احسان انصاری: اعتراضات اخیر در کشور از ابعاد مختلف مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است. «آرمان ملی» برای تحلیل و بررسی ریشه های ناآرامی های اخیر و چشم انداز کشور با مهندس حسین کمالی وزیر کار در دولت سازندگی و اصلاحات و کمالی فعال سیاسی اصلاح طلب معتقد است: «در دهه های اخیر بودجه های کلانی صورت گرفته است. به نهادهای فرهنگی داده می شود تا در حوزه فرهنگ و حجاب فعالیت کنند و بهتر است زنان جامعه با حجاب باشند. این در حالی است که این اتفاق نیفتاد و امروز زنان در جامعه رویکرد دیگری در پیش گرفته اند. زمانی که مسئولان مربوطه نتوانستند با رویکرد فرهنگی موضوع حجاب را به عنوان یک فرهنگ فراگیر در جامعه گسترش دهند، مجبور به استفاده از نیروی انتظامی شدند. در واقع در این ماجرا کسانی که قرار است از تمامیت ارضی کشور محافظت کنند با مردم روبرو هستند. ماحصل این گفتگو را در زیر می خوانید.
اعتراضات اخیر در کشور نتیجه انباشت نارضایتی هایی است که در سال های اخیر در عرصه های مختلف اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی به وجود آمده است. شرایط به گونه ای بود که نارضایتی هایی که در کشور به وجود می آمد بی پاسخ می ماند و با توجه به اینکه وقتی به این نارضایتی ها رسیدگی نمی شد، انباشته شد و امروز در قالب اعتراضات خیابانی خود را نشان می دهد. از درخواست ها انجام شد. در این شرایط، درگذشت خانم امینی عذرخواهی بود که اعتراض عمومی را برانگیخت. در واقع این حادثه آرزوهای خاموش قبلی مردم را آشکار کرد. ریشه اعتراضات اخیر را نمی توان به یک علت خلاصه کرد و آن بحث حجاب است، بلکه نارضایتی سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی در جامعه بوده است که در فرصتی پیش آمد و باعث ناآرامی شد. در جامعه شد این نارضایتی مانند یک جوش متعفن از گذشته در جامعه بود که در آن لحظه سرباز شد. البته در سال های گذشته نیز اعتراضاتی وجود داشت اما این اعتراضات بی پاسخ ماند. به نظر می رسد با توجه به اینکه مسئولان کشور به اعتراضات گذشته پاسخ مناسبی ندادند، اعتراضاتی که اخیرا در کشور اتفاق افتاد شدت بیشتری داشت و بیشتر طول کشید. متاسفانه در گذشته به مطالبات معترضان پاسخ خوبی داده نشده است و به همین دلیل بار دیگر شاهد اعتراضات خیابانی در کشور بوده ایم.
آیا این اعتراضات فقط به دلیل عدم پاسخگویی به اعتراضات گذشته شکل گرفت و هیچ عامل دیگری دخیل نبود؟
عوامل دیگری نیز در شکل گیری این اعتراضات نقش داشتند، اما یکی از این عوامل عدم پاسخگویی به مطالباتی بود که مردم در اعتراضات گذشته مانند آذر 96 یا آبان 98 خواستار آن بودند. مشکلات جامعه کارگری، مشکلات معلمان و بویژه بی توجهی دولت ها به مردم و مطالبات آنان از جمله عواملی بود که در شکل گیری اعتراضات اخیر نقش داشت. نکته دیگر اینکه در کشور گفتگوی اجتماعی وجود ندارد، برخی یاد گرفته اند که در یک جهت صحبت کنند و به حرف دیگران گوش ندهند. همه این عوامل و مطالبات انباشته و بی پاسخی که در جامعه وجود داشت منجر به هدایت نارضایتی مردم به اعتراضات خیابانی شد که البته با برنامه ریزی علمی و درست می توان از وقوع چنین اتفاقاتی در کشور جلوگیری کرد و به نظر می رسد برخی از مسئولان مربوطه این کار را نمی کنند. احساس نیاز به حل مشکلات.
برخورد معترضان تا چه اندازه با اجرای خواسته های آنان همخوانی داشت؟
ما با یک پدیده فرهنگی مواجه هستیم و به همین دلیل باید با این موضوع برخورد فرهنگی کنیم. در شرایط کنونی اعتراضات زنان جامعه بیشتر به موضوع حجاب است. بحث حجاب هم فرهنگی است و باید راه حل فرهنگی پیدا کرد. در دهه های اخیر بودجه های کلانی در اختیار نهادهای فرهنگی قرار گرفته تا در حوزه فرهنگ و حجاب فعالیت کنند و بهتر است زنان جامعه حجاب را رعایت کنند. این در حالی است که این اتفاق نیفتاد و امروز زنان در جامعه رویکرد دیگری در پیش گرفته اند. زمانی که مسئولان مربوطه نتوانستند با رویکرد فرهنگی موضوع حجاب را به عنوان یک فرهنگ در جامعه گسترش دهند، مجبور به استفاده از نیروی انتظامی شدند. در واقع در این ماجرا کسانی که قرار است از تمامیت ارضی کشور محافظت کنند با مردم روبرو هستند. این یک موضوع فرهنگی است و باید با روش های فرهنگی به این گونه مشکلات پاسخ داد. نکته قابل تامل در این زمینه این است که برخی از نهادهای فرهنگی به جای عذرخواهی از مردم به دلیل ناکارآمدی خود، از نهادهای مسئول در برخورد قاطعانه با معترضان انتقاد می کنند و اوضاع را به گردن نهادهای پلیس می اندازند و نیروی انتظامی را مجبور می کنند بایستید معترضان این گران ترین راه برای برخورد با معترضان است.
به نظر شما شکاف نسلی تا چه اندازه در اعتراضات اخیر موثر بوده است، نسل جدید چه تفاوت هایی نسبت به نسل های قبل پیدا می کند؟
واقعیت این است که کسانی که امروز در خیابان ظاهر شدند همه از نسل جدید نیستند. افکار، آراء و نگرش نسل جدید به زندگی با تحولاتی همراه است که در عرصه های مختلف علم و فناوری در کشورهای جهان رخ داده است و در شرایط کنونی نسل جدید ارتباطات اجتماعی و سیاسی گسترده ای دارد. به همین دلیل باید بپذیریم که نگاه نسل جدید به زندگی و محیط زیست با دوران ما و نسل های قبل متفاوت است. طبیعتا خواسته ها و دغدغه های نسل جدید با نسل های گذشته متفاوت است و باید این تفاوت را درک کنیم. امروز نسل جدید به ما می گوید شما نیم قرن پیش سبک زندگی را انتخاب کردید و برای رسیدن به هدف تلاش کردید و این اتفاق افتاد. آنها بیان می کنند که چرا ما باید چیزی را دوست داشته باشیم که شما دوست دارید. باید در نظر داشت که اگر دولت بخواهد به خواسته های نسل جدید امروز پاسخ مناسب بدهد، پاسخی که به مشکلات می دهد باید منطقی، قابل قبول و از همین نوع مشکلات باشد. مثلاً اگر مشکل فرهنگی وجود دارد باید برای آن پاسخ فرهنگی پیدا کرد و اگر کشور با مشکل سیاسی مواجه است باید پاسخ سیاسی داده شود و اگر فردی مخالفت کرد و شروع به خشونت کرد، او را دستگیر می کنند و تلاش می کنند تا او را متقاعد کنید که مشکلش صنفی است نه سیاسی. به همین دلیل به جای اینکه آن را به یک مشکل پیچیده سیاسی تبدیل کنند، مشکلات اتحادیه های کارگری را حل کردند، برخی از این افراد بیکار بودند و با پیگیری آنها شغل پیدا کردند تا مشکل از بین برود، یعنی در کشورهای توسعه یافته کاهش می یابد. مشکلات سیاسی به مشکلات صنفی و سپس حل آنها. این در حالی است که در کشور ما نسبت به کشورهای پیشرفته روند معکوس داریم.شرایط ایران به گونه ای است که به فردی که علاقه مند به افزایش حقوق است، لقب هایی مانند قاتل معرفی می شود. اگر به برنامه های رادیویی دقت کنید متوجه می شوید که اکثر کارشناسانی که در برنامه های رادیویی دعوت می شوند از همین ادبیات در مقابل مطالبات مردم استفاده می کنند، باید بپذیریم که نحوه برخورد با معضلات اعتراضی به این صورت است. صحیح نیست و باید در این زمینه بازنگری شود.
با توجه به اتفاقاتی که در کشور افتاده و تحریم های جدیدی که علیه کشور اعمال شده، چه چشم اندازی برای کشور می بینید؟
ما باید واقعیت های جامعه را ببینیم. وقتی مردم با گرانی و تورم مواجه هستند و فشار زیادی به زندگی آنها وارد می شود، اگر به جای آن مشکلات اقتصادی مردم را حل کنیم. منکر این نیستم که ایران مخالفانی دارد. در هر صورت جمهوری اسلامی به دلیل ایدئولوژی متفاوتش نسبت به سایر کشورها مخالفانی دارد. این مخالفان نیز از هر فرصتی برای به چالش کشیدن دولت استفاده می کنند. اما تا زمانی که مسئولان به فکر حل مشکلات داخلی باشند و مردم از وضعیت معیشتی خود راضی باشند، دشمنی بیرونی محقق نمی شود. وقتی اپوزیسیون خارجی به این نتیجه می رسد که در کشور حکومت داری بدی است و مشکلات مردم حل نمی شود. امروزه مردم با گرانی مواجه هستند. سوال اینجاست که مسئولان تا چه اندازه برای رفع این مشکلات تلاش کرده اند و چه موفقیت هایی کسب کرده اند؟ در شرایط کنونی دنیا راه های جدیدی برای حل معضلات اجتماعی وجود دارد. این در حالی است که روش هایی که در کشور برای حل معضلات اجتماعی در پیش گرفته ایم، روش های سنتی است. مسئولان باید به سمتی بروند که مشکلات مردم را حل کند و رضایت درونی آنها را جلب کند. تنها در چنین شرایطی مخالفان خارجی موفق نخواهند شد.
منبع: آرمان ملی