هیثم بن طارق آل سعید سلطان عمان امروز یکشنبه 16 خرداد در پاسخ به دعوت سیدابراهیم رئیسی رئیس جمهور کشورمان برای سفری دو روزه به تهران سفر کرد.
اگرچه این سفر اولین سفر هیثم بن طارق آل سعید به عنوان سلطان عمان به ایران است، اما وی پیش از این در مراسم تحلیف حسن روحانی، رئیس جمهور وقت، به عنوان نماینده پادشاه این کشور در سال 2016 شرکت کرده بود.
اولین سفر به عنوان سلطان عمان
هیثم بن طارق آل سعید 69 ساله است. او در 11 ژانویه 2020 پس از مرگ پسر عمویش سلطان قابوس و بنا به وصیت او بر تخت سلطنت نشست. سلطان قابوس که در سال 1349 با کودتای مسالمت آمیز و بدون خونریزی پدرش را برکنار کرد و به تبعید فرستاد، اداره امور عمان را بر عهده داشت. وی در ۲۱ دسامبر ۲۰۱۸ پس از یک دوره بیماری که در ۷۹ سالگی پس از ۵۰ سال حکومت عمان به سرطان روده بزرگ مبتلا شده بود، درگذشت. سلطان قابوس قدیمی ترین شخصیت در میان حاکمان کشورهای عربی بود. مدت کوتاهی پس از روی کار آمدن سلطان قابوس، او با شورش های چپ در استان ظفار عمان مواجه شد، اما توانست با حمایت نظام سیاسی ایران در آن زمان بر آنها غلبه کند. قابوس یکی از محبوب ترین رهبران جهان عرب در میان مردم خود بود. در طول حکومت 50 ساله او، شکاف طبقاتی و اجتماعی در عمان نسبت به بسیاری از کشورهای عربی باریکتر بود و روند مدرنیزاسیون با آسیب و محرومیت شدید اجتماعی همراه نبود.
هیثم بن طارق آل سعید، سلطان کنونی عمان، یکی از اعضای برجسته خاندان سلطنتی است که چندین دهه در کابینه سلطان قابوس خدمت کرده است. او در سال 1979 از برنامه خدمات خارجی دانشگاه آکسفورد (FSP) فارغ التحصیل شد. قبل از انتخاب به عنوان جانشین سلطان قابوس، وزیر میراث و فرهنگ عمان بود. هیثم بن طارق آل سعید از سال 2002 به عنوان فرستاده ویژه سلطان قابوس خدمت کرده است. از دیگر سمت های ارشد وی می توان به معاون نخست وزیر در امور همکاری و روابط بین الملل اشاره کرد. وی همچنین سابقه استخدام در وزارت امور خارجه آن کشور را دارد و تا درجه معاونت در آن وزارتخانه ارتقا یافته است. سلطان هیثم بن طارق همچنین به دستور سلطان قابوس مسئول کمیته چشم انداز 2040 عمان و برنامه ریزی آینده عمان بود. جوانی یکی از مهمترین شعارهای او پس از تصرف تاج و تخت عمان بود. وی پس از ادای سوگند قانونی بر ادامه راه سلطان قابوس به ویژه در سیاست خارجی تاکید کرد و در اوایل سلطنت به قطر، عربستان و انگلیس سفر کرد. هیثم بن طارق آل سعید نیز یک هفته قبل از سفر به تهران به قاهره، پایتخت مصر سفر کرد.
سایه حاشیه نشینان در راه سلطان
نام سلطان نشین عمان در ایران و به ویژه در افکار عمومی به عنوان میزبان مذاکرات محرمانه ایران و آمریکا و میانجی یا واسطه در موارد بی شماری، از مبادله اسرای ایرانی با کشورهای غربی تا مذاکرات برای احیای برجام. از تلاش‌های آشتی ایران با عربستان و مصر تا اخیراً پذیرش تیم‌های متخصص ایرانی و اوکراینی گره خورده است. در چنین فضایی، عجیب نیست که هرگاه صحبت از سفر مقامات ایرانی و عمانی به مسقط یا تهران به میان می‌آید، بحث در مورد مسائل دوجانبه به دورترین اولویت در اذهان افکار عمومی ایران تبدیل می‌شود و کمتر تیتر رسانه‌های داخلی را به خود اختصاص می‌دهد. و البته در رسانه های خارجی. این بار در بسیاری از گزارش های نوشته شده در مورد سفر سلطان عمان به تهران که در پاسخ به دعوت ابراهیم رئیسی انجام شده است، بسیاری او را حامل پیامی از اروپا و آمریکا یا واسطه ای می دانند که این زمان، کلید قفل روابط ایران و مصر است او به تهران می آید. سفر سلطان هیثم بن طارق آل سعید به ایران با آزادی اسدالله اسدی، دیپلمات ایرانی بازداشت شده در بلژیک، و آزادی اولیویه وندکاستل، امدادگر بلژیکی آزاد شده توسط ایران و زمزمه های نزدیک شدن تهران و واشنگتن به تبادل زندانیان. به موازات لغو تحریم دارایی های ایران در کره جنوبی شد. همزمان، روز جمعه وزارت خارجه عراق از رایزنی فواد حسین و بدر بن حمد البوسعیدی وزرای خارجه عراق و عمان درباره مشکلات مالی ایران و آمریکا به ویژه پول ایران در بانک های عراق خبر داد. بر اساس اعلام این وزارت امور خارجه؛ فواد حسین با حسین امیرعبداللهیان و بدر بن حمد البوسعیدی تلفنی جداگانه گفتگو کرد.
علیرغم این تحولات جزئی، مقامات ایرانی بر جنبه دوجانبه این سفر و تکمیل و تحکیم توافقات صورت گرفته در سفر ریاست جمهوری به مسقط تاکید کردند. هیثم بن طارق آل سعید در 2 ژوئن 1401 میزبان ابراهیم رئیسی در مسقط بود. در این سفر 12 سند همکاری در زمینه های انرژی، سیاسی، حمل و نقل، همکاری های دیپلماتیک، روابط تجاری و اقتصادی، علم، محیط زیست و ورزش به امضا رسید. وزرای امور خارجه، صنعت، معدن و تجارت، نفت، راه و شهرسازی و رئیس سازمان توسعه تجارت ایران و همتایان عمانی آنها امضا کردند.
به گفته حسین امیرعبدلاخیان، وزیر امور خارجه، اسناد این سفر آماده شده و هنوز به امضای طرفین نرسیده است. ترکیب همراهان سلطان در این سفر جنبه دوجانبه آن را نیز برجسته کرد: شهاب بن طارق السعید، معاون نخست وزیر در امور دفاعی، خالد بن هلال البوسعیدی، وزیر سلطنت دیوان، سلطان بن محمد آل نو. مانی، وزیر کابینه سلطان، بدر بن حمد البوسعیدی، وزیر امور خارجه، سلطان بن سلیم الحبسی، وزیر دارایی، حمد بن سعید العوفی، رئیس دفتر ویژه پادشاهی، عبدالسلام. بن محمد المرشیدی، رئیس سازمان سرمایه گذاری، قیس بن محمد آل یوسف، وزیر صنعت و تجارت، سالم بن ناصر العوفی، وزیر انرژی و معادن و عبدالله بن خمیس الرئیسی، رئیس دفتر قوای مسلح سلطان نشین عمان عمان او را در این سفر همراهی می کنند. علیرضا عنایتی، مدیرکل خلیج فارس وزارت امور خارجه که به زودی اولین سفیر جمهوری اسلامی ایران در عربستان سعودی پس از 7 سال روابط دیپلماتیک خواهد بود، در ارتباط با سفر سلطان به ایسنا گفت وگو کرد. عمان به تهران روز یکشنبه با تاکید بر اینکه در سفر سلطان عمان به تهران علاوه بر تقویت روابط دوجانبه و انجام مذاکرات منطقه ای برای اجرای توافقات صورت گرفته بین دو کشور در سفر سال گذشته رئیس جمهور به عمان، گفت: امید است در این سفر اسناد دیگری نیز بین دو کشور امضا شود. حجم تجارت و روابط دو کشور در دوره اخیر روند صعودی داشته است به طوری که حجم مبادلات تجاری دو کشور در حال حاضر دو میلیارد دلار برآورد می شود.
عنایتی در پاسخ به این سوال که آیا طبق اظهارنظرهای چند روز گذشته درباره این سفر، سلطان عمان در سفر خود به تهران پیام خاصی را به همراه داشته است، گفت: من از این موضوع اطلاعی ندارم و این سفر در چارچوب انجام شده است. این امکان وجود دارد که طی آن طبق روال این گونه سفرها، افراد عالی رتبه دو کشور در مورد مسائل منطقه ای نیز رایزنی و گفتگو کنند.
به گزارش «اعتماد»، گمانه زنی های رسانه ای درباره سلطان عمان حامل پیام هایی درباره موضوعات مختلف از روابط ایران و مصر گرفته تا مبادله زندانیان ایران و آمریکا و لغو تحریم اموال ایران در کره جنوبی یا رفع موانع ایران با استفاده از پول خود در عراق، درست است؟ چه محور اصلی این سفر بیشتر معطوف به مسائل دوجانبه باشد، واقعیت غیرقابل انکار این است که عمان میزبان امنی برای ابتکارات منطقه ای و فرامنطقه ای شده است. از هیاهوی رسانه ای طی چند ماه گذشته، تلاش‌های مستمر مسقط برای کاهش تنش‌ها بین ایران و غرب (اروپا و آمریکا) ادامه داشته و در چند هفته گذشته، این تلاش‌ها جنبه عملیاتی‌تری در میدان به خود گرفته است.