محیط خود بسیار کم دیده است و انتخاب نوع حجاب خارج از این موارد را انتخاب افراد و در محدوده آزادی آنها می داند. ناهید گفت که از این اعتراضات به هیچ وجه زن گشتی در شهر ندیده است. ظاهراً تعداد افرادی که دیگر روسری نمی‌پوشند افزایش یافته است و حتی شکل اعتراض زنان را به خود گرفته است.
او اعتراضات و مطالبات مردم را صحیح می داند و تاکید می کند که حتما پس از اتمام کارهای ناتمام خود در این تجمعات حضور داشته است.
نیکتا و سانیا
آنها متولد 1983 و دانش آموز دبیرستان هستند. هر دو مخالف گشت ارشاد بودند و حتی پوشش های بسیار نامتعارف را انتخاب مردم می دانستند و هیچکس حق دخالت یا سلب این حق انتخاب را از دیگری ندارد. نیکتا گفت: به نظر من اگر حجاب آزاد شود، افراد کمی هستند که لباس متفاوتی با سایر افراد جامعه و فرهنگ ما بپوشند. اینها از نظر روحی نیز چندان سالم نیستند. نیکتا و سارینا از فیلتر شدن تلگرام گلایه داشتند که برای نظرسنجی هایشان مشکل ساز شد.
اعتراضات مردمی را اجتناب ناپذیر می دانستند زیرا مردم در شرایط سخت تحت فشار مضاعف هستند! از آنها در مورد مشارکت نوجوانان در هر اعتراض یا حرکتی که جانشان در خطر است پرسیدم. سارینا فکر می کند والدین باید آنها را از آن فضا دور نگه دارند، اما این حق آنهاست. نیکتا اینطور جواب داد: چطور در 9 سالگی حق ازدواج دارند ولی حق اعتراض ندارند؟
زهرا
با زهرا در اتوبوس در حال بازگشت از محل کار به خانه مصاحبه ای داشتیم. نقابش برداشته بود. او می گفت رعایت حجاب برایش سخت نیست، اما حالا آن را نوعی اعتراض می داند. «این اعتراض زنانه! زهرا می گفت: من جلوی ماموره تو شهر روسری هم سرم نمی شه!… (با خنده) داشتم تو همون خیابون می رفتم که یکی بهم مسخره کرد. لیسانس علوم سیاسی از دانشگاه شهید بهشتی. به دلیل بازار کار در این رشته، مدرک لیسانس و فوق لیسانس مهندسی پزشکی را گرفت. او گلایه داشت که پس از ده سال درس خواندن و هر روز دیر کار کردن، باز هم دخل و خرجش با هم مطابقت نداشت. تنها دلیلی که مهاجرت نکردم خانواده بود!
زهرا معتقد بود که اعتماد مردم به این راحتی ها بر نمی گردد و به همین دلیل صدوسیما را در زندگی خود مثال زد: «وقتی کوچکتر بودم، صداوسیما در خانواده ما پذیرفته شد. من برای لیسانس به تهران آمدم و در سال 1387 اتفاقات را در خیابان دیدم. تلویزیون چیزی را نشان می داد. خیابان چیز دیگری است! چشمانم به واقعیت باز شد!»
زهرا با بیان اینکه حجاب از یک سو به نماد ظاهر رسمی تبدیل شده است و از سوی دیگر تاکید بیشتر بر آن در این شرایط، تهدیدی برای همین ظاهر است و با تکیه بر این استدلال، ابراز امیدواری کرد. دیگر وانت گشت ارشاد را در شهر نبینم.
حدیث و غزاله
متولد 1973 و 1976 هر دو چادر بودند. حدیس معلم عربی دبیرستان و غزاله دانش آموز بود. آنها همچنین یک تجارت اینترنتی داشتند. آنها از فیلترینگ گلایه داشتند، اما معتقد بودند که اگر پلتفرم های ایرانی قوی شوند، می توانند جایگزین خارجی ها شوند. حدیث در حالی که خیمه اش را مرتب می کرد تاکید کرد که گشت ارشادی را اصلا قبول ندارد و می تواند جایگزین محدودیت های اجتماعی برای افراد باشد. فرانسه هم به عنوان مصداق زیر پا گذاشتن این شرایط می دانست که محجبه ها در آن کشور جریمه می پردازند! غزاله نیز با او موافق بود و همچنین گفت: تعداد افرادی که روسری نمی پوشند زیاد شده است; قبلا اعتراضی نبود الان اعتراض هست! نباید فضای دوقطبی و نفرت ایجاد می کردند.
از غزاله پرسیدم اگر کسی حجاب اسلامی یا چیزی نزدیک به آن را نمی‌خواهد و می‌خواهد حجاب سنتی داشته باشد، تکلیفش چیست؟! خیلی کوتاه پاسخ داد: بالاخره در جامعه اسلامی زندگی می کنند، باید قبول کنند! حدیث و غزاله فاصله حجاب اسلامی با «پوشش» غیر تحریک آمیز را حق انتخاب مردم می دانند. حدیث به دلیل ماهیت کار او مثال های بیشتری می آورد; در مورد اجباری بودن حجاب (پوشش غیر محرک) زنان بر مردان نیز جامعه مصداق بارز داشت که آن را منطقی و اجتناب ناپذیر می‌دانست. گفت: شیر به طبعش در برابر گوشت رفتار می کند!
در حدیث اعتراضات اخیر مردم آمده است که بین احتجاج و قیام فرق است و نباید در جامعه کارهای تحریک آمیز انجام داد. در این مورد، گروهی را مثال می زند که با دوستانش جلوی سفارت انگلیس شرکت کردند و به صورت نمادین به سمت سفارت پوشک انداختند! وی خاطرنشان کرد: در آنجا پلیس در مقابل جمعیت ایستاده بود و اگر کسی جلو می رفت با آنها به شدت برخورد می شد! غزاله درباره تجمعات این روزها گفت: مادرم بارها به من گفت که اگر به هزینه ها اعتراض می کردم شرکت می کردم اما نه الان با این مطالبات! ما هم به شرایط اقتصادی معترضیم!
در این بین حدیث و غزاله نیز بر لزوم بی طرفی رسانه ها تاکید کردند; در این مورد، حدیث الجزیره را مثال می‌زند.
نه به
یک پیراهن گشاد با آستین کوتاه پوشیده بود و روسری از سرش افتاده بود. او در دوران دانشجویی در یک انجمن مستقل با سیاست اصلاح طلبان فعال سیاسی می کرد و اکنون به دنبال اصلاحات بود. اصلاح طلبان زیادی در قدرت غرق می شوند، اما من در جایی کار کردم که واقعاً در کنار مردم بود، اما چه فایده؟ نسل ما و حتی بعد از ما تلاش زیادی برای اصلاح کردند. جواب نداد! اما امیدوارم حالا که اینطور است، طرفین تسلیم خواسته های خود شوند». ندا معتقد است افزایش پوشش زنان در این دوران نوعی اعتراض بود.
مینو
او یک پیرزن مینوی متولد سال 43 بود. او از روش ها و روش های حکومت برای مذهبی کردن مردم بسیار ناامید شده بود و می گفت: «با وجود اینکه به حجاب اعتقاد دارم، اما اگر شرایط را داشتم، نشان می دادم که به این رفتار اعتراض دارم. او که ظاهراً در خانواده‌ای مذهبی بزرگ شده بود، معتقد بود افرادی که نسل‌هایشان آنها را به حجاب تشویق می‌کنند یا حتی آنها را مجبور به رعایت حجاب می‌کنند، مقید به اصولی فراتر از مظاهر دین و حجاب و افرادی هستند که حجاب دارند. بنابراین در حال حاضر، به همین دلیل بی اثر هستند و حتی نتیجه معکوس می دهند.
این گزارش از مصاحبه سه روزه خبرنگار انصاف نیوز با بانوانی در مشاغل، طبقات و سنین مختلف در ایستگاه های مترو و اتوبوس تهران انتخاب شده است. پاسخی که در تمام این گفتگوها به طرز عجیبی تکرار می شد این بود که تمام زنانی که سوژه این مصاحبه ها بودند حداقل با شیوه فعلی گشت زنی مخالف بودند.